From Wikipedia, the free encyclopedia
Konfuzius (chineesch 孔夫子 Kǒng Fūzǐ, ook chineesch 孔子 Kǒng Zǐ, plattdüütsch Mester Kong; * 557 v. Chr. in Qufu; † üm 479 v. Chr. ook daar) was een chineeschen Philosooph un Politiker tiedens de Zhou-Dynastie un is de Grünner van’n Konfuzianismus. Konfuzius leev in Qufu in de Staat Lu, wat vandaag in de noordchineessche PronvinzShandong is He geld tohoop met Laozi as de gröttste Philosooph in de Historie van China. De Lún Yǔ (chineesch 論語 / 论语, lún yǔ, plattdüütsch „Gespreken van Konfuzius“) geld traditschoneel as dat Sammelwark, in dat 499 van sienen Uutsagen tohoopbrocht sind.
| 孔夫子 Kǒng Fūzǐ Konfuzius | ||
 | ||
| Personen-Informatschoonen | ||
|---|---|---|
| Pseudonym | 孔子 Kǒng Zǐ, plattdüütsch Meester Kong | |
| Boortsdag | * 557 v. Chr. | |
| Boortsstell | Qufu | |
| Doodsdag | üm 479 v. Chr. | |
| Doodsstell | Qufu | |
| Natschoonalität | chineesch | |
| Wohnoort | Qufu | |
| Kunnig för | Begrünner van’n Konfuzianismus | |
De Naam Konfuzius geit up de latinsche Form Confucius torügg, de sien oorsprüngliken chineeschen Naam 孔夫子, Kǒng Fūzǐ, W.-G. K'ung-fu-tzu, weddergivt, wat die „Meester Kong“ betekent. Dat was waarschienlik de italieensche Jesuit Matteo Ricci, de us de latinsche Form na Europa brocht het. Ricci het de ook Lún Yǔ van Konfuzuis in europääsche Spraken översett.
Sien Vöörnaam was 丘, Qiū, sien Hovnaam 仲尼, Zhòngní. He wurr in dat letste Deel van de Zhou-Dynastie boren, in de Tied de „Tied van de Harvst- un Vöörjaarsannalen“ (春秋時代 / 春秋时代, Chūnqiū Shídài) heet.
Konfuzius wurr in ene Stad dicht bi Qufu, vandaag in de Provinz Shandong boren. Na de Zuo Zhuan (左傳 / 左传, Zuǒ Zhuàn, W.-G. Tso Chuan), een Historienbook uut’n 4. Jhd. v. Chr., weren de Vööröllern van Konfuzius Grundbesitter in de Staat Song (宋, Sòng, W.-G. Sung, bet dat sien Öllergrootvader wegen de politschen Ümstännnen dwungen was na de Staat Lu (魯國 / 鲁国, Lǔguó, W.-G. Lu Kuo) to flüchten. De Zuo Zhan vertellt, dat de Stammboom van Konfuzius up de köninglike Famiiie uut de Shang-Dynastie torügg geit. Wetenschoppers twievelt man, of sik dat up histoorsche Fakten grünnt un denkt, dat düt Vertell eer mytholoogsch is, ene grote Persöönlikheid as Konfuzius ene adelige Afkumst to geven.[1]
Na dat de Familie na Lu flücht was, söllt se veramt sien. Konfuzius muss mit verscheden Arbeiden sien Ünnerhoold verdingen un muss to’n Bispeel Vee höden. De gröttste Deel van sienen Leven was he een privaten Schoolmeester arbeid un bekeek dat ook as sien Upgaav de Minschen to’n Goden to inspireren un gegen den Daalgang un de Seden antogaan.
In sien Leven harr de 3000 Studenten unnerreicht, daar mang güllen an de 70 van för sunnerlik begaavt. Konfuzius gung mit ene Gruppe van sienen Studenten in verscheden Staten up Reise, wo de Herrscher em altieds mit open Arms welkomen heten. Doch weren se för siene moraalschen Raad faken nich open.
Konfuzius het nie de Gelegenheid had siene Leer in Praxis ümtosetten. He is al een paar Maanden na sien eersten politschen Posten in Lu storven, up den he tostännig was Verbreken to bestrafen. De letsten Jaren van sienen Leven brochte he to Böker to verscheden Themen, so as Historie, Riten un Musik to sammeln un to bewarken.
He is nich eenmaal de gelegenheid gehad zijn leer in de praktijk te brengen. Hij is slechts enkele maanden hoogwaardigheidsbekleder geweest in Lu, waar hij verantwoordelijk was voor dat bestraffen van criminaliteit en handhaving van de openbare orde. De laatste jaren van zijn leven besteedde hij aan dat verzamelen en bewerken van boeken in relatie tot diverse onderwerpen zoals geschiedenis, odes, rites en muziek. Dat Sutdium daarvan gav he ook an siene Studentn wieder, so de Traditschoon to bewaren. Siene Studenten harrn ook ene wichtige Rull de Gedanken un Waken na’n Dood van eren Leermeester to spreden un to verbreiden.
De wichtigste Born mit Materiaal över de Lun Yu (chineesch 論語 / 论语, lún yǔ, plattdüütsch „Gespreken van Konfuzius“). Dat is Mengsel uut ziteert Uutsagen (chineesch 子曰, zǐ yuē, plattdüütsch de Meester see), korte Gespreken mit Tiedmaten, Texte de Konfuzius sien Persöönlikheid beschrivt un Spröök, de em towiesen wurrn. De Lun Yu sett sik uut rund 16.000 chineeschen Schriftteken lang un in an de 500 Paragrafen un 20 Afsneed indeelt.[2]
De Kongzi Jiayu (chineesch 孔子家語 / 孔子家语, Kǒngzǐ Jiāyǔ, W.-G. K'ung Tzu Chia Yü) is een 56.000 Schriftteken lang Sammelwark, dat Wang Su (王肅 / 王肃, Wáng Sù) in’n 3. Jhd. n. Chr. uut velen wichtigen öller Borns tohoopstellt het. Een anner wichtig Born is een anner Sammelwark dat Kong Cong Zi (孔叢子 / 孔丛子, kǒng cōng zǐ). De Öllste un wichtigste Biografie is de Shijia (孔子世家, Kǒngzǐ Shìjiā, plattdüütsch De Familie van Konfuzius). Dat Wark, dat uut de traditschonelle Sicht up’t engste mit Konfuzius un sienen Leven verbunnen is, sind de Chunqiu oder „Vöörjaars- un Harvstannalen “ (chineesch 春秋, Chūnqiū), de na tradischtonelle sogaar Konfuzius schrieven hebben sull. As een histoorschen Born sind de man nich good to bruken, denn se benöömt Konfuzius man een maal.[3]
Konfuzius siene Philosophie het Nadruck up de Moraal, Ornen un Respekt leggt, för jeedenen persöönlik un ook för Staat. Vöör al Schoolmeesters, Geleerte un Konfuzianisten vereren Meester Kong in de Konfuziustempels. De Inflood van Konfuzius up de chineesche Kultuur un Sellschop kann nich överschätt warrn. Sien Inflood het sik wied bet na Taiwan, Japan, Korea un Vietnam uutbreid. Sunnerlik vanwegen, dat siene Anhangers un Kommentaters van sienen Wark de Konfuzianismus wieder uutbuen.
De konfuziaansche Traditschoon deelt sik de traditschonelle Sicht in dree Tieden:[3]
So as de Neokonfuzianismus in de Song-Dynastie för ene Reaktschoon up de starke Rulle van’n Buddhismus in de chineesche Sellschop dunntomalen gellen kann, is de Konfuzianismus vandaag ene Anter up de de Moderne un westlike Ideen, de in de chineesche Kultutur binnendringt. De moderne Konfuzianismus begunn in de Chineesche Republik un na den eersten Weltrkrieg as en Anter up de anti-konfuziaansche Bewegung för Nee’e Kultuur. un deelt sik in dree Generatschonen, belangrieke Denkers in de eerste Generatschoon weren Lian Shuming, Xiong Shili un Feng Youlan. In de Tied daarna leven de grote Deel Konfuzanisten uut de twede Generatschoon in’n Exil in Hongkong un Republiek China, na dat 1949 de Volksrepublik China uutropen worde un de Konfuzianismus as ooldweltsche Ideologie verfolgt was. Een wichtigen Denker is Tang Chun-i. De drüdde Generatschoon harr meest bi de Denkers uut de twede Generatschoon leert un leven faken in’n Butenland to’n Bispeel in de Verenigten Staten. De infloodrieke Li Zehou tellt hier to, de sien Loopbaan in de Volksrepublik China begunn un 1992 uutwannert is.[3]
Engelsch
Hoggdüütsch
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
