Leegsaksische varianten
From Wikipedia, the free encyclopedia
t Leegsaksisch of Platduuts is ien 1997 as streektoal erkend worden. Dochs kin man nait proaten van ain toal, môr van n groep Leegduutse varianten dij t ain en ander gemain hebben. Aigelks kin man proaten van vaaier verschaaidene heufdgroepen mit doaronder nog verschaaidene varianten, ook bekend as dialekten.
Dit artikel zol soamenvougd mouten worden mit t artikel Indailen van t Leegsaksisch, of der daint n dudelker oafboaken tuzzen baaide artikels moakt te worden
Noord Leegsaksisch
t Noord Leegsaksisch is de groep varianten laangs de Noordzeekost van Grönnen tot Sleeswiek tou. Hierbie kinnen aigelks t Grönnegs-Oostfrais en t Sleeswieks nog weer as apaarte groepen zain worden. t Kenmaark hierbie is dat man nait sègt "wi hebt", môr "wi hebben". t Noord Leegsaksisch dat den overblieft is dat van Oldenbörg tot Holstain tou.
Varianten: [1]
- t Sleeswieks
- t Holstains
- t Hambörgs
- t Noord-Hannovers
- t Oldenbörgs
- t Oostfrais Leegsaksisch
- t Ditmaarsers
- t Eemslenner Plat
Grönnegs-Oostfrais
Ien t Grönnegs-Oostfrais het man ook nog weer de lichte diftongen bie elke klinker, wat man ien de rest nait het en de klaanken ai/äi, ou/ow en ui dij ook nait ien de aandere varianten veurkommen. Ook de woordenschat en grammoatiek is n bitje aans, deur ienvlouden van de olle Oostlaauwers Fraise toal.
Varianten:
- Westerkertaaiers
- Noordvelds
- Veenkelonioals
- Westerwôlds
- Hoogelaandsters en Oldambtsters
- Reiderlaands, Kromhörns en Börkums
- Moormerlaands en Aauwerkerlaands
- Broukmerlaands
Sleeswieks
t Sleeswieks wordt veuraal kenmaarkt deur n Deense ienvloud. Vrouger haar man t hertoogdom Sleeswiek dat tegenswoordeg verdaild is over Denmaark en Duutslaand. Baaide kaanten van de grìns hebben nkander den ook beienvloud. t Dialekt van Noord Sleeswiek het Leegduutse ienvlouden en t dialekt van Zuud Sleeswiek het Jutlaandse ienvlouden. t Sleeswieks kin man, zunder al te veul kennes, ook wel herkennen as Leegduuts mit n Jutlaands aksìnt. Bepoalde klaanken worden den ook aans vertoald as ien t Holstains. Ook binnen dialekten as t Aiderstees beienvloud worden deur t Noordfrais.
Westfeels
t Westfeels is ook gain ainhaid. t Heurt bie mekoar deur t aksìnt dat overainkomt. Binnen t Westfeels kin man n lien trekken tuzzen t westelke en t oostelke Westfeels. t Oostelke Westfeels wordt kenmaarkt deur n diftong, dij ien t westelke Westfeels nait veurkomt. t Westelke Westfeels wordt ook wel Nederlaands Leegsaksisch nuimd. t Twìnts heurt hier nait bie en t Grönnegs logischerwies ook nait. t Twìnts is oostelk Westfeels.
De diftongen van t oostelke Westfeels binnen ìë veur ee (bv. ìetn), òë of óóë veur oo (bv. lóóëpm). t Westelk Westfeels is doarnoast staark beienvloud worden deur t Nederlaands.
Varianten westelk Westfeels:
- Drìnts, Stellenwaarfs en Woaterplat
- Westelk Twìnts, Aachterhouks en West Muunsterlaands
- Zallaands en Oost-Veluws
- West-Veluws en Örkers
Varianten oostelk Westfeels:
- Oostelk Twìnts en Hugellaands
- Muunsterlaands
- Oost-Westfeels
- Zuud-Westfeels
- Zoerlaands
Oostfeels
t Oostfeels het liek as t westelke Westfeels gain diftong, môr is nait beienvloud worden deur t Nederlaands môr deur t Turengs en het doarom n aander aksìnt. Ook slikt man de -e nait ien, môr juust de -n, dus nait "Oostfaaln", môr "Oostfale"
Varianten[2]:
- Kern-Oostfeels
- Elve-Oostfeels
- Göttings-Groevenhoags
- Haaide-Oostfeels
Oost Leegduuts
t Oost Leegduuts kin ook ien twij dailen opdaild worden, noamelk ien t Mekelnbörgs-Veurpommers en t Brandenbörgs. t Oost Leegduuts onderschaaidt zok van de westelke groepen (mit oetzundern van t Grönnegs-Oostfrais en t Sleeswieks) deurdat man nait sègt van "wi hebt", môr "wi hebben". Doarnoast is t Oost Leegduuts beienvloud deur t Nederlaands en den veuraal ien de woordenschat deur Nederlaandse immigranten. t Grootste verschil is middelkerwies dat man ien de westelke groepen snel proat en ien t Oost Leegduuts juust hail laanksoam. Ook is de ienvloud van t Hoogduuts groter as ien de westelke groepen.
- Mekelnbörgs-Veurpommers
- Mekelnbörgs
- Veurpommers
- Rugens
- Middelpommers
- Brandenbörgs
- Noord Brandenbörgs
- Midden Brandenbörgs
- Plautdietsch
- Oostpommersk
- Nederprusisk
Rifferenties
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.