Leven van Galilei
toneelstuk van Bertolt Brecht / Uit Wikipedia, de vrije encyclopedia
Leven van Galilei (Duits: Leben des Galileis) is een toneelstuk van de Duitse schrijver Bertolt Brecht, door hem in 1939 in ballingschap in Denemarken geschreven. Het stuk ging op 9 september 1943 in Zürich in première. De bijbehorende muziek werd geschreven door Hanns Eisler. In 1962 verscheen de Nederlandse vertaling van Gerrit Kouwenaar.
In 1945 schreef Brecht een gewijzigde versie. In de oorspronkelijke versie draait het stuk voornamelijk om de omgang met macht door de katholieke kerk jegens de astronoom en fysicus Galileo Galilei (1564-1642), die genoopt wordt zijn letterlijk revolutionaire denkbeelden over het heliocentrisch wereldbeeld te herroepen. De zaak van de kerkelijke autoriteiten tegen Galilei geldt als het meest beschreven proces uit de geschiedenis van de westerse wereld[1] en vormde een belangrijke inspiratiebron voor Brecht, die in Galilei veel meer zag dan slechts een opstandige wetenschapper: met zijn onderzoekingen en nieuwe wereldbeeld bracht hij ook de bestaande maatschappelijke orde in gevaar, die immers mede berustte op de gezeglijkheid van het volk.
Het stuk wordt gekenmerkt door Brechts mede door het marxisme gekleurde persoonlijke visie. Zijn leerstukken waren bedoeld als toekomstig toneel voor een socialistische staat zoals hij die voor ogen had. Voorop stond het aan het denken zetten van de toeschouwer en het oproepen van een kritische en mondige houding bij het publiek.
Historische nauwgezetheid van het verhaal was voor hem daarbij van minder belang: in het laatste bedrijf van het stuk wordt in 1637 de tekst van Galilei's werk Discorsi e Dimostrazioni Matematiche, intorno a due nuove scienze (ook wel kortweg de Discorsi) over de "Italiaanse grens"" gesmokkeld, met een slagboom en controleurs die de kist met meerdere boeken haastig overzien. Aldus wordt een kopie van het daartussen verborgen subversief geacht manuscript heimelijk uitgevoerd, hoewel de staat Italië destijds nog niet bestond. Galilei werd geboren te Pisa, en woonde en werkte later te Florence en Padua, was een onderdaan van de Republiek Venetië en tevens onderworpen aan het kerkelijk recht van de Rooms-Katholieke kerk. De kopie van het manuscript werd naar de Nederlanden gesmokkeld, om daar te worden uitgegeven, hoewel Nederland daarbij niet expliciet wordt vermeld. Wel maant Galilei zijn leerling en vertrouweling Andrea Sarti tot voorzichtigheid "Pas goed op als je door Duitsland komt met de waarheid onder je jas" (Duitsland bestond destijds evenmin als Italië als staat).