Heerlijkheid Overijssel

De heerlijkheid Overijssel was een heerlijkheid van 1528 tot 1798, ruwweg overeenkomend met het grondgebied van de huidige provincie Overijssel.

Heerlijkheid Overijssel
Heerlijkheid in het Heilige Roomse Rijk (1528-1548) Gewest van de Habsburgse Nederlanden (1548-1588) Eén der Zeven Verenigde Nederlanden (1588-1795) Gewest van de Bataafse Republiek (1795-1798)
←  1528 – 1798  →
(Details)
Kaart
Overijssel 1757
Algemene gegevens
Hoofdstad	Geen; Staten van Overijssel vergaderden afwisselend in Kampen, Zwolle en Deventer
Bevolking	135.060 (1795)[1]
Talen	Nederlands & Nedersaksisch
Religie(s)	rooms-katholicisme, protestantisme
Regering
Dynastie	1528–1581: Habsburg 1581–1798: geen (republiek)

Ontstaan

Vóór 1528 was dit gebied onderdeel van het Oversticht, een aardrijkskundige verzamelnaam voor al het grondbezit van de bisschop van het sticht Utrecht in Oost-Nederland. Binnen het Oversticht lagen het land van Vollenhove, Salland, Twente, Drenthe (vanaf 1309 zonder de Stellingwerven), en het Gorecht (de stad Groningen met het gebied daar dicht omheen). Drenthe en Groningen werden feitelijk zelfstandig in de 13e eeuw na de nederlaag van de bisschop in de Slag bij Ane in 1227, terwijl Vollenhove, Salland en Twente de bisschop overwegend trouw bleven; de drie landschappen ontwikkelden zich binnen het Oversticht in toenemende mate tot een eenheid, die in 1458 voor het eerst gezamenlijk Overissel genoemd wordt. Twintig jaar later werd het landrecht van Overijssel opgetekend, een soort primitieve 'grondwet', waarin vooral de rechten en voorrechten van de stedelijke burgerij werden vastgelegd.^[2]

In 1528 werd het begrip heerlijkheid Overijssel voor het eerst gebruikt. Bisschop Hendrik van Beieren stond door de ondertekening van het Verdrag van Schoonhoven in november 1527 het Sticht, dus ook het Oversticht, af aan keizer Karel V. Begin 1528 erkenden de Overijsselse steden en ridderschappen Karel als landsheer, waarmee Overijssel een heerlijkheid werd.^[3]