Amarant (kleurstof)

Amarant (E 123), ook wel azorubin S, acid red 27 en C.I. 16185, is een rode, goed wateroplosbare kleurstof. Het is een azoverbinding. De voornaamste toepassing van de verbinding is als kleurstof in voedingsmiddelen. De rode kleurstof wordt gewonnen uit de bloemen van de Amaranthus.

Amarant
Structuurformule en molecuulmodel
Structuurformule van amarant
Algemeen
Molecuulformule	C20H11N2Na3O10S3
IUPAC-naam	natrium-3-oxo-4-[(4-sulfonatonaftalen-1-yl)hydrazinylideen] naftaleen-2,7-disulfonaat
Andere namen	E123, Acid Red 27, Azo Red R, Azo Rubine SF, Azo Rubine S.FQ, Azorubin S, Azo Ruby S, Bordeaux, Cerven kysela 27, Cerven potravinarska 9, C.I. 184, C.I. 16185
Molmassa	604,47305 g/mol
SMILES	C1=CC=C2C(=C1)C(=CC=C2S(=O)(=O)[O-]) NN=C3C4=C(C=C(C=C4) S(=O)(=O)[O-])C=C(C3=O)S(=O)(=O) [O-].[Na+].[Na+].[Na+]
InChI	1/C20H14N2O10S3.3Na/ c23-20-18(35(30,31)32) 10-11-9-12(33(24,25)26) 5-6-13(11)19(20)22-21- 16-7-8-17(34(27,28)29) 15-4-2-1-3-14(15)16;;;/ h1-10,21H,(H,24,25,26) (H,27,28,29)(H,30,31,32);;;/ q;3*+1/p-3/fC20H11N2O10S3.3Na/q-3;3m
CAS-nummer	915-67-3
EG-nummer	213-022-2
PubChem	6364527
Wikidata	Q421074
Waarschuwingen en veiligheidsmaatregelen
Waarschuwing
H-zinnen	H315 - H319 - H335
EUH-zinnen	geen
P-zinnen	P261 - P305+P351+P338
Carcinogeen	verdacht
Fysische eigenschappen
Aggregatietoestand	vast
Kleur	rood
Smeltpunt	(ontleedt) 120 °C
Goed oplosbaar in	water
Nutritionele eigenschappen
ADI	0,5 mg/kg lichaamsgewicht
Type additief	kleurstof
E-nummer	E123
Tenzij anders vermeld zijn standaardomstandigheden gebruikt (298,15 K of 25 °C, 1 bar).
Portaal    Scheikunde

Amarant wordt voor de kleuring van aperitiefwijnen, sterkedrank en vis gebruikt. Amarant is niet gevoelig voor licht, hitte en het conserveringsmiddel benzoëzuur. Echter, door zuur uit vruchten verliest amarant zijn kleur.

Voedselveiligheid

Na een Russisch onderzoek in de jaren zeventig dat amarant in verband bracht met kanker, hebben meerdere landen de kleurstof in de ban gedaan. Uit een onderzoek van de Amerikaanse voedselveiligheidsautoriteit bleek dat ratten die een zeer hoge dosis amarant binnenkregen, significant vaker tumoren kregen. Dit is echter niet aangetoond bij een lagere dosis. In de Verenigde Staten en de voormalige Sovjet-Unie is het gebruik van de verbinding verboden, daar het als kankerverwekkend bekendstaat.^[1]

In de Europese Unie is amarant een toegestaan voedingsadditief voor gebruik als kleurstof in enkele voedingsmiddelen.^[2] De veiligheid van de stof is geëvalueerd door het Wetenschappelijke Voedingscomité (SCF) in 1976, 1979 en 1983 en door de Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives (JECFA) in 1972, 1975, 1987 en 1984. In 2013 stelde de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid in een onderzoek vast dat Europese burgers niet meer amarant binnenkrijgen dan de aanvaardbare dagelijkse inname.^[3]

Bronnen, noten en/of referenties

1. Omaye, Stanley T. (2004). Foodf and Nutritional Toxicology. CRC Press LLC, p. 257. ISBN 0-203-48530-0.
2. Vastgesteld in Annex II of Regulation (EC) No 1333/2008 of the European Parliament and of the Council on food additives
3. Refined exposure assessment for amaranth (E 123). EFSA Journal 2013;11(10):3442 [18 pp.]. doi:10.2903/j.efsa.2013.3442. 29 oktober 2013, bekeken op 6 januari 2014