Loading AI tools
internationale diplomatieke, politieke en militaire confrontatie tussen Rusland en Oekraïne Van Wikipedia, de vrije encyclopedie
De aanloop tot de Russische invasie van Oekraïne in 2022 was een geopolitieke crisis tussen Rusland en Oekraïne die begon in het voorjaar van 2021 met een reeks incidenten die de angst voor een invasie van Oekraïne door Rusland deed toenemen.
| Aanloop tot de Russische invasie van Oekraïne in 2022 | ||||
|---|---|---|---|---|
| Onderdeel van Russisch-Oekraïense Oorlog | ||||
.jpg) | ||||
Kaart met aanduiding van Russische troepen in de Russisch-Oekraïense grensstreek (december 2021) | ||||
| Datum | 3 maart 2021 – 24 februari 2022 | |||
| Strijdende partijen | ||||
| ||||
| Leiders en commandanten | ||||
| ||||
| Troepensterkte | ||||
| ||||
In maart 2021 gaf de Russische president Vladimir Poetin zijn leger de opdracht voor een grote militaire mobilisatie aan de Russisch-Oekraïense grens.[4] Satellietbeelden toonden een grote hoeveelheid gepantserde voertuigen, raketten en ander zwaar materieel.[5] Hierdoor groeide de internationale bezorgdheid over een mogelijke invasie van Oekraïne door Rusland. De troepen trokken zich in mei 2021 gedeeltelijk terug,[6] maar de uitrusting en wapens bleven grotendeels aanwezig. De spanning liep opnieuw op vanaf oktober 2021, toen meer dan 100.000 Russische troepen zich aan drie kanten rondom Oekraïne hadden verzameld.[7]
Ondanks de grote Russische troepenopbouw aan de grens van Oekraïne, bleven Russische regeringsfunctionarissen tot 20 februari 2022 herhaaldelijk ontkennen dat Rusland plannen had om het land binnen te vallen.[8][9] Op 21 februari 2022 erkende Rusland de twee zelfverklaarde volksrepublieken Donetsk en de Loegansk, inclusief hun claims op het gehele grondgebied van respectievelijk oblast Donetsk en oblast Loehansk en zette troepen in naar de Donbas.[10] Op 22 februari verklaarde Poetin dat de Minsk-akkoorden niet langer geldig waren.[11] Op dezelfde dag keurde de Federatieraad van Rusland unaniem het gebruik van militair geweld in de gebieden goed.[12] In de vroege ochtend van 24 februari 2022 kondigde Poetin op de Russische staatstelevisie een 'speciale militaire operatie' aan. Vrijwel onmiddellijk daarna viel het Russische leger Oekraïne binnen vanuit tegelijkertijd Rusland, de Krim en Wit-Rusland.
De crisis en vooral ook de invasie betekenden een forse escalatie van de Russisch-Oekraïense Oorlog. Dit is de benaming voor een reeks militaire acties die in februari 2014 begon, waaronder de Russische annexatie van de Krim, en de daaropvolgende oorlog in Oost-Oekraïne, in de regio Donbas. In december 2021 had Rusland twee ontwerpverdragen ingediend met verzoeken om wat het noemde 'veiligheidsgaranties', waaronder een juridisch bindende belofte dat Oekraïne nooit zou toetreden tot de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO),[13] evenals een vermindering van de NAVO-troepen en materieel gestationeerd in Oost-Europa. De meeste van deze voorwaarden werden door westerse leiders echter als onrealistisch van tafel geveegd.[14] De eisen van Rusland gingen gepaard met een dreigement dat er een militair antwoord zou komen als de VS en NAVO zouden vasthouden aan hun 'agressieve lijn'.[15][16] Poetin verklaarde dat een eventuele toetreding van Oekraïne tot de NAVO voor hem absoluut onbespreekbaar was.[13]
Zie Russisch-Oekraïense Oorlog, Euromaidan, Annexatie van de Krim (2014) en Oorlog in Oost-Oekraïne voor de hoofdartikelen over dit onderwerp.Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991 werd Oekraïne een onafhankelijk land,[17] niettemin bleef het nauwe banden onderhouden met Rusland. In 1994 stemde Oekraïne ermee in om zijn nucleaire arsenaal op te geven en ondertekende tevens het Memorandum van Boedapest. Als voorwaarde werd gesteld dat Rusland, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten een verzekering zouden afgeven tegen bedreigingen of het gebruik van geweld tegen de territoriale integriteit of politieke onafhankelijkheid van Oekraïne. Vijf jaar later was Rusland een van de ondertekenaars van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, waarin het 'het inherente recht van elke deelnemende staat' herbevestigde om 'vrij te zijn om zijn veiligheidsregelingen, met inbegrip van alliantieverdragen, te kiezen of te wijzigen naarmate deze zich ontwikkelen'.[18]
Ondanks het feit dat Oekraïne sinds 1991 een erkend onafhankelijk land is, wordt het als voormalige deelrepubliek van de Sovjet-Unie door de leiding van Rusland nog steeds gezien als onderdeel van de Russische invloedssfeer. In 2004 werden de voormalige Sovjetstaten Estland, Letland en Litouwen lid van de NAVO. Het Russische parlement dreigde hierop met tegenmaatregelen.[19] In 2008 verklaarde de NAVO dat Oekraïne in de toekomst lid zou mogen worden van het bondgenootschap. Poetin noemde dit een 'vijandige daad'.[20][21] In 2009 meenden de Roemeense analist, Iulian Chifu, en zijn co-auteurs dat Rusland met betrekking tot Oekraïne een bijgewerkte versie van de Brezjnevdoctrine had nagestreefd, die dicteert dat de soevereiniteit van Oekraïne niet groter mag zijn dan die van de lidstaten van het Warschaupact vóór de ineenstorting van de Sovjet-invloedssfeer tijdens de late jaren 1980 en vroege jaren 1990.[22] Deze visie was gebaseerd op de veronderstelling dat de acties van Rusland om het Westen in het begin van de jaren negentig te sussen, met wederkerigheid van het Westen hadden moeten worden beantwoord, zonder uitbreiding van de NAVO langs de Russische grens.[23][24]
In februari 2014 werd de toenmalige pro-Russische Oekraïense president, Viktor Janoekovytsj, afgezet na de maandenlange pro-westerse Euromaidan-protesten en de daaropvolgende Revolutie van de Waardigheid.[25][26][27] Leiders van de Russischsprekende oostelijke regio's van Oekraïne verklaarden voortdurende loyaliteit aan Janoekovytsj,[28] en veroorzaakten de pro-Russische onrust in 2014 in Oekraïne.[29] Vervolgens annexeerde Rusland de Krim[30] en verleende militaire steun aan rebellen die in het oostelijke Donetsbekken een gewapende strijd waren begonnen. De opstandelingen wisten de steden Donetsk en Loehansk en delen van de omgeving tot aan de Russische grens in handen te krijgen en riepen daar de zelfverklaarde volksrepublieken Donetsk en Loegansk uit.[31][32] In de jaren daarna bleef de oorlog in Oost-Oekraïne doorwoekeren, met duizenden doden tot gevolg.
Op 14 september 2020 keurde de Oekraïense president, Volodymyr Zelensky, de nieuwe nationale veiligheidsstrategie van Oekraïne goed, die voorziet in 'de ontwikkeling van het onderscheidende partnerschap met de NAVO met als doel lidmaatschap van de NAVO'.[33][34][35]
Op 21 februari 2021 deed het Russische ministerie van Defensie een aankondiging over de inzet van 3.000 parachutisten naar de grens voor 'grootschalige oefeningen'. De aankondiging werd gedaan na het harde optreden van de Oekraïense regering tegen Viktor Medvedtsjoek eerder die maand. Medvedtsjoek was een vooraanstaande pro-Russische Oekraïense oppositiepoliticus en magnaat met nauwe persoonlijke banden met de Russische president Vladimir Poetin. Een analyse door Time magazine, gepubliceerd in februari 2022, noemde de gebeurtenis het begin van de Russische militaire opbouw bij de grens van Oekraïne.[36]
Suspilne beweerde op 3 maart dat separatisten van de zelfverklaarde volksrepubliek Donetsk (DPR) hadden verklaard dat ze toestemming hadden gekregen om 'preventief vuur voor vernietiging' te gebruiken op Oekraïense militaire posities.[37]
Vanaf 16 maart begon de NAVO met een reeks militaire oefeningen die bekendstaan als Defender-Europe 2021. De militaire oefening, een van de grootste door de NAVO geleide militaire oefeningen in Europa in decennia, omvatte gelijktijdige operaties in meer dan 30 oefengebieden in 12 landen, waarbij 28.000 troepen uit 27 landen betrokken waren.[38][39] Op de eerste dag van Defender Europe 2021 zag de Oekraïense SBGS-grenspatrouille in Soemy een provocerende Russische Mil Mi-8-helikopter op zich afkomen die op ongeveer 50 meter van de grens met Oekraïne in tegenovergestelde richting wegvloog.[40]
Op 24 maart 2021 ondertekende de Oekraïense president, Volodymyr Zelensky, decreet nr. 117/2021 'tot goedkeuring van de strategie van de-bezetting en re-integratie van het tijdelijk bezette gebied van de Autonome Republiek van de Krim en de stad Sebastopol'.[41] Twee dagen later vuurden Russische troepen mortieren af op Oekraïense posities nabij Soemy, waarbij vier Oekraïense militairen omkwamen.[42]
Kolonel-generaal Roeslan Chomtsjak, opperbevelhebber van de strijdkrachten van Oekraïne, onthulde op 30 maart inlichtingenrapporten die wezen op een militaire opbouw door de Russische strijdkrachten aan de rand van Oekraïne, ter voorbereiding van de Russische militaire oefening Zapad 2021. Er bevonden zich 28 Russische tactische bataljons langs de Russisch-Oekraïense grens, voornamelijk op de Krim en de oblasten Rostov, Brjansk en Voronezj. Naar schatting waren 60.700 Russische troepen gestationeerd op de Krim en in de Donbas, met alleen al in Oost-Oekraïne 2.000 militaire adviseurs en instructeurs. Volgens Khomtsjak vormde de opbouw, waarvan men verwachtte dat deze zou toenemen tot 53 tactische bataljonsgroepen, een bedreiging voor de militaire veiligheid van Oekraïne.[43] Dmitri Peskov, een woordvoerder van Poetin, was het niet eens met de Oekraïense verklaringen en beweerde dat Ruslands militaire bewegingen niet van belang waren voor buurlanden. 'Er werden beslissingen genomen over zaken van nationale veiligheid, dit zou niet "de minste zorg" moeten opleveren. Rusland vormt voor geen enkel land ter wereld een bedreiging, ook niet voor Oekraïne', zei Peskov.[44][45]
Op 1 april weigerde Rusland het staakt-het-vuren in de Donbas te verlengen.[46] Niet-officiële Russische bronnen, zoals het aan de Russische veiligheidstroepen gelieerde Telegram-account Military Observer, publiceerden op 2 april 2021 een video van de vlucht van een groep Russische Kamov Ka-52 en Mil Mi-28 gevechtshelikopters, waarbij benadrukt werd dat de vlucht op de Russisch-Oekraïense grens had plaatsgevonden.[47]
Er werden aanzienlijke hoeveelheden wapens en uitrusting uit verschillende regio's van Rusland, zelfs vanuit Siberië, vervoerd naar de Russisch-Oekraïense grens en naar de Krim.[48][49]
Russische pro-Kremlin-media uitten op 3 april 2021 de beschuldiging dat een Oekraïense drone-aanval zou hebben geleid tot de dood van een kind in het separatistische deel van de Donbas. Meer details over dit vermeende incident werden echter niet gegeven. Vyasjeslav Volodin, voorzitter van de Russische Doema, was van mening dat Oekraïense leiders 'verantwoordelijk moesten worden gehouden voor de dood van het kind', terwijl hij voorstelde Oekraïne uit te sluiten van de Raad van Europa (RvE).[50] Op 5 april stuurden Oekraïense vertegenwoordigers van het Gemeenschappelijk Centrum voor Controle en Coördinatie (JCCC) een nota naar de speciale waarnemingsmissie van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) in Oekraïne met betrekking tot pro-Russische bedoelingen om de beschuldigingen te vervalsen.[51] De volgende dag bevestigde de missie de dood van een kind in de Donbas, maar er kon geen verband worden gelegd met de vermeende Oekraïense drone-aanval.[52]
Op 6 april 2021 kwam een Oekraïense militair om het leven als gevolg van beschietingen van Oekraïense posities nabij de stad Nevelske in Donetsk. Een andere soldaat werd in de buurt van Stepne gedood door een onbekend explosief.[53] Als gevolg van de beschietingen was het waterpompstation in de 'grijze zone' tussen de dorpen Vasylivka en Kruta Balka in de Donbas spanningsloos, waardoor de watervoorziening in meer dan 50 nederzettingen werd stopgezet.[54] Kort na de annexatie van de Krim in 2014 blokkeerde Oekraïne de stroom van het noordelijke Krimkanaal, dat 85 procent van het water van de Krim had geleverd. De reservoirs van de Krim raakten vervolgens uitgeput en er ontstonden watertekorten, waarbij naar verluidt in 2021 slechts drie tot vijf uur per dag water beschikbaar was.[55] The New York Times meldde dat hoge Amerikaanse functionarissen zeiden dat het veiligstellen van de watervoorziening van de Krim een doel zou kunnen zijn van een mogelijke inval door Rusland.[56]
Rusland plaatste schepen over tussen de Kaspische Zee en de Zwarte Zee. Bij de overdracht waren verschillende landingsvaartuigen en artillerieboten betrokken. Het Russische persbureau Interfax meldde op 8 april dat de bemanning en schepen van de Kaspische Flotilla bezig waren met de laatste marine-oefeningen, in samenwerking met de Zwarte Zeevloot.[57]
Op 10 april 2021 beriep Oekraïne zich op paragraaf 16 van het Verdrag van Wenen en vroeg de OVSE om een bijeenkomst over de opbouw van Russische troepen in regio's nabij de Russisch-Oekraïense grens en de door Rusland bezette Krim.[58] Het initiatief van Oekraïne werd door verschillende landen gesteund. De Russische delegatie verscheen niet op de vergadering en weigerde tevens uitleg te geven.[59]
De Russische minister van Defensie, Sergej Sjojgoe, beweerde op 13 april dat Rusland zijn troepen paraat hield bij de grens in verband met de dreiging van de aanhoudende militaire oefeningen van de NAVO in Oekraïne en andere omringende landen.[48]
De Oekraïense consul Oleksandr Sosonioek in Sint-Petersburg werd op 13 april vastgehouden door de Russische geheime dienst, Federalnaja Sloezjba Bezopasnosti (FSB), naar verluidt terwijl hij 'vertrouwelijke informatie ontving' tijdens een ontmoeting met een Russisch staatsburger.[60][61] Sosonioek werd later verdreven uit Rusland.[62] Als tegenreactie werd Yevhen Tsjernikov, een hoge Russische diplomaat van de Russische ambassade in Kiev, op 19 april in Oekraïne persona non grata verklaard en gedwongen het land binnen 72 uur te verlaten.[63]
Op 14 april 2021 beschuldigde Nikolay Patroesjev, secretaris van de Veiligheidsraad van Rusland (SCRF), de Oekraïense speciale diensten ervan te proberen 'terroristische aanslagen en sabotage' te organiseren op de Krim.[64]
In de nacht van 14 op 15 april 2021 vond in de Zee van Azov, 40 kilometer vanuit de Straat van Kertsj, een zeegevecht plaats tussen drie Oekraïense Gyurza-M-klasse patrouilleschepen en zes schepen van de Russische grensdienst voor kustbescherming van de FSB. De Oekraïense artillerieboten escorteerden burgerschepen toen het incident plaatsvond. Er werd gemeld dat Oekraïense schepen dreigden luchtwapens te gebruiken om provocaties van FSB-schepen af te schrikken. Het incident eindigde zonder slachtoffers.[65]
_2.jpg)
De volgende dag meldde het Oekraïense ministerie van Buitenlandse Zaken dat Rusland had aangekondigd dat delen van de Zwarte Zee tot oktober zouden worden afgesloten voor oorlogsschepen en schepen van andere landen, onder het mom van militaire oefeningen. Het ministerie veroordeelde het besluit als een 'grove schending van het recht op navigatievrijheden', gegarandeerd door het VN-Zeerechtverdrag. Volgens dit verdrag mag Rusland de maritieme doorgangen van de internationale zeestraat naar havens in de Zee van Azov niet belemmeren.[66]
Rusland bekritiseerde de NAVO op 15 april vanwege het vasthouden aan haar geplande militaire oefeningen Defender Europe 2021.[67] Als tegenreactie stuurde Rusland troepen naar de westelijke grenzen en hield er militaire oefeningen. Deze inzet leidde ertoe dat Rusland medio april een aanzienlijke hoeveelheid troepen opbouwde langs de Russisch-Oekraïense grens. Een Oekraïense schatting plaatste de inzet op 40.000 Russische troepen voor de Krim en het oostelijke deel van de Russisch-Oekraïense grens. De Duitse regering veroordeelde de inzet vervolgens als een provocatie.[68]
Volgens John Kirby, perssecretaris van het Pentagon, had Rusland op 20 april 2021 meer troepen geconcentreerd nabij de Russisch-Oekraïense grens dan in 2014.[69] In een internationaal rapport voor piloten stond vermeld dat Rusland tussen 20 en 24 april 2021 tijdelijke beperkingen zou hebben opgelegd aan vluchten boven delen van de Krim en de Zwarte Zee.[70]
Op 22 april 2021 kondigde Sjojgoe de stopzetting van de Russische militaire oefeningen aan. Troepen van het 58e en 41e leger en de 7e, 76e en 98e Guards Airborne Division zouden tegen 1 mei, na inspecties, terugkeren naar hun permanente bases in de zuidelijke en westerse militaire districten. De uitrusting en wapens van de trainingsfaciliteit in Pogonovo zouden daar blijven voor Zapad 2021, de jaarlijkse militaire oefening met Wit-Rusland die gepland stond voor september 2021.[48]
Hoge functionarissen van het Amerikaanse ministerie van Defensie meldden op 5 mei 2021 dat Rusland slechts een paar duizend troepen had teruggetrokken sinds de vorige militaire opbouw en schatten dat er nog meer dan 80.000 Russische troepen aan de Russisch-Oekraïense grens waren. Ondanks de gedeeltelijke terugtrekking van verschillende Russische eenheden naar hun oorspronkelijke kazerne, bleef het meeste materieel achter, wat leidde tot de vrees dat er een herschikking zou kunnen plaatsvinden.[6]
Zie Oorlog in Oost-Oekraïne voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
In juli 2021 publiceerde Poetin een essay met de titel Over de historische eenheid van Russen en Oekraïners, waarin hij Rusland en Oekraïne omschreef als 'één volk' en 'Russen, Oekraïners en Wit-Russen beschouwde als nakomelingen van de oude Roes'.[71][72] De Amerikaanse historicus Timothy Snyder bestempelde de ideeën van Poetin als een vorm van imperialisme.[73] De Britse journalist Edward Lucas beschreef het als historisch revisionisme.[74] Andere waarnemers hebben opgemerkt dat het Russische leiderschap een vertekend beeld heeft van het moderne Oekraïne en zijn geschiedenis.[75][76]
Dmitri Medvedev, vicevoorzitter van de Veiligheidsraad van Rusland, publiceerde op 11 oktober 2021 een artikel in dagblad Kommersant, waarin hij stelde dat Oekraïne een 'vazal' van het Westen was en dat het daarom zinloos was voor Rusland om te proberen een dialoog aan te gaan met de Oekraïense autoriteiten, die hij omschreef als 'zwak, onwetend en onbetrouwbaar'. Medvedev concludeerde dat Rusland niets moest doen met betrekking tot Oekraïne en moest wachten tot er een Oekraïense regering aan de macht zou komen die oprecht geïnteresseerd was in het verbeteren van de betrekkingen met Rusland, hij voegde eraan toe: 'Rusland weet hoe te wachten. Wij zijn geduldige mensen'.[77] Het Kremlin specificeerde later dat het artikel van Medvedev 'in overeenstemming was met de Russische visie op de huidige Oekraïense regering'.[78] De stellingen van Medvedev bouwden voort op zijn vorige publicaties en eveneens op de eerdergenoemde essay van Poetin. Rusland verklaarde dat een mogelijke Oekraïense toetreding tot de NAVO en de uitbreiding van de NAVO in het algemeen de nationale veiligheid bedreigen.[79][80] Op hun beurt hebben Oekraïne en andere Europese landen die aan Rusland grenzen, Poetin ervan beschuldigd te proberen het Russische rijk/de Sovjet-Unie te herstellen en een agressief militaristisch beleid te voeren.[81][82][83]
In november 2021 beschreef het Russische ministerie van Defensie de inzet van de Amerikaanse oorlogsschepen in de Zwarte Zee als een 'bedreiging voor de regionale veiligheid en strategische stabiliteit'. Het ministerie zei in een verklaring: 'Het echte doel achter de Amerikaanse activiteiten in het Zwarte Zeegebied is het verkennen van het operatiegebied voor het geval Kiev probeert het conflict in het zuidoosten met geweld te regelen.'[84]
.png)
Begin november 2021 kwamen er satellietbeelden naar buiten van treinen met tanks en raketten in Rusland, niet ver van de Oekraïense grens. Volgens Rusland waren deze slechts voor militaire oefeningen aanwezig. De militaire inlichtingendienst van het Oekraïense ministerie van Defensie (HUR MOU) schatte dat het aantal troepen op 2 november was gestegen tot 90.000. De berichten over de Russische militaire opbouw waren aanleiding voor Amerikaanse functionarissen om hun Europese bondgenoten te waarschuwen dat Rusland een mogelijke invasie van Oekraïne zou kunnen overwegen, terwijl een aantal experts van mening waren dat Poetin alleen maar een sterkere positie zocht voor verdere onderhandelingen met het Westen.[87]
Op 13 november 2021 kondigde de Oekraïense president Zelensky aan dat Rusland opnieuw 100.000 troepen had verzameld in de buurt van de Russisch-Oekraïense grens, hoger dan een Amerikaanse schatting van ongeveer 70.000. Op dezelfde dag ontkende Poetin in een interview op de Russische staatstelevisie elke mogelijkheid van een Russische invasie van Oekraïne, waarbij hij de verdenking bestempelde als 'alarmerend', terwijl hij tegelijkertijd de NAVO beschuldigde van ongeplande marine-oefeningen in de Zwarte Zee.[88] Acht dagen later meldde het hoofd van de HUR MOU, Kirilo Boedanov dat de inzet van Russische troepen de 92.000 naderde. Boedanov beschuldigde Rusland van het organiseren van verschillende anti-(COVID-19)-vaccinatie protesten in Kiev om het land te destabiliseren.[89]
Tussen eind november en begin december 2021, toen Russische en Oekraïense functionarissen over en weer beschuldigingen uitten over elkaars massale inzet van troepen in de Donbas regio, waarschuwde de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken, Dmytro Koeleba, Rusland 'dat een aanval op Oekraïne Rusland duur zou komen te staan',[90] terwijl Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov de beschuldigingen 'hysterie' noemde.[91]
Op 3 december 2021 sprak de Oekraïense minister van Defensie, Oleksij Reznikov, tijdens een zitting in de Verchovna Rada (het nationale parlement van Oekraïne) over de mogelijkheid van een 'grootschalige escalatie' door Rusland eind januari 2022.[92] Reznikov schatte de Russische militaire opbouw op 94.300 troepen.[93] Begin december 2021 concludeerde een analyse van inlichtingenbureau Janes dat belangrijke elementen van het 41e Russische leger (met een hoofdkwartier in Novosibirsk) en het 1st Guards Tank Army (normaal ingezet rond Moskou) naar het westen waren verplaatst, om de troepen die al dichter bij de Russisch-Oekraïense grens waren gepositioneerd te versterken. Er zouden nog meer Russische troepen naar de Krim zijn verhuisd, ter versterking van de Russische marine- en grondeenheden die daar al waren ingezet.[94]
Rusland begon in januari 2022 met de langzame evacuatie van zijn ambassadepersoneel in Kiev. De motieven van de evacuatie waren onbekend en werden onderworpen aan meerdere speculaties.[95] Medio januari meldden inlichtingen van het Oekraïense ministerie van Defensie dat Rusland zich in de laatste fase bevond van de voltooiing van de militaire opbouw aan de Russisch-Oekraïense grens, met 127.000 troepen in de regio. Onder de troepen waren 106.000 landstrijdkrachten en voor de rest waren het zee- en luchtstrijdkrachten. Er waren 35.000 door Rusland gesteunde separatistische troepen en nog eens 3.000 Russische troepen in het door rebellen gecontroleerde oosten van Oekraïne.[96] Volgens de schatting had Rusland 36 9K720 Iskander-systemen voor korteafstandsraketten nabij de grens ingezet, waarvan vele op korte afstand van Kiev waren gestationeerd. De inlichtingen rapporteerden ook een geïntensiveerde activiteit van de Russische inlichtingendienst. Een analyse uitgevoerd door de Noord-Atlantische Raad van 20 januari concludeerde dat Rusland aanvullende kritieke gevechtscapaciteiten in de regio had ingezet.[97]
Er werden grote Russische militaire eenheden verplaatst naar Wit-Rusland onder het mom van eerder geplande gezamenlijke militaire oefeningen die in februari 2022 zouden plaatsvinden. Het hoofdkwartier van het Oostelijk Militair District werd namelijk ingezet in Wit-Rusland. Oekraïense en Amerikaanse functionarissen geloofden dat Rusland probeerde Wit-Rusland te gebruiken als platform voor een aanval op Oekraïne vanuit het noorden, vanwege de nabijheid van de Wit-Russisch-Oekraïense grens met de stad Kiev.[98]
Op 19 januari 2022 zei de Amerikaanse president Joe Biden dat volgens hem 'Rusland naar Oekraïne zou verhuizen', en dat Poetin voor een invasie 'een serieuze en hoge prijs' zou moeten betalen en 'er spijt van zou krijgen'.[99]
Op 20 januari 2022 kondigde Rusland plannen aan om later die maand grote marine-oefeningen te houden. Alle Russische marinevloten met 140 schepen, 60 vliegtuigen, 1.000 eenheden militair materieel en 10.000 soldaten zouden daarbij betrokken zijn, in de Middellandse Zee, de noordoostelijke Atlantische Oceaan, de Stille Oceaan, de Noordzee en de Zee van Ochotsk. Op 28 januari meldde Reuters dat anonieme Amerikaanse functionarissen hadden onthuld dat Rusland bloedvoorraden en ander medisch materiaal in voorraad had opgeslagen.[100] In een interview met The Washington Post in januari 2022 waarschuwde Zelensky dat Russische troepen de Donbas zouden kunnen binnenvallen en overnemen. Hij voerde ook aan dat een invasie zou leiden tot een grootschalige oorlog tussen Oekraïne en Rusland. Op 31 januari beschuldigde oud kolonel-generaal Leonid Ivashov van de Al-Russische Officiersvergadering (OOS), Poetin en de politieke leiding van Rusland ervan een oorlog tegen Oekraïne voor te bereiden. De verklaring las:
Wij, officieren van Rusland, eisen dat de president af zal zien van het criminele beleid van het uitlokken van een oorlog waarin Rusland zich alleen zal bevinden tegenover de verenigde krachten van het Westen en dat hij ontslag zal nemen.[101][102]
Op 5 februari 2022 meldden twee anonieme Amerikaanse functionarissen dat Rusland 83 tactische bataljons had verzameld, naar schatting 70 procent van de gevechtscapaciteiten, voor een grootschalige invasie van Oekraïne. Er werd ook voorspeld dat een hypothetische invasie zou resulteren in 8.000 tot 35.000 militaire slachtoffers en 25.000 tot 50.000 burgerslachtoffers. De functionarissen verwachtten dat het mogelijke startvenster zou zijn tussen 15 februari tot eind maart, wanneer extreem koud weer de wegen zou bevriezen en zou helpen bij het verplaatsen van gemechaniseerde eenheden.[103]
Op 8 februari, zou een vloot van zes Russische landingsschepen, namelijk de Korolev, de Minsk en Kaliningrad van de Baltische Vloot; en de Petr Morgunov, de Georgiy Pobedonosets en de Olenegorskiy Gornyak van de Noordelijke Vloot, naar de Zwarte Zee zijn gevaren voor marine-oefeningen. De vloot arriveerde twee dagen later in Sebastopol. Op 10 februari kondigde Rusland twee grote militaire oefeningen aan. De eerste was een marine-oefening aan de Zwarte Zee, waartegen Oekraïne protesteerde omdat het ertoe leidde dat Rusland de vaarroutes blokkeerde bij de Straat van Kertsj, de Zee van Azov en de Zwarte Zee. Ten tweede was er een gezamenlijke militaire oefening van Wit-Rusland en Rusland in regio's dicht bij de Wit-Russisch-Oekraïense grens, waarbij 30.000 Russische troepen en bijna alle Wit-Russische strijdkrachten betrokken waren. Als tegenreactie hield Oekraïne zelf militaire oefeningen, waarbij 10.000 Oekraïense troepen betrokken waren. Beide oefeningen waren gepland voor tien dagen.
Op 11 februari werd het aantal Russische troepen aan de Oekraïense grens door The Moscow Times op 140.000 geschat.[104] Nieuwe satellietdata lieten een ogenschijnlijke toename van troepen op de Krim en in de Russische oblast Koersk zien. Ook leek het alsof er in Wit-Rusland twee veldhospitalen werden gebouwd.[105] De VS en de NAVO bestempelden de oefeningen als de grootste in Wit-Rusland sinds de Koude Oorlog, en zagen het als een mogelijk plan om Oekraïne vanuit het noorden aan te vallen.[106]
De nationale veiligheidsadviseur van de VS, Jake Sullivan, verklaarde op 20 februari, vóór de sluiting van de Olympische Winterspelen van 2022 in Peking, dat een aanval op elk moment kon beginnen.[107] Los daarvan publiceerden de media verschillende rapporten, op basis van verkregen Amerikaanse inlichtingen die aan verschillende bondgenoten waren gedeeld, met specifieke verwijzingen naar 16 februari als een mogelijke startdatum voor een grondinvasie. Na deze verklaringen gaf de VS het merendeel van hun diplomatieke staf en alle militaire instructeurs in Oekraïne de opdracht om te evacueren. Talloze landen, waaronder Japan, Duitsland, Australië en Israël, drongen er bij hun burgers op aan om Oekraïne onmiddellijk te verlaten. De volgende dag schortte KLM haar vluchten van en naar Oekraïne op.[108]
Op 10 februari 2022 deden de Baltische staten een beroep op bepalingen van het Verdrag van Wenen waarin Wit-Rusland om uitleg werd gevraagd over de ongebruikelijke militaire activiteiten. De stap werd een dag later gevolgd door Oekraïne, waar ook een beroep werd gedaan op hoofdstuk III Risicovermindering van het Verdrag van Wenen, waarin Rusland werd verzocht om 'gedetailleerde uitleg over militaire activiteiten in de gebieden grenzend aan het grondgebied van Oekraïne en op de tijdelijk bezette Krim'. Volgens de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken, Dmytro Koeleba, was er binnen de vereiste termijn van 48 uur geen reactie van de Russische autoriteiten ontvangen. Op 13 februari verzocht Oekraïne om een spoedvergadering van de OVSE binnen de volgende 48 uur, waarop Rusland naar verwachting zou reageren.[109]
Op 14 februari 2022 werd er een telefoongesprek gevoerd tussen de Oekraïense minister van defensie, Oleksij Reznikov, en zijn Wit-Russische ambtgenoot Viktor Khrenin, waarin overeenstemming werd bereikt over wederzijds vertrouwenwekkende en transparantiemaatregelen. Zoals een gepland bezoek van de Defensieattaché van Wit-Rusland aan de Oekraïense oefening Zametil 2022, evenals het bezoek van de Defensieattaché van Oekraïne aan de Wit-Russisch-Russische oefening Union Resolve 2022.[110] De door Oekraïne aangevraagde spoedvergadering van de OVSE vond plaats op 15 februari. De Russische delegatie bij de OVSE was echter afwezig.[111]
De Russische minister van Defensie, Sergej Sjojgoe, meldde op 14 februari dat eenheden uit de zuidelijke en westelijke militaire districten van Rusland waren begonnen om terug te keren naar hun kazerne na de voltooiing van 'oefeningen' in de buurt van Oekraïne. Tijdens een persconferentie die de volgende dag werd gehouden, merkte president Biden echter op dat ze dergelijke rapporten niet konden verifiëren. Volgens Reuters zei Kremlinwoordvoerder, Dmitri Peskov, dat Moskou 'zeer bezorgd' was over de rapporteringen van een escalatie en zei dat het westen 'ongefundeerde beschuldigingen' maakte over de door Rusland gemeldde terugtrekking van haar troepen. 'Ze kunnen niet zomaar wegvliegen, het kost tijd.'[112] Op 15 februari stond het geschatte aantal militairen bij de Oekraïense grens volgens de NOS op 130.000, waarvan er ongeveer 30.000 meededen aan een oefening tussen Rusland en Wit-Rusland. Op 16 februari weerlegde de secretaris-generaal van de NAVO, Jens Stoltenberg, de Russische beweringen en meldde dat Rusland de militaire opbouw had voortgezet.[113]
Op 17 februari kondigde Rusland oefeningen met onder andere intercontinentale ballistische raketten en kruisraketten aan. Volgens het Russische ministerie waren deze oefeningen al langer gepland, 'om de paraatheid en betrouwbaarheid van (kern)wapens te controleren'.[114] Op 19 februari werden twee Oekraïense soldaten gedood, terwijl nog eens vijf gewond raakten door artillerievuur van separatisten. Op 18 februari kondigde Biden aan dat hij ervan overtuigd was dat Poetin de beslissing had genomen om Oekraïne binnen te vallen.[115]
Op 20 februari 2022 kondigde het Wit-Russische ministerie van Defensie de voortzetting van de militaire oefeningen Allied Resolve 2022 aan, op besluit van de Wit-Russische president Alexandr Loekasjenko en Poetin. Volgens de Wit-Russische minister van Defensie Khrenin was dit te wijten aan de 'escalatie van de militaire activiteit langs de buitengrenzen van de Uniestaat en de verslechtering van de situatie in de Donbas'. Op dezelfde dag meldden verschillende nieuwsmedia dat de Amerikaanse inlichtingendienst reden had om te geloven dat Russische commandanten het bevel hadden gekregen om door te gaan met de invasie.[116]
Op 26 november 2021 beschuldigde Zelensky de Russische regering en de Oekraïense miljardair Rinat Akhmetov van steun aan een plan om de Oekraïense regering omver te werpen.[117] Rusland ontkende deze beschuldiging. Op 10 januari 2022 maakte de SBU bekend dat het een agent van de Russische militaire inlichtingendienst had gearresteerd die probeerde agenten te rekruteren om aanvallen uit te voeren op Odessa.[118]
Op 14 januari was er een cyberaanval op meer dan 70 websites in Oekraïne, waaronder overheidssites. Op de websites van onder meer het ministerie van Buitenlandse Zaken en de Veiligheids- en Defensieraad was een waarschuwing in het Oekraïens, Russisch en Pools te lezen: 'Wees bang en vrees het ergste.'[119] Vermoed werd dat Rusland achter deze aanval zat. Rusland bestempelde deze beschuldiging als 'ongefundeerd'.[120] Een dag later maakte Oekraïne bekend dat er volgens hen een Wit-Russische computerspionagegroep achter de aanval zat, die malware gebruikt had die identiek was aan die van de Russische hackersgroep ATP-29.[121]
De HUR MOU beschuldigde Russische speciale diensten van het voorbereiden van provocaties tegen Russische soldaten gestationeerd in Transnistrië, een afgescheiden niet-erkende staat die internationaal wordt beschouwd als onderdeel van Moldavië. Op 17 februari 2022 verklaarden topfunctionarissen van de VS en de NAVO dat Russische agenten, opgeleid in stedelijke oorlogsvoering en explosieven, als saboteurs waren ingezet om een 'valse vlag'-operatie uit te voeren tijdens een aanval op Russische proxy-separatisten in Oost-Oekraïne, als een methode om Rusland een casus belli te geven voor een invasie van Oekraïne. De Russische regering ontkende de beweringen.[122]
Op 22 januari 2022 meldde de Britse regering dat Rusland een plan aan het voorbereiden was om de Oekraïense regering met militair geweld te vervangen en een pro-Russische marionettenregering in het land te installeren, mogelijk onder leiding van Evgeni Moerajev, een voormalig lid van het Oekraïense parlement.[123] Zowel Moerajev als de Russische regering ontkenden de aantijgingen, waarbij de Russische regering de NAVO-lidstaten 'onder leiding van de Angelsaksen' de schuld gaven van de crisis.[124] Op 3 februari waarschuwden de VS dat Rusland van plan was een 'gefabriceerde video van een geënsceneerde Oekraïense aanval' te gebruiken als voorwendsel voor een verdere invasie van Oekraïne.[125] De Russische regering ontkende plannen om een voorwendsel voor een invasie te creëren.[126]
De Amerikaanse ambassadeur bij de Verenigde Naties en andere internationale organisaties in Genève, Bathsheba Nell Crocker, schreef aan de Hoge Commissaris voor de mensenrechten van de VN, Michelle Bachelet, dat de VS 'geloofwaardige informatie had die erop wees dat Russische troepen lijsten hadden van geïdentificeerde Oekraïners die gedood of naar kampen gestuurd zouden worden na een militaire bezetting', en dat Rusland 'waarschijnlijk dodelijke maatregelen zal nemen om vreedzame protesten van de burgerbevolking uiteen te drijven'.[127]
Op 9 december 2021 sprak Poetin over discriminatie van Russischtaligen buiten Rusland en zei: 'Ik moet zeggen dat Russofobie een eerste stap is naar genocide. Jij en ik weten wat er in de Donbas gebeurt. Het lijkt zeker erg op genocide.'[128] Rusland veroordeelde ook de Oekraïense taalwet.[129][130] Op 15 februari 2022 zei Poetin tegen de pers: 'Wat er in de Donbas aan de hand is, is precies genocide.'[131] Verschillende internationale organisaties, waaronder het Hoge Commissariaat voor de Mensenrechten (OHCHR) en de Raad van Europa hebben geen bewijs gevonden dat de Russische beweringen ondersteunt.[132][133] De beschuldigingen van genocide zijn door de Europese Commissie afgewezen als Russische desinformatie.[134][135]
De Amerikaanse ambassade in Oekraïne beschreef Russische genocideclaims als 'verwerpelijke leugen',[136] terwijl de woordvoerder van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken, Ned Price, zei dat de Russische regering dergelijke claims deed als 'een excuus om Oekraïne binnen te vallen'.[137][138] Op 18 februari antwoordde de Russische ambassadeur in de VS, Anatoli Antonov, op een vraag over Amerikaanse functionarissen die twijfelden aan de beschuldigingen van genocide op Russen in de Donbas, door een verklaring op de Facebook-pagina van de ambassade te plaatsen waarin stond: 'Dit veroorzaakt verontwaardiging en woede. ... We zien hier niet alleen de dubbele moraal van de Verenigde Staten, maar ook nogal primitief en grof cynisme. ... Het belangrijkste geopolitieke doel van de Verenigde Staten is om Rusland zo ver mogelijk naar het Oosten terug te duwen. Daartoe is een beleid nodig om de Russisch-sprekende bevolking uit hun huidige woonplaats te dwingen. Daarom geven de Amerikanen er de voorkeur aan niet alleen de pogingen tot gedwongen assimilatie van Russen in Oekraïne te negeren, maar ze ook sterk door de vingers te zien met politieke en militaire steun.'[9]
Ter voorbereiding van een mogelijke hernieuwde Russische invasie hadden de Oekraïense grondtroepen in april 2021 een bijeenkomst aangekondigd over territoriale verdediging om de landsgrenzen en kritieke faciliteiten te versterken en te beschermen, en om sabotage- en verkenningsgroepen in het zuiden van Oekraïne te bestrijden.[139] In dezelfde maand bezocht president Zelensky Oekraïense defensieve posities bij de Donbas. In december 2021 had Oekraïne, volgens Rusland, 125.000 troepen ingezet in het conflictgebied in de Donbas.[140]
De VS schatte in december 2021 dat Rusland meer dan 175.000 troepen zou kunnen verzamelen om Oekraïne binnen te vallen. De Oekraïense minister van Defensie, Oleksij Reznikov, verklaarde: 'We hebben 250.000 officiële militairen in ons leger en bovendien 400.000 veteranen en 200.000 reservisten, 175.000 is niet genoeg om naar Oekraïne te gaan.' Reznikov beweerde dat Rusland eind januari 2022 een grootschalige aanval op Oekraïne zou kunnen lanceren.[141]
De Territoriale Strijdkrachten van Oekraïne rekruteerden extra burgers en leidden hen op in stedelijke guerrilla-tactieken en het gebruik van vuurwapens. Dergelijke opstandstactieken, zoals gerapporteerd door The New York Times, zouden een verzetsbeweging kunnen ondersteunen mocht het Russische leger het Oekraïense leger overweldigen. De Territoriale Strijdkrachten van Oekraïne zijn het reservecomponent van de Oekraïense krijgsmacht die werd opgericht in het begin van de Russisch-Oekraïnense oorlog in 2014. Andriy Zahorodnioek, de voormalige Oekraïense minister van Defensie, schreef in januari 2022 dat in het geval van een Russische invasie, de Russische troepen waarschijnlijk 'belangrijke elementen van de militaire infrastructuur van het land' zouden vernietigen en in staat zouden zijn 'diep door te dringen op Oekraïens grondgebied', maar moeite zouden hebben om het veilig te stellen. Zahorodnioek verklaarde verder: 'Russische bezettingstroepen zullen te maken krijgen met zeer gemotiveerde tegenstanders die vechten in een vertrouwde omgeving.'[142]
Als reactie op de verwachting van een invasie na de hernieuwde militaire opbouw van meer dan 100.000 Russische troepen nabij de Russisch-Oekraïense grens, begonnen enkele NAVO-lidstaten in januari 2022 met het verstrekken van militaire hulp. Deze hulp omvatte het leveren van dodelijke wapens, waarbij de VS toestemming gaf aan de NAVO om anti-pantserraketten en andere in de VS gemaakte wapens naar Oekraïne te sturen. De eerste Amerikaanse zending van zo'n 90 ton (200.000 lb) dodelijke wapens arriveerde op 22 januari 2022 in Oekraïne.[143] De VS leverden FGM-148 Javelin antitankraketten, anti-pantserartillerie, zware machinegeweren, handvuurwapens, munitie, beveiligde radiosystemen, medische apparatuur en reserveonderdelen.[144]
De Amerikaanse minister van Defensie, Lloyd Austin, en voorzitter van de Joint Chiefs of Staff, Mark Milley, dreigden met de Amerikaanse steun voor een anti-Russische opstand in Oekraïne, vergelijkbaar met de hulp van de CIA aan anti-Sovjet-moedjahedien-rebellen in Afghanistan in de jaren tachtig.[145] Volgens James Stavridis, voormalig Supreme Allied Commander Europe bij de NAVO (2009-2013), 'zou het niveau van militaire steun voor anti-Russische guerrillastrijders in vergelijking met onze inspanningen in Afghanistan tegen de Sovjet-Unie nietig doen lijken'.[146]
In december 2021 keurde de Amerikaanse regering 200 miljoen dollar aan aanvullende defensiehulp aan Oekraïne goed. Dit bedrag kwam bovenop de 450 miljoen dollar die al eerder was toegezegd. De wapenleveringen uit de VS begonnen de volgende maand en omvatten .50 BMG-munitie, M141 Bunker Defeat Munition (BDM) en Javelin-systemen. De VS waren ook van plan om Mil Mi-17-helikopters over te brengen naar Oekraïne, die eerder door de Afghaanse luchtmacht werden gevlogen.[147]
Het kabinet-Biden keurde de leveringen van FIM-92 Stinger grond-luchtraketten aan Oekraïne goed. Estland schonk Javelin-antitankraketten aan Oekraïne, terwijl Letland en Litouwen Stinger-luchtverdedigingssystemen en bijbehorende uitrusting leverden.[148]
Ook andere NAVO-leden verleenden hulp aan Oekraïne. Reeds bestaande Britse en Canadese militaire trainingsprogramma's werden versterkt in januari 2022. De Britten zetten extra militaire trainers in en zorgden voor lichte anti-pantserverdedigingssystemen, terwijl de Canadezen een kleine delegatie van speciale troepen inzetten om Oekraïne te helpen. Op 17 januari meldde de Britse minister van Defensie, Ben Wallace, dat Groot-Brittannië 1100 korteafstands-antitankraketten had geleverd aan Oekraïne. Op 20 januari waren er 2.000 korteafstands-anti-tank MBT LAW-raketten afgeleverd via talrijke C-17-transportvliegtuigen van de Royal Air Force tussen het VK en Oekraïne.[149] Op 21 januari meldde het UK Defense Journal dat er een toename was geweest van het aantal Royal Air Force RC-135W Rivet Joint surveillancevliegtuigen dat werd ingezet om de Russische troepen aan de Russisch-Oekraïense grens te bewaken.[150]
Op 16 januari 2022 kondigde de Deense regering aan dat ze Oekraïne een defensiepakket van 22 miljoen euro zouden verstrekken. Op 21 januari zei de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken, Wopke Hoekstra, dat Nederland klaar was om 'defensieve militaire steun' te leveren. Hij verklaarde dat Oekraïne Nederland op 20 januari om wapenhulp had gevraagd en dat een parlementaire meerderheid die steun goedkeurde.[151]
Op 31 januari 2022 kondigde Polen het besluit aan om Oekraïne te voorzien van dodelijke wapens. Het was van plan om aanzienlijke hoeveelheden lichte munitie, artilleriegranaten, lichte mortelsystemen, verkenningsdrones en in Polen gemaakte Grom grond-luchtraketten te leveren.[152]
Op 17 februari 2022 ging een tripartiete overeenkomst van start tussen Polen, Oekraïne en het VK, met als doel te reageren op bedreigingen voor de Europese veiligheid en de betrekkingen van Oekraïne met de twee andere Europese landen op het gebied van cyberbeveiliging, energiebeveiliging en het tegengaan van desinformatie.[153]
De Nederlandse en Spaanse regeringen hebben ter ondersteuning van de NAVO troepen in de regio ingezet.[154] Op 20 januari 2022 kondigde de Spaanse minister van Defensie, Margarita Robles, aan dat de Spaanse marine zou worden ingezet in de Zwarte Zee. Het patrouillevaartuig Meteoro, dat dienstdeed als mijnenveger, was al onderweg en het fregat Blas de Lezo vertrok op 22 januari. Ze kondigde aan dat de Spaanse regering overwoog de Spaanse luchtmacht (SAF) naar Bulgarije te sturen. Op 12 februari werden vier Eurofighters ingezet. Nederland beloofde dat het twee F-35's naar Bulgarije zou sturen als onderdeel van de uitgebreide luchttoezicht-missie van de NAVO.
Op 5 februari 2022 arriveerden 2.000 nieuw gestationeerde Amerikaanse soldaten in Duitsland en Polen, als onderdeel van de Amerikaanse poging om de oostelijke flank van de NAVO te versterken, tijdens de grootschalige troepenopbouw van Rusland langs de grenzen met Oekraïne.
Op 7 februari 2022 zei de Britse premier, Boris Johnson, dat Groot-Brittannië niet zou 'terugdeinzen' terwijl hij zich voorbereidde om Royal Marines, RAF-vliegtuigen en Royal Navy-oorlogsschepen in Oost-Europa in te zetten.
Op 11 februari 2022 kondigde de VS de extra inzet van 3.000 troepen aan naar Polen en stuurden ze F-15-jachtvliegtuigen naar Roemenië.
Vanaf 17 februari escaleerden de gevechten in de Donbas aanzienlijk.[155] Terwijl het aantal aanvallen in de eerste zes weken van 2022 tussen de twee en vijf per dag lag, maakte het Oekraïense leger op 17 februari melding van 60 aanvallen. Russische staatsmedia berichtten op dezelfde dag meer dan 20 artillerie-aanvallen op posities waar zich Russische separatisten bevonden.[156][157] De Oekraïense regering beschuldigde Russische separatisten van het beschieten van een kleuterschool in Stanytsia Luhanska met artillerie. De seperatistische volksrepubliek Loegansk verklaarde dat haar strijdkrachten waren aangevallen met mortieren, granaatwerpers en machinegeweer vuur door Oekraïense troepen.
Op vrijdag 18 februari riep de leider van de separatistische volksrepubliek Donetsk, Denis Poesjilin, de burgerbevolking in dat gebied op om naar Rusland te evacueren.[158][159] De separatistische buurregio Loegansk kwam met een vergelijkbare verklaring.[160] Volgens Interfax vertrokken de eerste bussen in de loop van de avond. Diezelfde avond ontplofte, volgens Russisch persbureau RIA Novosti, de Droezjba-oliepijpleiding in Loehansk. Minder dan een uur na de eerste explosie werd melding gemaakt van een tweede.[161] In de hoofdstad Donetsk werd volgens Interfax een auto opgeblazen vlak bij een regeringsgebouw. Poesjilin beweerde dat zijn wagen het doelwit was.[162] Oekraïense media meldden een sterke toename van artilleriebeschietingen door de door Rusland geleide militanten in de Donbas, vermoedelijk als pogingen om het Oekraïense leger te provoceren.[163][164]
Aan het front in Oost-Oekraïne verslechterde de situatie tussen Oekraïne en de separatistische volksrepublieken Loegansk en Donetsk dag na dag. Volgens de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) werd het staakt-het-vuren op zaterdag 19 februari in Donetsk en Loegansk meer dan 1500 keer geschonden.[165] Diezelfde dag verklaarden de opstandige regio’s Donetsk en Loegansk een algehele mobilisatie te hebben afgekondigd. Uit de regio Donetsk zouden al zo’n 6000 mensen geëvacueerd zijn voor het veronderstelde offensief van het Oekraïense leger.[166]
De FSB meldde in de ochtend van 21 februari dat Oekraïense beschietingen een FSB-grensfaciliteit hadden vernietigd op 150 meter van de Russisch-Oekraïense grens in de oblast Rostov.[167] De warmte-krachtcentrale van Loehansk werd ook beschoten, door wie is onbekend. Oekraïense media verklaarden dat deze als gevolg daarvan moest sluiten.[168] Volgens Poesjilin bereidde Oekraïne een aanval op Donetsk voor, wat door Oekraïne werd tegengesproken. De persdienst van het Russische Zuidelijk Militair District maakte op 21 februari bekend dat Russische troepen in de ochtend een groep van vijf Oekraïense saboteurs in de buurt van het dorp Mityakinskaya in de oblast Rostov hadden gedood,[169] nadat deze de grens van Rusland waren binnengedrongen in twee infanteriegevechtsvoertuigen, de voertuigen werden vernietigd.[170] Volgens RIA Novosti en Interfax zouden zij van plan zijn geweest om aanslagen te plegen. Een andere saboteur zou door de FSB gevangen zijn genomen. Oekraïne ontkende de aanwezigheid van Oekraïense troepen in het gebied.[171][172] In het dorp Zaitsev werden twee Oekraïense soldaten en een burger gedood tijdens beschietingen.[173]
Verschillende analisten, waaronder die van de onderzoekswebsite Bellingcat,[174] publiceerden bewijs dat veel van de geclaimde aanvallen, explosies en evacuaties in de Donbas door Rusland werden geënsceneerd.[175][176]
Op 21 januari 2022 kondigde de Communistische Partij van de Russische Federatie in het Russische dagblad Pravda aan dat haar afgevaardigden een niet-bindende resolutie bij de Doema zouden indienen om Poetin te vragen de afgescheiden volksrepubliek Donetsk en de volksrepubliek Loegansk officieel te erkennen. De resolutie werd op 15 februari 2022 door de Doema aangenomen met 351-16 stemmen bij één onthouding; het werd gesteund door Verenigd Rusland, de Communistische Partij van de Russische Federatie, A Just Russia – For Truth- partij en de Liberaal-Democratische Partij van Rusland, maar werd tegengewerkt door de partij New People.
Op 21 februari 2022 hebben de leiders van de zelfverklaarde volksrepublieken Donetsk en Loegansk, respectievelijk Denis Poesjilin en Leonid Pasetsjnik, president Poetin verzocht de onafhankelijkheid van de republieken officieel te erkennen; beide leiders stelden ook voor een verdrag te ondertekenen over vriendschap en samenwerking met Rusland, en ook over militaire samenwerking. Diezelfde dag, ter afsluiting van de buitengewone zitting van de Veiligheidsraad van Rusland, meldde Poetin dat het besluit over de erkenning van de twee Volksrepublieken die dag zou worden genomen.
Het verzoek werd onderschreven door de Russische minister van defensie, Sergej Sjojgoe. De Russsiche premier Michail Misjoestin zei dat de regering de basis voor een dergelijke stap al 'al vele maanden' had gelegd. Later die dag ondertekende Poetin decreten over de erkenning van de volksrepublieken Donetsk en Loegansk.[177] Bovendien werden verdragen 'over vriendschap, samenwerking en wederzijdse bijstand' tussen Rusland en de zelfverklaarde volksrepublieken ondertekend.[178]
Voorafgaand aan de ondertekeningsceremonie in het Kremlin, werd de toespraak van president Poetin, tot het Russische volk openbaar gemaakt op de Russische staatstelevisie.[179] In zijn toespraak trok Poetin de legitimiteit van de Oekraïense staat in twijfel, herhaalde zijn bewering dat 'Oekraïne nooit een traditie als echte staat heeft gehad'[180] en beschreef het land ten onrechte als gecreëerd door 'Sovjet-Rusland'. Daarnaast beschuldigde de Russische president Oekraïne ervan genocide te plegen op het Russischsprekende deel van haar eigen bevolking. De staat Oekraïne noemde hij 'een bedenksel van Lenin' en het Oosten ervan 'onderdeel van oude Russische grondgebieden'.[181] Verwijzend naar de wettelijk verplichte decommunisatie die in 2015 in Oekraïne was begonnen, zei Poetin: 'Wilt u decommunisatie? Dat past goed bij ons. Maar stop niet halverwege. We zijn klaar om Oekraïne te laten zien wat echte decommunisatie betekent voor Oekraïne.' Een toelating van Oekraïne tot de NAVO was volgens Poetin 'een uitgemaakte zaak', Moskou kon het zich niet veroorloven om de dreiging van een nucleair bewapend Oekraïne te negeren, hij eiste dat 'degenen die de macht in Kiev grepen... onmiddellijk de vijandelijkheden zouden staken', of anders de gevolgen onder ogen moesten zien.[182]
Om een invasie te rechtvaardigen, beschuldigde Poetin de Oekraïense samenleving en de regering ervan te worden gedomineerd door neo-nazisme.[183] Ook haalde hij een antisemitische samenzweringstheorie aan, die Russische christenen, in plaats van joden, als de echte slachtoffers van nazi-Duitsland beschouwt.[184] Ondanks de aanwezigheid van 'extreemrechtse' groepen in Oekraïne waaronder het neonazistische Azovbataljon en de Rechtse Sector,[183] beschreven analisten de retoriek van Poetin als een overdrijving van de invloed van extreemrechtse groepen in Oekraïne; er is geen brede steun voor de ideologie in de regering, het leger of de bevolking.[185][186] De Oekraïense president Zelensky, die joods is, verklaarde dat zijn grootvader in het Sovjet-leger diende om tegen de nazi's te vechten;[187] drie van zijn familieleden stierven in de Holocaust.[188] Het US Holocaust Memorial Museum en Yad Vashem veroordeelden Poetins misbruik van de Holocaust-geschiedenis.[189][190][191]
Het erkenningsbesluit werd prompt veroordeeld door de voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen en de voorzitter van de Europese Raad Charles Michel in identieke verklaringen op Twitter.[192][193]
Zie Internationale sancties tegen Rusland tijdens de Russisch-Oekraïense oorlog voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Als reactie op de erkenning van de twee afgescheiden republieken begonnen westerse landen sancties tegen Rusland uit te vaardigen. De goedkeuringsprocedure van de belangrijke gaspijpleiding Nord Stream 2 werd door Duitsland gestopt. De maatregel stond los van Europese sancties tegen Rusland die mogelijk later nog zouden volgen. De maatregel werd toegejuicht door onder andere Oekraïne.[194]
De ministers van Buitenlandse Zaken van de EU hebben alle leden van de Russische Doema die vóór de erkenning van de separatistische regio's hebben gestemd, op de zwarte lijst gezet, EU-investeerders verboden om te handelen in Russische staatsobligaties en een stop gezet op de import en export met separatistische entiteiten.
Een lijst van verschillende landen die sancties hebben opgelegd:
Als gevolg van westerse sancties daalden op 22 februari de beurskoersen in Moskou en liepen prijzen op het gebied van olie, gas en goud op. De beurs leed op maandag 21 februari bij de opening een verlies van 10 procent, op dinsdag was dit verlies 9 procent. Andere Europese beurzen openden met 2 tot 3 procent verlies. In de loop van de dag liepen de verliezen terug voor de Europese beurzen. De Russische roebel daalde bijna tot een recordniveau, alvorens te herstellen.[195]
Zie Russische invasie van Oekraïne sinds 2022 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Na de erkenning van de volksrepublieken Donetsk en Loegansk op 21 februari 2022, stuurde Poetin extra troepen naar de Donbas in wat Rusland een 'vredesmissie' noemde. Dit gebeurde op verzoek van de twee afvallige volksrepublieken.[196][197] De troepen waren volgens Poetin 'geïnstrueerd om de vrede te handhaven'. De Russische troepen zouden onder andere de grenzen tussen de twee volksrepublieken en de rest van Oekraïne bewaken, en er waren plannen gemaakt voor het vestigen van Russische militaire bases in de Donbas. Ook zou Rusland de republieken financieel gaan ondersteunen, en was het door het verdrag gerechtigd Donetsk en Loegansk voor 'vredesmissies' militair te ondersteunen. Later op de avond meldde het Russische persbureau Interfax dat twee colonnes met gepantserde voertuigen Donetsk zouden zijn binnengetrokken.[198] Op basis van informatie van Oekraïense overheidsfunctionarissen meldde The Guardian dat de troepen waren gezien in Makijivka, een voorstad van Donetsk.[199] In de nacht van 21 februari maakte een Franse journalist melding van militaire colonnes die op weg zouden zijn naar Donetsk.[200] Later verklaarde een ooggetuige van persbureau Reuters 'ongebruikelijk grote aantallen' militaire voertuigen en tanks door de buitenwijken van Donetsk te hebben zien rijden.[201] Nieuwszender Al Jazeera zei vervolgens meer beelden te hebben van Russische militaire colonnes in het oosten van Oekraïne, nadat ooggetuigen de komst van de voertuigen in dat gebied hadden gemeld.[202] De interventie in de Donbas werd veroordeeld door verschillende leden van de VN-Veiligheidsraad.[203]
Op 22 februari heeft de Federatieraad van Rusland Poetin unaniem toestemming gegeven voor het gebruik van militair geweld buiten Rusland.[204] Als reactie beval Zelensky de dienstplicht van de Oekraïense reservisten, maar verplichtte zich niet tot algemene mobilisatie.[205] De volgende dag riep het parlement van Oekraïne een nationale noodtoestand van 30 dagen uit, die om middernacht van kracht ging, en beval ook de mobilisatie van alle legerreservisten.[206][207][208] Ondertussen begon Rusland zijn ambassade in Kiev te evacueren. Ook de Russische vlag werd vanaf de top van het gebouw naar beneden gehaald.[209] De websites van het Oekraïense parlement en de Oekraïense regering werden, samen met websites van banken, getroffen door DDoS-aanvallen,[210] die in het algemeen werden toegeschreven aan door Rusland gesteunde hackers.[211][212]
.jpg)
Op 23 februari 2022 werd door de nieuwsmedia een, niet-geïdentificeerde, hoge Amerikaanse defensiefunctionaris geciteerd die zei dat '80 procent' van de Russische troepen die waren opgesteld langs de grens met Oekraïne klaar waren voor de strijd en dat een grondinval elk moment kon beginnen. Op dezelfde dag keurde het Oekraïense parlement het decreet van Zelensky goed, over de invoering van de noodtoestand vanaf 24 februari 2022 om 00:00 uur op het grondgebied van heel Oekraïne, behalve de afvallige regio's Donetsk en Loegansk, voor een periode van 30 dagen. Het Oekraïense ministerie van Buitenlandse Zaken adviseerde Oekraïense burgers om niet naar Rusland te reizen en degenen die in Rusland wonen het land 'onmiddellijk' te verlaten.
In de nacht van 23 februari hield de Oekraïense president, Volodymyr Zelensky, een toespraak[213] in het Russisch waarin hij de burgers van Rusland opriep om een oorlog te voorkomen.[214][215] Hij weerlegde ook de beweringen van Rusland over de aanwezigheid van neonazi's in de Oekraïense regering en verklaarde dat hij niet van plan was de Donbas-regio aan te vallen.[216]
Kremlin-woordvoerder Dmitri Peskov meldde dat de separatistische leiders in Donetsk en Loegansk Poetin een brief hadden gestuurd, waarin stond dat de Oekraïense beschietingen burgerdoden hadden veroorzaakt en dat ze een beroep deden op militaire steun vanuit Rusland.[217] In reactie daarop verzocht Oekraïne om een dringende vergadering van de VN-Veiligheidsraad,[218] die om 21:30 (UTC−5) bijeenkwam.[219] VN-secretaris-generaal António Guterres opende de bijeenkomst door Poetin te vragen 'vrede een kans te geven'.[220] Een half uur na de spoedvergadering kondigde Poetin aan dat er militaire operaties in Oekraïne van start zouden gaan. Sergiy Kyslytsya, de Oekraïense vertegenwoordiger, riep vervolgens de Russische vertegenwoordiger, Vasily Nebenzya, op om 'al het mogelijke te doen om de oorlog te stoppen' of afstand te doen van zijn positie als 'president van de VN-Veiligheidsraad'; Nebenzya weigerde.[221][222]
Op 24 februari kondigde de Russische president Vladimir Poetin een 'speciale militaire operatie' aan om Oekraïne te 'demilitariseren en denazificeren'. Vrijwel direct daarna ontploften kruisraketten in Kiev en andere Oekraïense steden en vielen Russische grondtroepen vanuit Rusland, de bezette Oekraïense gebieden en buurland Wit-Rusland Oekraïne binnen.[223] De Oekraïense president Zelensky kondigde in een reactie de staat van beleg en een algehele mobilisatie af. Westerse leiders veroordeelden de invasie in scherpe bewoordingen.[224][225]
Zie ook: Minsk-akkoordenTussen 2 en 3 november 2021 had CIA-directeur William Burns een ontmoeting met hoge Russische inlichtingenfunctionarissen in Moskou om aan het Kremlin duidelijk te maken dat Biden zich zorgen maakte over de situatie aan de Russisch-Oekraïense grens. CNN meldde dat Burns na de bijeenkomst in Moskou telefonisch met Zelensky sprak in een poging de Russische en Oekraïense spanningen te verminderen. Tegelijkertijd werd een hoge functionaris van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken naar Oekraïne gestuurd.[226]
Op 15 november spraken de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Heiko Maas en de Franse minister van Buitenlandse Zaken Jean-Yves Le Drian hun bezorgdheid uit in een gezamenlijk overleg over 'Russische troepen-bewegingen en materieel in de buurt van Oekraïne', waarbij beide partijen werden opgeroepen om 'een terughoudende houding' aan te nemen en te handhaven. Tegelijkertijd bevestigde de perssecretaris van het Pentagon, John Kirby, dat de Verenigde Staten 'ongewone militaire activiteit' van Rusland nabij de Russisch-Oekraïense grens bleven observeren. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Antony Blinken, besprak met Le Drian berichten over 'Russische militaire activiteiten' in het gebied. Op 16 november zei NAVO-secretaris-generaal Stoltenberg tegen verslaggevers dat het belangrijk is dat de NAVO 'de spanningen niet verhoogt, maar we moeten scherp zijn, we moeten realistisch zijn over de uitdagingen waarmee we worden geconfronteerd'. Stoltenberg voegde eraan toe dat de alliantie een 'ongewone concentratie' van Russische troepen registreert, die Rusland misschien zou willen gebruiken 'om agressieve acties tegen Oekraïne uit te voeren'.
Begin november 2021 beoordeelde de Oekraïense inlichtingendienst de informatie over de overdracht van extra Russische troepen naar de Oekraïense grenzen als 'een element van psychologische druk'. Een week later erkende het kabinet van de president van Oekraïne dat Rusland 'specifieke groepen troepen' aan het opbouwen was nabij de grens. De Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken, Dmytro Koeleba, drong er bij de Franse en Duitse regeringen op aan om zich voor te bereiden op een mogelijk militair scenario van de acties van Rusland tegen Oekraïne.
Oekraïne heeft de diplomatieke inspanningen opgevoerd. Op 15 november bespraken Zelensky en het hoofd van de Europese Raad Charles Michel 'de veiligheidssituatie langs de grenzen van Oekraïne'. Op dezelfde dag hield Koeleba gesprekken over dezelfde onderwerpen in Brussel. De nieuwe Oekraïense minister van Defensie, Oleksij Reznikov, ging naar Washington D.C., waar hij op 18 november een ontmoeting had met de Amerikaanse minister van Defensie Lloyd Austin. Op 16 november bracht de Britse minister van Defensie Ben Wallace een bezoek aan Kiev.
Israël onderhield een sterke relatie met zowel Oekraïne als Rusland en trad soms op als gesprekspartner tussen de twee naties. In april 2021 vroeg Zelensky de Israëlische premier, Benjamin Netanyahu, om te bemiddelen in de situatie tussen hem en Poetin. Israël bracht het idee ter sprake bij Rusland, dat het verzoek afwees. Tijdens een ontmoeting in Kiev in oktober met Zelensky, vertelde de Israëlische president Isaac Herzog aan Zelensky dat de nieuwe Israëlische regering onder premier Naftali Bennett bereid was de inspanningen voor Oekraïens-Russische bemiddeling te hervatten. Bennett bracht het idee naar voren tijdens een ontmoeting met Poetin twee weken later in Sotsji, maar Poetin wees het af.
Eind januari besprak de VS opnieuw eventuele sancties met Europese bondgenoten in geval van een Russische invasie. Biden zei dat de sancties 'snel en streng' zouden zijn, inclusief een 'game over'-strategie om Russische banken, obligatiemarkten en de activa van elites dicht bij Poetin aan te vallen. Een dergelijke aanpak werd ook bekritiseerd, en de voorgestelde bezuiniging van Russische banken uit de betalingssystemen Visa, Mastercard en SWIFT werd ingetrokken. De uitdaging voor de VS en de NAVO tegenover Rusland was het creëren van een geloofwaardige afschrikking en een plan voor de-escalatie. Inclusief een vermindering van opruiende retoriek, terugtrekking van Russische troepen uit de Russisch-Oekraïense grens, hernieuwde vredesbesprekingen in de Donbas en een tijdelijke stopzetting van militaire oefeningen aan de Zwarte Zee en de Baltische Zee door de VS, de NAVO en Rusland.
Op 26 januari 2022 was er in Parijs een Normandië-Overleggroep bijeenkomst gepland tussen Russische, Oekraïense, Duitse en Franse hoge functionarissen met een vervolgtelefoongesprek tussen de Franse president, Emmanuel Macron, en president Poetin op 28 januari. Oekraïne voldeed aan de Russische voorwaarde voor een bijeenkomst in Parijs en besloot een controversieel wetsontwerp van het Oekraïense parlement over de re-integratie van de Krim en Donbas in te trekken, omdat men van mening was dat de wet in strijd was met de vredesakkoorden van Minsk.
Op 7 februari 2022 ontmoetten Macron en Poetin elkaar in Moskou, met gemengde resultaten. Macron zei dat Poetin hem had verteld dat Rusland de crisis niet verder zou laten escaleren. Hij waarschuwde de westerse landen daarbij 'dat als Oekraïne zich bij de NAVO zou aansluiten en besloot om de Krim met militaire middelen terug te nemen, Europese landen automatisch in een militair conflict met Rusland zouden verkeren'. Poetin beloofde Macron geen nieuwe militaire initiatieven in de buurt van Oekraïne uit te voeren.
Op 20 februari 2022 belde de Macron opnieuw met Poetin om de situatie aan de Russisch-Oekraïense grens te bespreken in de hoop op een diplomatieke oplossing.[227]
Op 7 december 2021 spraken president Joe Biden en president Vladimir Poetin via een videoconferentie. Een van de besproken onderwerpen was Oekraïne, waarbij de Russische zijde een verklaring aflegde waarin stond dat Poetin 'het feit benadrukte dat het de NAVO was die gevaarlijke pogingen ondernam om Oekraïens grondgebied te ontwikkelen en haar potentieel langs de Russische grenzen te vergroten'. Hij eiste 'betrouwbare, wettelijke garanties' die zouden verhinderen dat de NAVO haar grondgebied naar Rusland zou uitbreiden of haar aanvalswapensystemen zou inzetten in landen die grenzen aan Rusland.
Op 15 december 2021 overhandigde Rusland formeel zijn twee ontwerpverdragen over veiligheidsgaranties aan de VS, waarbij zowel de VS als de NAVO zich onder meer zouden verbinden geen troepen in te zetten in voormalige Sovjetlanden die geen NAVO-lid waren, het uitsluiten van verdere uitbreiding van het bondgenootschap naar het oosten, zich ertoe te verbinden geen strijdkrachten in andere landen in te zetten dan die welke op 27 mei 1997 waren ingezet, en zich te onthouden van het uitvoeren van enige militaire activiteit in Oekraïne en in andere staten in Oost-Europa, de Zuid-Kaukasus en Centraal-Azië.
Biden en Poetin hadden op 30 december 2021 een telefoongesprek van 50 minuten. In een naderhand vrijgegeven verklaring van het Witte Huis drong Biden er bij Poetin op aan 'de spanningen met Oekraïne te de-escaleren'. Volgens de assistent van Poetin zei Biden tegen Poetin dat de VS niet van plan waren om offensieve wapens in Oekraïne in te zetten. Biden waarschuwde ook dat als Rusland de agressie tegen Oekraïne zou voortzetten, dit zou leiden tot 'ernstige kosten en gevolgen', zoals het opleggen van aanvullende economische sancties door de VS aan Rusland, het vergroten van de Amerikaanse militaire aanwezigheid in de oostelijke NAVO-landen en meer hulp aan Oekraïne. Volgens de assistent van Poetin reageerde Poetin door te zeggen dat het 'een totale verbreking van de betrekkingen zou veroorzaken' tussen Rusland en de VS en het Westen in het algemeen.
.jpg)
De volgende dag ging de Russische minister van Buitenlandse Zaken, Sergej Lavrov, in op de vraag welke antwoord Rusland verwachtte op zijn voorstellen voor 'veiligheidsgaranties' door te zeggen: 'we zullen niet toestaan dat iemand onze initiatieven voortsleept in eindeloze discussies. Als er geen constructieve reactie volgt binnen een redelijke termijn en het Westen zijn agressieve koers voortzet, zal Rusland worden gedwongen om alle noodzakelijke maatregelen te nemen om een strategisch evenwicht te verzekeren en onaanvaardbare bedreigingen voor onze veiligheid weg te nemen'.
Op 10 januari 2022 hielden de VS en Rusland bilaterale besprekingen in Genève, waarvan het doel door beide partijen werd omschreven als 'het bespreken van de bezorgdheid over hun respectieve militaire activiteiten en het aanpakken van de toenemende spanningen over Oekraïne'. De gesprekken werden geleid door de Russische onderminister van Buitenlandse Zaken Sergej Rjabkov en de Amerikaanse onderminister van Buitenlandse Zaken Wendy Sherman.
De bijeenkomst van Genève werd gevolgd door een bijeenkomst van de NAVO-Rusland Raad in Brussel op 12 januari, waarbij delegaties uit alle dertig NAVO-landen en één uit Rusland betrokken waren om (volgens de officiële verklaring van de NAVO) 'de situatie in en rond Oekraïne, en de gevolgen voor de Europese veiligheid' te bespreken. In de verklaring van het Russische ministerie van Defensie na de bijeenkomst stond dat Rusland 'beoordelingen heeft gegeven van de huidige staat op het gebied van Euro-veiligheid, en ook uitleg heeft gegeven over de militaire aspecten van de Russische ontwerpovereenkomst over veiligheidsgaranties'. De bespreking werd door Rusland bestempeld als niet succesvol. Na de bijeenkomst zei NAVO-secretaris-generaal Stoltenberg dat, met betrekking tot de mogelijke toetreding van Oekraïne tot de NAVO, alle NAVO-Bondgenoten 'verenigd waren op het kernprincipe dat elke natie het recht heeft om zijn eigen weg te kiezen' en 'Rusland geen veto heeft over de vraag of Oekraïne lid kan worden van de NAVO. Uiteindelijk zijn het de NAVO-bondgenoten en Oekraïne die beslissen over het lidmaatschap'.
.jpg)
Op 21 januari 2022 ontmoetten Lavrov en Blinken elkaar in Genève. Blinken merkte achteraf op dat de bijeenkomst 'geen onderhandeling was, maar een openhartige uitwisseling van zorgen en ideeën'. Na de ontmoeting zei Blinken dat de VS Rusland duidelijk hadden gemaakt dat hun hernieuwde invasie 'een snelle, ernstige en eensgezinde reactie zou krijgen van de Verenigde Staten en onze partners en bondgenoten'.
De VS hebben op 26 januari 2022 een formeel schriftelijk antwoord gegeven op de veiligheidseisen van Rusland. Het antwoord verwierp de eis van Moskou dat de NAVO afstand zou doen van haar belofte dat Oekraïne zou kunnen toetreden tot de NAVO. In een commentaar op de inhoud van de Amerikaanse reactie zei Blinken dat het document 'bezorgdheid van de Verenigde Staten en onze bondgenoten en partners bevat over de acties van Rusland die de veiligheid ondermijnen, een principiële en pragmatische evaluatie van de zorgen die Rusland heeft geuit, en onze eigen voorstellen voor gebieden waar we een gemeenschappelijke basis kunnen vinden'.
Op 1 februari 2022 zei Poetin dat de VS er niet in was geslaagd tegemoet te komen aan de 'drie belangrijkste eisen' van Moskou, namelijk het niet-uitbreiden van de NAVO, de weigering om offensieve wapensystemen niet bij de Russische grenzen in te zetten en de militaire infrastructuur van de NAVO terug te brengen naar de status quo van 1997. Op 17 februari, toen het risico van een Russische invasie van Oekraïne door de VS en de NAVO als zeer hoog werd ingeschat, ontving de Amerikaanse ambassadeur in Moskou een brief waarin Rusland Amerika beschuldigde van het negeren van Ruslands belangrijkste veiligheidseisen.[228]
Op 31 januari 2022 werd een vergadering van de VN-Veiligheidsraad bijeengeroepen om de aanhoudende crisis te bespreken. Rusland probeerde de vergadering te blokkeren, maar het verzoek werd verworpen met tien stemmen om de vergadering door te laten gaan, twee tegen en drie onthoudingen. Tijdens het debat wisselden de VS en Rusland onderling beschuldigingen uit. De Amerikaanse ambassadeur bij de VN, Linda Thomas-Greenfield, beschuldigde Rusland van 'agressief gedrag' en een 'duidelijke bedreiging voor de internationale vrede en veiligheid'. Ze zei dat Rusland verantwoordelijk was voor de 'grootste militaire mobilisatie sinds decennia in Europa' en beschuldigde Rusland ervan 'Oekraïne en andere westerse landen af te schilderen als de agressors als reden voor een invasie'.
De Russische ambassadeur bij de VN, Vasily Nebenzya, beschuldigde het Westen van 'hysterie' en 'het opdrijven van de spanningen' over Oekraïne. Hij beschuldigde de VS van 'het aanwakkeren van het conflict' en de bijeenkomst van de VN-Veiligheidsraad was 'een poging om een wig te drijven tussen Rusland en Oekraïne'. Volgens hem hield Oekraïne zich niet aan de Minsk-protocollen van 2014 en 2015 om het conflict met de separatisten te beëindigen, en westerse landen 'pompten Oekraïne vol met wapens' in strijd met de Minsk-protocollen. Nebenzya voegde eraan toe dat de schending van de Minsk-protocollen door Oekraïne op de 'slechtste manier' zou kunnen eindigen.
De Oekraïense permanente vertegenwoordiger bij de VN, Sergiy Kyslytsya, zei dat Rusland 112.000 troepen had ingezet in de buurt van de Oekraïense grenzen en op de Krim, en 18.000 op zee voor de kust van Oekraïne. De permanente vertegenwoordiger van China, Zhang Jun, zei dat de bijeenkomst contraproductief was en dat er 'stille diplomatie', en geen 'megafoondiplomatie' nodig was. Tijdens de vergadering werd er geen resolutie overeengekomen.
Later werd de interventie van 21 februari in Donbas breed veroordeeld door de VN-Veiligheidsraad en kreeg geen enkele steun. De Keniaanse ambassadeur, Martin Kimani, vergeleek de stap van Poetin met kolonialisme en zei: 'We moeten ons herstel van de sintels van dode rijken voltooien op een manier die ons niet terugstort in nieuwe vormen van overheersing en onderdrukking'.
Een andere vergadering van de VN-Veiligheidsraad vond plaats op 23 en 24 februari 2022. Rusland viel Oekraïne binnen tijdens deze spoedvergadering van de VN-Veiligheidsraad bedoeld om de crisis te bezweren. Secretaris-generaal António Guterres had gezegd: 'Geef vrede een kans'. Rusland viel binnen terwijl het in februari 2022 het voorzitterschap van de VN-Veiligheidsraad bekleedde, en heeft als een van de vijf permanente leden vetorecht.
Op 15 december 2021 stelde Rusland 'ontwerpverdragen' voor, waarin werd verwezen naar meerdere internationale overeenkomsten, waaronder het Handvest inzake Europese Veiligheid en de NAVO-Rusland Raad (NRC). In de reacties van de NAVO en de VS in januari 2022 werd verwezen naar NRC, het Verdrag inzake conventionele strijdkrachten in Europa (CFE), de Strategische Stabiliteitsdialoog tussen de Verenigde Staten en Rusland (SSD), de Slotakte van Helsinki, de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE), het Normandië-formaat en andere verdragen en fora.
| Naam | Deelnemende partijen | Eerste ondertekening of datum van opstelling | Legaliteit |
|---|---|---|---|
| Boedapest Memorandum | Oekraïne, Rusland, Verenigde Staten, Verenigd Koninkrijk | 1994 | Niet bindend |
| Handvest inzake de Europese veiligheid | OVSE-leden | 1999 | Niet bindend |
| NAVO-Rusland Raad (NRC) | NAVO, Rusland | 2002 | Informeel |
| Normandië overleggroep | Frankrijk, Duitsland, Rusland, Oekraïne | 2014 | Informeel |
| Trilaterale Contact Groep inzake Oekraïne | Oekraïne, Rusland, OVSE | 2014 | Informeel |
| Strategische Stabiliteitsdialoog tussen de Verenigde Staten en Rusland (SSD) | VS, Rusland | 2021 | Informeel |
Op 4 maart 2022 antwoordde Rusland aan Noorwegen dat het niet aanwezig kon zijn bij de Cold Response van Noorwegen, een tweejaarlijkse NAVO-oefening waarbij 30.000 troepen uit 27 landen betrokken zijn.[229]
In een interview met de Franse krant Libération in april 2021 zei de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken, Dmytro Koeleba, dat de opbouw van Russische troepen aan de noordoostgrens met Oekraïne, in het oostelijke oorlogsgebied van Oekraïne en op de Krim, en de verslechtering van de situatie in Oost-Oekraïne, sinds de aanval op Oekraïense zeelieden in de Straat van Kertsj in november 2018, nooit erger was geweest, maar dat de huidige dreiging vanuit Rusland gevaarlijker was.[230]
In november 2021 zei Kirilo Boedanov, het hoofd van de militaire inlichtingendienst van Oekraïne, dat Rusland zich klaarmaakte voor een aanval op Oekraïne tegen eind januari of begin februari 2022. Op 25 januari 2022 zei minister van Defensie, Oleksij Reznikov, dat hij geen onmiddellijke dreiging zag van een grootschalige Russische invasie van Oekraïne. Hij hield vol dat de dreiging in acht jaar niet significant was toegenomen, aangezien 'het Russische leger geen aanvalsgroep had gevormd die een invasie zou kunnen uitvoeren'.
Op 28 januari 2022 riep Zelensky, het Westen op om geen 'paniek' in zijn land te creëren over een mogelijke Russische invasie, eraan toevoegend dat constante waarschuwingen voor een onmiddellijke dreiging van een invasie de economie van Oekraïne in gevaar brachten. Zelensky zei dat 'we geen grotere escalatie zien' dan begin 2021, toen de Russische militaire opbouw begon. Op 2 februari zei het Amerikaanse Witte Huis dat het een mogelijke invasie niet langer als 'dreigend' zou omschrijven.
Op 12 februari 2022 reageerde Zelensky op de waarschuwingen van het Witte Huis over de onmiddellijke dreiging van de Russische invasie 'de beste vriend van onze vijanden is paniek in ons land. En al deze informatie veroorzaakt alleen maar paniek en helpt ons niet'. Davyd Arakhamia, het hoofd van de fractie van Zelensky's partij, Dienaar van het Volk, in de Verchovna Rada, zei dat de constante waarschuwingen voor een mogelijke op handen zijnde Russische invasie van Oekraïne 'het land elke maand 2 tot 3 miljard dollar kost'.
Op 19 februari 2022 bekritiseerde Zelensky tijdens de Veiligheidsconferentie van München 2022 het 'verzoeningsbeleid' jegens Rusland en riep de westerse landen op om te helpen. Ook zei hij dat zijn land zichzelf desnoods in zijn eentje zou verdedigen. Zelensky riep daarnaast de NAVO op meer duidelijkheid te verschaffen omtrent de toetreding van Oekraïne tot dat verbond. Volgens de NAVO was het Oekraïense lidmaatschap op dat moment niet aan de orde. Zelensky stelde aan Poetin een ontmoeting voor. Beschuldigingen dat Oekraïne in Loehansk en Donetsk zou willen optreden wees hij van de hand als 'cynische leugens'. Oekraïne zou niet reageren op de provocaties van de door Rusland geleide militanten in de Donbas, na de escalatie en de dood van twee Oekraïense soldaten. Op 22 februari 2022 zei Zelensky dat hij de mogelijkheid zou overwegen om de diplomatieke betrekkingen van Oekraïne met Rusland te verbreken.[231]
.jpg)
Ondanks de Russische militaire opbouw ontkenden Russische functionarissen maandenlang herhaaldelijk dat Rusland plannen had om Oekraïne binnen te vallen. Medio november 2021 zei Poetin dat het 'alarmerend' was om te bedenken dat Rusland van plan was Oekraïne binnen te vallen.[232] Hij eiste echter dat Oekraïne, Georgië, Zweden en Finland nooit lid zouden worden van de NAVO. De NAVO moest alle troepen en wapens terugtrekken uit Oekraïne, en uit alle landen die na 1997 lid zijn geworden van de NAVO. Dat zijn onder meer Polen, Estland, Litouwen, Letland en de Balkanlanden.
Op 27 november sprak de directeur van de Russische Buitenlandse Inlichtingendienst, Sergei Narysjkin, over de 'vermeende' plannen om Oekraïne binnen te vallen door te stellen: 'Ik moet iedereen geruststellen. Zoiets gaat niet gebeuren', en beschuldigde 'de kwaadaardige propaganda door het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken' voor de situatie. Op 28 november verklaarde Kremlin-woordvoerder, Dmitri Peskov: 'Rusland nooit heeft gebroed, en niet aan het broeden is, en nooit een plan zal uitbroeden om iemand aan te vallen... Rusland is een vreedzaam land'. Op 30 november verklaarde Poetin dat een uitbreiding van de NAVO-aanwezigheid in Oekraïne, met name de inzet van langeafstandsraketten die Russische steden of raketafweersystemen vergelijkbaar met die in Roemenië en Polen kunnen raken, een 'rode lijn' zou zijn voor Rusland.[233]
Op 19 januari 2022 zei de Russische onderminister van Buitenlandse Zaken Sergej Rjabkov dat Rusland 'geen enkele agressieve actie wil en zal ondernemen. We zullen Oekraïne niet aanvallen, bombarderen, binnenvallen, of wat dan ook'. Eind januari 2022 waarschuwde vicevoorzitter van de Federatieraad, Nikolay Zhoeravlev, dat Europa geen aardgas, aardolie en metalen meer uit Rusland zou ontvangen in het geval dat Rusland zou worden losgekoppeld van het internationale betalingssysteem SWIFT, bovendien zou een dergelijke stap niet haalbaar zijn aangezien het de toestemming zou vereisen van alle landen die aan dit systeem deelnemen.[234]
Ook eind januari 2022 zei secretaris van de Russische Veiligheidsraad, Nikolai Patroesjev, dat 'het idee dat Rusland Oekraïne bedreigt absoluut belachelijk was' en voegde eraan toe: 'We willen geen oorlog. Dat hebben we helemaal niet nodig.' De Russische vice-minister van Buitenlandse Zaken, Alexander Groesjko, veroordeelde de inzet van NAVO-troepen, oorlogsschepen en straaljagers in Oost-Europa en zei dat de militaire alliantie 'Rusland demoniseerde' om 'de militaire activiteit op NAVO's oostelijke flank'. Rusland beschuldigde Oekraïne van het niet uitvoeren van de akkoorden van Minsk die in 2015 werden bereikt om vrede te stichten in de Donbas.[235]
Op 7 februari 2022 zei Poetin tijdens een gezamenlijke persconferentie met de Franse president Emmanuel Macron: 'Een aantal van (Macron's) ideeën, voorstellen ... zijn een mogelijke basis voor verdere stappen. We zullen er alles aan doen om compromissen te vinden die voor iedereen geschikt zijn.' Op 12 februari 2022 beschuldigde de Russische minister van Buitenlandse Zaken, Sergej Lavrov, de VS en hun bondgenoten van het voeren van een 'propagandacampagne' over een Russische invasie van Oekraïne. Hij beschreef de westerse 'eis om Russische troepen van Russisch grondgebied te verwijderen' als 'betreurenswaardig'.[236]
Op 20 februari zei de Russische ambassadeur in de VS, Anatoli Antonov, dat de Russische troepen 'niemand bedreigen... Er is geen invasie. Dergelijke plannen zijn er niet'.[8]
De president van Wit-Rusland en voorzitter van de Opperste Staatsraad van de Uniestaat, Alexandr Loekasjenko, zei op 21 januari 2022 dat de Uniestaat 'geen oorlog wilde', maar al degenen die Rusland en Wit-Rusland zouden bedreigen zouden zich in moeilijkheden bevinden. Hij verklaarde ook dat hij 'een heel contingent van het Wit-Russische leger' naar de grens met Oekraïne zou sturen, omdat 'Oekraïners naar verluidt daar troepen begonnen te trekken'. Op 18 januari 2022 publiceerde het Digital Forensic Research Lab van de expertgroep Atlantic Council een overzicht van de aankomst van Russische troepen in de Republiek Wit-Rusland. In het bijzonder ging het over het lossen van Russische BM-27 Uragan raketwerpers op het Rechytsa-station in de oblast Homel ten noorden van Kiev. Op 17 februari antwoordde Loekasjenko, toen hij door een journalist werd gevraagd of Wit-Rusland klaar was om militaire hulp aan Rusland te bieden, mocht Rusland besluiten de zelfverklaarde volksrepubliek Donetsk en de volksrepubliek Loegansk te helpen: 'We zullen Rusland alle steun verlenen, zowel militaire en, indien nodig, economische steun. We zullen het laatste stuk brood met hen en met de mensen die lijden in de Donbas delen. Als het Tsjernihiv is, zullen we de inwoners van Tsjernihiv helpen. Dit is onze standvastige positie.'
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Op februari 2022, na waarschuwingen van westerse landen dat een Russische invasie nabij zou kunnen zijn, hebben meer dan een dozijn landen hun onderdanen aangemoedigd Oekraïne te verlaten. De VS, het VK, São Tomé en Principe, en Duitsland behoren tot de landen die hun burgers hebben geadviseerd te vertrekken.[243]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
