Berkhof of Berkhoff is een achternaam van Nederlandse en Duitse herkomst. De naam valt onder de zogenaamde boerderij-namen. In een tijd toen straatnamen nog niet algemeen waren, diende zo´n naam als adres. De naam heeft twee betekenissen. In Nederland is dat `hofstede-´ of `hoeve met berken´.[1] Voor alle duidelijkheid zal op het erf dan ook één of meer berkenbomen hebben gestaan. In Duitsland betekent de naam `boerderij op een berg´. De naam is hier een variant van de achternaam Berghoff.[2]
Een in het oog springende (berken-)boom kon een adresbepalende functie krijgen
Vrij algemeen gebruik bij boerderij-namen was dat de pachter (huurder) van de boerderij en zijn gezin de boerderij-naam als toevoeging achter de voornaam en het patroniem kregen. Primair bleef de naam echter aan de boerderij en het bijhorende erf verbonden. Dat betekende dat ook een nieuwe, opvolgende pachter met zijn gezin bekend kon worden onder de boerderij-naam. Zodoende kunnen meerdere niet-verwante families hun achternaam ontlenen aan één en dezelfde boerderij. Want de vertrokken pachter en zijn nakomelingen bleven de boerderij-naam waaronder zij algemeen bekend waren geworden, vaak verder gebruiken. Zowel in Nederland als in Noord-West-Duitsland zijn meerdere van deze herkomst-boerderijen bekend. De oudst bekende vermeldingen hiervan stammen uit het begin van de zestiende en zelfs één uit het eind van de vijftiende eeuw.
Aster Berkhof, pseudoniem van de Vlaamse schrijver Lode van den Bergh (* 1932)
Gé Berkhof (1933-2015), Nederlands luitenant-generaal (b.d.)
Gerrit Berkhoff (1901-1996), Nederlands chemicus en eerste rector magnificus Universiteit Twente, Nederland
De tekst op deze pagina of een eerdere versie daarvan is overgenomen van: Marnix Berkhoff, `Naamsgeschiedenis (versie 01/04/2010)´, website: Berkhof-Berkhoff. 1500-2000
In zijn “standaardwerk voor familienamen in de Nederlanden” (tekst achterflap boek) geeft Debrabander als betekenis voor de achternamen (Van den) Berkhof en Berkhoff: “Berkhof: berkenhof, hof met berken”. Ook Winkler geeft in een ouder werk eenzelfde betekenis: “De geslachtsnamen Eekhof, Eekhoff, Eeckhoff, Ekhof en Eekhoff, allen een hof van eeken" of eikenboomen aanduidende, Beukenhof, Berckhof en Berckenhof, Appelhof, ook Lindenhovius in verlatynschten form, enz. mogen almede by deze groep eene plaats vinden.” Verdam geeft in zijn Middelnederlands handwoordenboek het woord “berke” de betekenis van: “berkenboom” en voor “hof” de betekenis “1. omheinde ruimte, plaats; 2. boerewoning, boerderij, hofstede”.
(nl) Debrabander, F., Woordenboek van de familienamen in België en Noord-Frankrijk (Amsterdam/Antwerpen herz. 2003), pag. 115
.jpg)
