(2) Pallas

(2) Pallas is mit den middleren Dörmeter vun 546 km de gröttste Asteroid un de tweetgröttste Himmelskörper ut de Hööftgördel, de an’n 28. März 1802 vun de düütsch Astronom Heinrich Wilhelm Olbers opdeckt wurrn is.

(2) Pallas
Egenschoppen vun’n Orbit (Simulatschoon)
Orbitklass	Hööftgördel
Grote Halfass	2,773 AE
Perihel — Aphel	2,135 — 3,412 AE
Bahnexzentrizität	0,230
Bahnnegen gegen de Ekliptik	34,851 °
Ümlooptiet	4,619 a
middlere Bahnsnelligkeit	17,886 km/s
Physikaalsch Egenschoppen
Dörmeter	582 × 556 × 500 km
Masse	3,38 × 1020 kg
Middlere Dicht	2,76 g/cm³
Rotatschoonsduer	7,817 h
Albedo	0,12
Historie
opdeckt vun	Heinrich Wilhelm Olbers
an’n	1802-03-2828. März 1802
in	?

Opdecken

Pallas wurr an’ 28. März 1802 vun Heinrich Wilhelm Olbers opdeckt un nah de greeksch Göddin Pallas Athene nömmt. Dat passeer mehr dör Tofall, as Olbers de en Johr dorför opdeckt un hüüd as Dwargplanet klassifizeerte Ceres upsöken. Nahdem se Ceres funnen harrn, hett dor nümms mit rekend, dat dat noch en Planet tüschen Mars un Jupiter geev un man glöövt harr, dormit den vun de Titius-Bode-Reeg vöherseggt Planaten funnen to hemm. Olbers meen dorüm, dat sück dat bi Ceres un Pallas um Brookstücken vun en gröteren, tweibroken Planeten hanneln dee.

Ebenso as Ceres wurr ok Pallas glieks nah dat Opdecken as vullwertig Planet ansehn. Dormit gell’n 1802 negen Himmelskörper as Planeten. Nahdem man denn ok noch (3) Juno in dat Johr 1804 un (4) Vesta 1807 opdeckt harr, geev dat 11 Planeten. Dat bleev denn ok so bit 1845. Denn wurr mit (5) Astraea de fievte Asteroid opdeckt un ok as Planet föhrt. Nah dat Opdecken vun den „echten“ Planeten Neptun in dat Johr 1846 harr man denn sogor 13 Planeten. Af 1847 funn man aber immer mehr Asteroiden un man fung an, de vun de Planaten to ünnerscheeden. De Tall vun vullwertig Planeten sunk dormit op acht.

Wilhelm Herschel, de 1781 Uranus opdeckt harr, hett versöcht, den Dörmeter vun Ceres un Pallas to bestimmen, wat hüm stur fallen de: In sien Teleskop sehn de beid astronoomsch Objekte nemelk steernförmig ut (also ahn meetbar Utdehnung as klassisch Planeten). Herschel hett dorum all 1802 vörslahn, Ceres un Pallas als „Asteroiden“ (greeksch för „steernoordig“), to beteken un dormit vun de groote Planeten aftogrenzen. Sien Ansicht wurr to de Tiet aber man blots vun wenig Astronomen deelt. Eerst as um 1850 de Tall vun de tüschen Mars un Jupiter upfunnen Himmelskörper bannig ansteeg, wurrn se ünner de Beteknungen „Asteroiden“, „Planetoiden“, „Kleine Planeten“ oder „Kleinplaneten“ tosommenfaat. Siet den 24. August 2006 wurrd dorto Ceres as Dwargplanet betekend.

Dat in’t Johr 1803 opdeckt cheemsche Element Palladium wurr nah dissen Asteroid nömmt.

Umloopbahn

Umloopbahn vun Pallas tüschen de vun Mars un Jupiter.

Pallas bewegt sück mit en middleren Afstand vun 2,77 AE in 4,62 Johren um de Sünn. De Bahnexzentrizität is mit 0,230 temelk groot: De Afstand to de Sünn ännert sück dorum tüschen 2,14 AE im Perihel und 3,41 AE im Aphel. De Ümloopbahn is mit 34,9° ok stark tegen de Ekliptik neigt, wodör dat faken vörkummt, dat sück Pallas wiet vun de Ekliptik an’n Himmel uphollen deiht.

To Tiet vun de Oppositschoon kummt Pallas up en schienbore Helligkeit vun bit to 7,0 mag. De Asteroid is dormit nah Vesta de tweethellste Asteroid an’t Nachthimmel.

Eegenschapen

De Rotatschonsperiood vun Pallas bedrocht 7 Stünn un 49 Minüten. De Böverflach hett en middlere Albedo vun 0,12. De Mass wurr to 1,7 × 10^-10 Sünnmassen (3,38 × 10²⁰ kg) bestimmt. Dör Beobachtungen mit dat Hubble-Weltruumteleskop kunn de Grött vun Pallas bestimmt wurrn: De Förm vun Pallas is dornah en triaxiales Ellipsoid mit Asslängen vun 582 ± 10 km, 556 ± 3 km un 500 ± 9 km. Ut Beobachtungen vun de Infrared Astronomical Satellite un ut Steernbedeckungen harr man tovör all en middleren Dörmeter vun ruch weg 523 km afleidt.

Pallas is dormit nah Ceres de gröttste un massriekster Himmelskörper vun de klassisch Hööftgördel.

Literatur

• B. E. Schmidt et al.: „Hubble takes a look at Pallas: Shape, Size and Surface.“ In: Lunar and Planetary Science 39 (2008), S. 2502 (hier online (PDF)

Weblenken

(2) Pallas. Mehr Biller, Videos oder Audiodateien to’t Thema gifft dat bi Wikimedia Commons.