From Wikipedia, the free encyclopedia
Vene is een natte, zoerstofaarme en sponsachtige grondsoorte, die bestaot uut ehumificeerd materiaol. In op-edreugde vorm staot et bekend as turf.
 |
 |
 |
 |
 |
Veengrond is een bodemtype waorvan de grond uut vene en aander plaantaordig materiaol bestaot. Vene hej in Nederlaand ok nog op grotere dieptes, as zaand-op-vene en klei-op-vene, beveurbield in Grunning en Drenthe. Et is een besundere ofzetting, omreden et niet-klastisch is. Omdat et in teengstelling tot sediment op 'e stee evormd is, numen ze et sedentaot.
Gewoonlik wodt dood plaantenmateriaol rap of-ebreuken deur de anwezigheid van zoerstof en de warking van bacterieën. Veural in slim hiete en dreuge umstaandigheden gaot de rotteri'je dan rap. Bi'j aerobe ofbraak ontstaot dan H2O en CO2. Mar bi'j de ofwezigheid van zoerstof kriej anaerobe ofbraak, daoras CH4 van komt. In natte en vochtige omstaandigheden gaot de ofbraak staorigeran as de ophoperi'je, waordeur d'r veenvorming optreedt. Vene viej veural in maotige vochtige kontreien. In Nederlaand en België is et mieste vene vormd in et Atlanticum, lichtkaans deur et vochtoverskot dat optrad deur de overgaank van naaldbos naor loofbos in die periode en et sti'jgen van de grondwaeterspiegel onder invloed van de zeespiegelsti'jging.
Veensoorten verskillen slim, ofhaankelik van de ligging ten opzichte van et grondwaeter en van de voedselriekdom.
Aj uutgaon van de ligging ten opzichte van et grondwaeter bi'j de veenvorming kuj de volngde indieling maeken:
In onontgonnen vorm viej et in Nederlaand niet slim veule meer, allend nog in et Bargervene in Zuudoost-Drenthe en in de Groote Peel in Noord-Braobant. Een groot pat is ja in de neengtiende eeuw of-egraven veur de braandstofveurziening. In België hej op de Hoge Venen (Hohes Venn of Hautes Fagnes) nog biester veul hoogvene.
De bovenste laoge (40-60 cm) numen ze bonkeerde, en kuj niet gebruken omme d'r turf van te maeken. Dizze bonkeerde wodden in de Grunneger, Drentse en Friese veenderi'jen - niet in de Peel - vermengd mit de zaandgrond die nao et ofgraven weer teveurschien kwam en vormden zo de dalgrond[1], die mit goede bemesting en ontwaetering nog redelike laandbouwgrond gef.
De onderste laoge (30-40 cm) numen ze dargvene. Dit is stark saemen eparst en bevat vake et kienholt; wortels en dielen van boomstammen die as bedolven bint deur et vene.
Nog altied gebruken ze wal de indieling van vene naor de ligging van et mement aj kieken naor et grondwaeterniveau. Zie dochten eerst dat et lege vene in West- en Noord-Nederlaand ok rond de waeterspiegel, dus as leegvene, ontstaon was. Mar rond 1930 is ebleken det veul van dit vene bestaot uut Spaghnumvene dat deur et laetere sti'jgen van et grondwaeterniveau is verdrunken. Et verskil dat natte vervening de vervening van leegvene en dreuge vervening de vervening van hoogvene zol wezen, bleek dus niet juust te wezen.
Aj uutgaon van de voedselriekdom kuj de volngde indieling maeken:
Eutroof vene is as gevolg van de grondwaeterkwaliteit zute of brak. De vegetaosie van zuut, eutroof vene is broek- en ooibos (elze, wilge, paopel en riete). De vegetaosie van et brakke vene is riete.
Vene dielen ze ok in naor de soorten die dominant ewest hebben in de begruuiing daoras et vene uut ontstund. In dit geval onderskeiden ze:
In grote dielen van Hollaand en wiedere gebieden in Nederlaand is d'r in et Holoceen, tiedens de vorming van de Westlaandformaosie, een dunne laoge (minder as een meter) jonge klei op heufdzaekelik leegvene of-ezet.
Vene bestoat grotendiels uut plaantaordig materiaol. Zoas al et organische materiaol verteert ok vene. As et vene onder waeter stoat, verteert et barre langzem. As ze de bodem bruukber moeten maken veur boerkeri'je of woonderi'je, moet soms et grondwaeterpeil leger wodden emeuken. Dit hef tot gevolg dat et plaantaordig materiaol in contact komt mit zoerstof uut de locht en daordeur oxideert mit as gevolg volume-ofnaeme; d'r treedt bodemdaling op. Oxidaotie van veenlaogen in de bodem is een onomkeerber perces. Zo bin ok veenpolders ontstaon.
Ok veur de anleg van wegen en speurlienden wodt de waeterstand soms leger emeuken, waordeur in et lest verzakkings kunnen optreden. Een goed veurbield hiervan is Gouda, daoras deur veenverzakkings de gemiente zo slim op kosten ejaegd wodden dat et een artikel 12-staotus mos kriegen.
|
|
|
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
