असम

असम (आसामी: অসম) उत्तरपूर्वी इन्डियाको एक राज्य हो, जुन पूर्वी हिमालयको दक्षिणमा ब्रह्मपुत्र र बाराक नदी उपत्यकाको किनारमा अवस्थित भित्रि तराइ हो। असमले ७८,४३८ वर्ग किलोमिटर (३०,२८५ वर्ग माइल) क्षेत्रफल ओगटेको छ। यो राज्य क्षेत्रफलको आधारमा उत्तरपूर्वी भारतको दोस्रो ठुलो राज्य हो र जनसङ्ख्याको गणितले सबैभन्दा ठुलो राज्य हो, जहाँ ३.१ करोड भन्दा बढी बासिन्दाहरू छन्। यस राज्यको उत्तरमा भुटान र अरुणाचल प्रदेशले घेरेको छ। पूर्वमा नागाल्यान्ड र मणिपुर; दक्षिणमा मेघालय, त्रिपुरा, मिजोरम र बङ्गलादेश; र पश्चिम बङ्गाल सिलिगुडी करिडोर हुँदै पश्चिममा, २२ किलोमिटर चौडा (१४ माइल) भूमिको पट्टी हो जसले राज्यलाई बाँकी भारतसँग जोड्दछ। असमिया असमको आधिकारिक भाषा हो।

असम
राज्य
माथिबाट, बायाँबाट दायाँ: काजिरङ्गा राष्ट्रिय निकुञ्जमा एकसिङ्गे गैँडा, कामाख्या मन्दिर, करेङघर, गुवाहाटी वेधशाला, भारतीय प्रौद्योगिकी संस्थान, गुवाहाटी, रङ घर
असमको प्रतीक
उपनाम:  "रातो नदी र नीलो पहाडको भूमि"
भारतमा असमको स्थान
निर्देशाङ्क: २६°८′२४″उ॰ ९१°४६′१२″पू॰
देश	भारत
क्षेत्र	उत्तरपूर्वी भारत
पहिले	असम राज्य
विभाजन	२१ जनवरी १९७२
स्थापना (राज्यको रूपमा)	२६ जनवरी १९५०
राजधानी	दिसपुर
सबै भन्दा ठुलो सहर	गुवाहाटी
जिल्ला	३५ (५ विभाजनहरू)
सरकार
• अङ्ग	असम सरकार
विधायिका	एक सदनात्मक
• विधान सभा	असम विधान सभा (१२६ सीटहरू)
राष्ट्रिय संसद	भारतीय संसद
• राज्‍य सभा	७ सीटहरू
• लोक सभा	१४ सीटहरू
उच्च अदालत	गुवाहाटी उच्च न्यायालय
क्षेत्रफल
• जम्मा	७८४३८ किमी२ (३०२८५ वर्ग माइल)
• क्रम	१६औँ
आयामहरू
• लम्बाइ	७२५ किलोमिटर (४५० माइल)
• चौडाइ	३० किलोमिटर (२० माइल)
उन्नतांश	८० मिटर (२६० फिट)
उच्चतम उचाई	१९६० मिटर (६४३० फिट)
न्यूनतम उचाई	४५ मिटर (१४८ फिट)
जनसङ्ख्या  (सन् २०११)
• जम्मा	वृद्धि ३११६९२७२
• क्रम	१५औँ
• घनत्व	३९७/किमी२ (१०३०/वर्ग माइल)
• सहरी	१४.१%
• ग्रामीण	८५.९%
वासिन्दा	असमिया
भाषा
• आधिकारिक	असमिया
• आधिकारिक लिपि	पूर्वी नागरी लिपि
समय क्षेत्र	युटिसी+०५:३० (भारतीय मानक समय)

यस राज्यमा ३५ जिल्लाहरू छन् जसमा ५ विभाजनहरू छन्। गुवाहाटी (राज्यको राजधानी दिसपुर सहित) उत्तरपूर्वी भारतको सबैभन्दा ठुलो सहर हो। असमिया चिया र असमिया रेशमको लागि चिनिन्छ। असममा एकसिङ्गे भारतीय गैँडाका साथै अर्ना, पुड्के बँदेल, बाघ र विभिन्न प्रजातिका एसियाली चराहरू पाइन्छन् र यसले एसियाली हात्तीका लागि अन्तिम जङ्गली बासस्थानहरू मध्ये एक प्रदान गर्दछ। असमिया अर्थव्यवस्थालाई काजिरङ्गा राष्ट्रिय निकुञ्ज र मानस राष्ट्रिय निकुञ्ज, जुन विश्व सम्पदा क्षेत्रहरू हुन्, मा वन्यजीव पर्यटनद्वारा सहयोग गरिएको छ।

इतिहास

मुख्य लेख: असमको इतिहास

प्राचीन असम

प्राचीन भारतीय ग्रन्थहरूमा यस स्थानलाई प्रागज्योतिषपुरको नामबाट जानिन्थ्यो। पुराणहरूको अनुसार यो कामरूपको राजधानी थियो। महाभारत अनुसार कृष्णको नाती अनिरुद्धले यहाँको उषा नामको युवतीसित मोहित भयेर उसको अपहरण गरेको थिए। हालांकि यहाँको दन्तकथाहरूमा यस्तो भनिन्छ अनिरुद्धमाथि मोहित भयेर उषाले नै उसको अपहरण गरेकि थी। यस घटनालाई यहाँ कुमार हरणको नामबाट जानिन्छ।

मध्यकालीन असम

मध्यकालमा सन् १२२८मा बर्माको एउटा चीनी विजेता चाउ लुंग सिउ का फाले यसमाथि अधिकार गर्‍यो। उ अहोम वंशको थियो जसले अहोम वंशको सत्ता यहाँ कायम गर्‍यो। अहोम वंशको शासन १८२९ पर्यन्त तब सम्म रही रह्यो जब सम्म अङ्ग्रेजहरूले उनलाई हराई दियेन। भनिन्छ अहोम राजाहरूकै कारणले यसको नाम असम पर्यो।

अर्थव्यवस्था

असमबाट नै भारतलाई सर्वाधिक खनिज तेल प्राप्त हुन्छ। यहाँ लगभग १००० किलोमीटर लामो पेटीमा खनिज तेल पाइन्छ। यो पेटी यस राज्यको उत्तरपूर्वी सीमाबाट आरम्भ भयेर खासी तथा जयन्तिया पहाडिहरूदेखि हुंदै कछार जिल्ला सम्म फैलियेको छ। यहाँको मुख्य तेल क्षेत्र लखीमपुर तथा शिवसागर जिल्लाहरूमा पाइन्छ।

सन्दर्भ सामग्रीहरू