From Wikipedia, the free encyclopedia
हावापानी वा जलवायु भनेको क्षेत्रको दीर्घकालीन मौसम ढाँचा हो, सामान्यतया ३० वर्षभन्दा बढीको औसत।[1][2] अझ कडा रूपमा भन्नुपर्दा, यो महिनादेखि लाखौं वर्षसम्म फैलिएको मौसमी चरहरूको औसत र परिवर्तनशीलता हो। सामान्यतया मापन गरिएका केही मौसमी चरहरू तापक्रम, आर्द्रता, वायुमण्डलीय चाप, हावा, र वर्षा हुन्।[2] फराकिलो अर्थमा, जलवायु भनेको वायुमण्डल, जलमण्डल, क्रायोस्फियर, लिथोस्फियर र बायोस्फियर र तिनीहरू बीचको अन्तरक्रिया सहित जलवायु प्रणालीका घटकहरूको अवस्था हो।[1] कुनै पनि स्थानको हावापानी त्यसको अक्षांश, देशान्तर, भू-भाग, उचाइ, भू-उपयोग र नजिकैको जलस्रोत र तिनको प्रवाहबाट प्रभावित हुन्छ।[3]
जलवायु वर्गीकरण भनेको संसारको मौसम वर्गीकरण गर्ने प्रणाली हो। जलवायु वर्गीकरण बायोम वर्गीकरणसँग नजिक हुन सक्छ, किनकि जलवायु क्षेत्रको जीवनमा ठूलो प्रभाव हुन्छ। सबैभन्दा धेरै प्रयोग गरिएको कोपेन जलवायु वर्गीकरण योजना पहिलो पटक १८९९ मा विकसित भएको हो।[4] जलवायुलाई समान व्यवस्थाहरूमा वर्गीकरण गर्ने थुप्रै तरिकाहरू छन्। प्राचीन ग्रीसमा मौसमलाई स्थानको अक्षांशको आधारमा वर्णन गर्न मूलतः क्लाइमहरू परिभाषित गरिएको थियो। आधुनिक जलवायु वर्गीकरण विधिहरूलाई व्यापक रूपमा आनुवंशिक विधिहरूमा विभाजन गर्न सकिन्छ, जुन जलवायुको कारणहरूमा केन्द्रित हुन्छ, र अनुभवजन्य विधिहरू, जसले जलवायुको प्रभावहरूमा केन्द्रित हुन्छन्।[5][6]
जलवायु परिवर्तन भनेको समयसँगै विश्वव्यापी वा क्षेत्रीय जलवायुमा हुने भिन्नता हो।[7] यसले दशकदेखि लाखौं वर्षसम्मको समय मापनमा वायुमण्डलको परिवर्तनशीलता वा औसत अवस्थालाई प्रतिबिम्बित गर्दछ। यी परिवर्तनहरू पृथ्वीको आन्तरिक प्रक्रियाहरू, बाह्य शक्तिहरू (जस्तै सूर्यको किरणको तीव्रतामा भिन्नताहरू) वा हालसालै मानव गतिविधिहरूको कारणले हुन सक्छ।[8][9] पृथ्वीले विगतमा आवधिक जलवायु परिवर्तनहरू पार गरेको छ, चार प्रमुख बरफ युगहरू सहित। यी हिमनदी अवधिहरू समावेश गर्दछ जहाँ अवस्थाहरू सामान्य भन्दा चिसो हुन्छन्, अन्तर्हिमान अवधिहरूद्वारा विभाजित हुन्छन्।[10] हिमनदी अवधिमा हिउँ र बरफको संचयले सतह अल्बेडो बढाउँछ, सूर्यको अधिक ऊर्जा अन्तरिक्षमा प्रतिबिम्बित गर्दछ र कम वायुमण्डलीय तापक्रम कायम राख्छ।[10]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.