Basilicum (soort)

Basilicum (Ocimum basilicum) is een plantensoort uit de lipbloemenfamilie (Labiatae of Lamiaceae). De naam basilicum is terug te voeren op het Oudgrieks, waar 'basileus' koning betekent, wat ook terug te vinden is in de alternatieve benaming koningskruid. Van oorsprong komt basilicum voor in de streken tussen Centraal-Afrika en Zuidoost-Azië.^[1]

Basilicum
Taxonomische indeling
Rijk: Plantae (Planten) Stam: Embryophyta (Landplanten) Klasse: Spermatopsida (Zaadplanten) Clade: Bedektzadigen Clade: 'nieuwe' Tweezaadlobbigen Clade: Lamiiden Orde: Lamiales Familie: Lamiaceae (Lipbloemenfamilie) Geslacht: Ocimum
Soort
Ocimum basilicum L. (1753)
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Basilicum op Wikispecies
Portaal    Biologie

Basilicum is een kruid waarvan de bladeren worden gebruikt in de keuken. Basilicum heeft een sterke geur en wordt vooral veel in de Italiaanse keuken en bij tomatengerechten gebruikt.

Kenmerken

Basilicum is een vaste plant, maar in Nederland niet winterhard. In de huiskamer of kas kan de plant wel overwinteren. In de praktijk wordt echter telkens opnieuw gezaaid. Door stekken is de plant ook vegetatief te vermeerderen. De plant wordt ongeveer 45 cm hoog en 30 cm breed. De stengels zijn harig, fijn geribd, vierkantig, vertakt en lichtgroen tot rood aan de basis. De bladeren zijn groot, gekarteld, ovaal, puntig en heldergroen, met een sterke geur. Basilicum is een veelgebruikt keukenkruid. De plant bloeit in de nazomer met kleine, geurige, witachtige bloesems, in rondlopende schijnkransen van zes stuks.

Toepassingen

Basilicum wordt vooral toegepast in de mediterrane keuken. Dit kan zowel puur zijn als verwerkt in bijvoorbeeld pesto. Basilicum wordt ook in de Aziatische keukens gebruikt, zowel als blad en als zaad.

Medische toepassing

In sommige farmacopeeën en in sommige traditionele geneeswijzen wordt basilicum beschreven als behandelmethode van artritis, bronchitis, verkoudheid, koorts, influenza, maagzweren, reuma, oorpijn, epilepsie, hartziekten, malaria (muggeninfectie), sinusitis, slangenbeten, buikpijn en overgeven. Verder wordt het ingezet als anthelminthicum, ter preventie van haarverlies en als tonicum. In India wordt basilicum traditioneel gebruikt als supplement tegen stress, astma en diabetes mellitus.^[2]

Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat basilicum antioxidante, antivirale en antimicrobiële eigenschappen heeft en ook potentiële toepassingen heeft voor het behandelen van kanker.^[3][4][5][6] Bij onderzoek bleek ook dat basilicum bloedstolling en verwante trombose in muizen tegengaat.^[7]

Basilicum bevat de stoffen estragol, methyleugenol en safrol. Uit dierproeven en ander onderzoek bleek dat deze stoffen gentoxisch en daarmee mogelijk kankerverwekkend zijn na inname van zeer grote hoeveelheden (100 tot 1000 keer de te verwachten inname). Bij normaal gebruik van basilicum is er echter geen enkel verhoogd risico op kanker.^[8]

Afbeeldingen

• 
  Blad
• 
  Bloem
• 
  Gedroogd

Externe link

• Basilicum (Ocimum basilicum) op SoortenBank.nl (gearchiveerd) (gebaseerd op de Heukels²³, dit is de voorlaatste uitgave)

Bronnen, noten en/of referenties

1. Basil, Horticulture & Landscape Architecture, Purdue University
2. Duke, James A., Basil as the Holy Hindu Highness. Geraadpleegd op 10 May 2008.
3. Bozin B, Mimica-Dukic N, Simin N, Anackov G (March 2006). Characterization of the volatile composition of essential oils of some lamiaceae spices and the antimicrobial and antioxidant activities of the entire oils. J. Agric. Food Chem. 54 (5): 1822–8. PMID 16506839. DOI: 10.1021/jf051922u.
4. Chiang LC, Ng LT, Cheng PW, Chiang W, Lin CC (October 2005). Antiviral activities of extracts and selected pure constituents of Ocimum basilicum. Clin. Exp. Pharmacol. Physiol. 32 (10): 811–6. PMID 16173941. DOI: 10.1111/j.1440-1681.2005.04270.x.
5. de Almeida I, Alviano DS, Vieira DP, et al. (July 2007). Antigiardial activity of Ocimum basilicum essential oil. Parasitol. Res. 101 (2): 443–52. PMID 17342533. DOI: 10.1007/s00436-007-0502-2.
6. Manosroi J, Dhumtanom P, Manosroi A (April 2006). Anti-proliferative activity of essential oil extracted from Thai medicinal plants on KB and P388 cell lines. Cancer Lett. 235 (1): 114–20. PMID 15979235. DOI: 10.1016/j.canlet.2005.04.021.
7. Tohti I, Tursun M, Umar A, Turdi S, Imin H, Moore N (2006). Aqueous extracts of Ocimum basilicum L. (sweet basil) decrease platelet aggregation induced by ADP and thrombin in vitro and rats arterio--venous shunt thrombosis in vivo. Thromb. Res. 118 (6): 733–9. PMID 16469363. DOI: 10.1016/j.thromres.2005.12.011.
8. (en) EMEA Working party on herbal medicinal products - Final position paper on the use of herbal medicinal products containing estragole. Londen, 3 maart 2004. EMEA/HMPWP/338/03. Volgens dit document bevat oregano (volledige plant) tussen 96 en 550 ppm estragol. Een van de conclusies uit dit rapport luidt dat de consumptie van estragol via de toepassing van medicinale kruiden (kortdurend gebruik in de aanbevolen doseringen) geen significant kankerrisico met zich meebrengt.