Galenit

Galenit (ok Bliegleem) is en verbreedt Mineral ut de Mineralklass vun de Sulfide un Sulfosolten mit en Stoffproportschoon Metall : Swevel = 1 : 1. In de Chemie ist Galenit as Blie(II)-sulfid bekannt. Dat kristalliseert in dat kuubsch Kristallsystem mit de Formel PbS un kann bit to 1 % Sülver bargen.

Galenit
Cheemsch Tohopensetten	PbS
Mineralklass	Sulfid, Sulfosolt 2.CD.10 (na Strunz, 9. Oplaag) 2.8.1.1 (na Dana)
Kristallsystem	kuubsch
Klöör	bliegrau
Streekklöör	bliegrau
Mohshard	2,5
Dicht (g/cm³)	7,4 - 7,6
Gleem	Metallgleem
Transparenz	undörsichtig
Brook	musselig
Splitten	vullkamen na {100}
Indruck	Wörpel, Oktaeder, faken kombineert, tafelig un skelettförmig Kristallen
faken Kristallflachen	{100}, {111}, {110}
Tweeschenbilden	{111}
Kristalloptik
Breektall	3,90 (bi 590 nm)
Dubbelbreken (optisch Utrichten)
Pleochroismus
Winkel/Dispersion vun de optischen Assen	2vz ~
annere Egenschoppen
Phaaswesseln
Smöltpunkt
cheemsch Verhollen	löst sik in HNO3
lieke Mineralen
Radioaktivität	nich radioaktiv
Magnetismus	nich magneetsch
sünnerlich Kennteken

Galenit maakt faken Kristallen in vullkamen Wörpelform, aver ok oktaedrische, weniger faken ok tafelige oder skelettförmige Kristallen oder billt massige Gestalt vun bliegraue Klöör un Streekklöör. De Mohshard vun dat Mineral is 2,5. De Dicht ist mit 7,4-7,6 g/cm³ teemlich hooch. Galenit hett en tyypsch metallschen Gleem.

Historie un Naam

Galenit gellt as een vun de eersten Mineralen, de vun Minschen in’n Bargbo wunnen worrn is. De Babylonier hebbt al Galenit verhütt un ok bi de Römers weer dat begäng.. De latiensch Beteken „Galena“ is in den wetenschopplich Naam Galenit övernahmen worrn.

Vörkamen un Modifikatschonen

Galenit ensteiht in Metamorphiten jüst so as in vulkansche Sulfidlagersteden, wo dat tomeist in Sellschop mit Kopperierzen vörkummt. Bito gifft dat Galenit ok in Ierzaflagern in’n Riffkalksteen un Dolomit vör. De opstunns eenzige Varietät vun dat Mineral is de Steinmannit.

Fundöörd vun Galenit sünd ünner annern Bad Bleiberg in Kärnten, Freiberg in de Ierzbargen, hydrothermal Ierzgäng bi Clausthal-Zellerfeld, Bad Grund un St. Andreasbarg in’n Horz, dat Ierzlager in’n Rammelsbarg bi Goslar, in Sedimenten ut’n Trias bi Mechernich, Maubach in Noordrhien-Westfalen, as ok bi Wiesloch bi Heidelbarg un Walhausen in’t Saarland.

Verwennen

Galenit is vun wegen sien hogen Blieandeel vun 87 % dat bedüdenste Ierz för’t Winnen vun Blie un ok vun Sülver, wieldat dort bit to een Prozent dorvun mit binnen is.

Al in dat olle Ägypten weer Galenit to’n Sminken bruukt (as Bliewitt, aver ok för’t Betonen vun de Ogen.)

In de Anfäng vun de Funktechnik weer Galenit ok as Gliekrichter (Demodulator) in Detekterempfängers insett.

Literatur

• Martin Okrusch, Siegfried Matthes: Mineralogie. 7. Oplaag. Springer Verlag, Berlin 2005, ISBN 3-540-23812-3
• Stefan Weiß: Das große Lapis Mineralienverzeichnis. 4. Oplaag. Christian Weise Verlag, München 2002, ISBN 3-921656-17-6
• Edition Dörfler: Mineralien Enzyklopädie, Nebel Verlag, ISBN 3-89555-076-0

Websteden

Galenit (Bleiglanz). Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.

• MinDat - Galena (engl.)