From Wikipedia, the free encyclopedia
Oldgotlandsk of oldgutnisk is de name vöär de språke dee in Gotland espröäken wördde vanaf et jår 900 tot en mid de 17. eyw.
Oldgotlandsk had en konservativ verbügingssysteem en is, in teagenstelling tot andere skandinaviske språken, in principe tot in de moderne tyd neet beinvlöded döär et neadersassisk. In de 17. eyw veranderde de språke en kwammen der aldöär meyr däänsk-sweedske formen en een eynvoldiger verbügingssysteem. Dit markeert et endpunt van et oldgotlandsk dee dårnå oavergüng in sweedsk-gotlandske dialekten. Toch binnen der noch een bült oldgotlandske kenmarken (wårunder de olde naamvallen) binnen konservative bevolkingsgruppen beholden, byvöärbeald up Fårö en in et üterste süden in parochys (socknar) as Sundre, Vamlingbo en Hamra, tot halverweage de 19. eyw. Ouk Näs en Gothem behölden noch tot in de jåren '40 når vöäle olde kenmarken en formen.
Oldgotlandsk wördde eyrtyds tot de oustnoordske takke van de noordske språken ereakend, mär vertöynde sodåninge afwykingen in vergelyking mid et olddäänsk en oldsweedsk dat et teagenswoordig as amparte takke eseen wördt . Van et oldgotlandsk stamt et hüdige gotlandsk dat noch altyd in bepålde parochys in Gotland espröäken wördt, howel et swår beinvlöded is döär et däänsk en sweesk.
De wurtels van et woord got (of: gut) binnen identik an goat en der is vake eweasen up et feit dat de språke seakere oavereynkumsten mid et gotisk hevt. Disse oavereynkumsten hebben språkkündigen as Elias Wessén en Dietrich Hofmann derto anesetted üm een historiske link vöär te stellen. Der müt lykewels benådrukked wörden dat et oldgotlandsk in alle upsichten een amparte noordske språke is.
Kenmarken vöär oldgotlandsk binnen:
1. Alle oldnoordske tweyklanken binnen beholden lykas in de oldwestnoordske språken, in teagenstelling tot de oustnoordske språken. Dat beteykent düs: stain (steyn), gait (geite), auga (ouge), draumbr (droum), droyma (droumen as warkwoord), oyra (oure). Oldgotlandsk is hyr noch konservativer as de oldwestnoordske språken, döärdat et de oornoordske tweyklank -ai beholden hevt, dee byvöärbeald in et oldnoorsk en yslandsk döär lenity -ei ewörden is. In de oustnoordske språken is dit een eynklank ewörden, -e. De oldgotlandske -oy kümt oavereyne mid de oldyslandske -ey en de oldnoorske öy (sweeske/däänske -ö).
2. Oldnoordske iu is iau ewörden: fliauga (vlegen).
3. Verskillende klinkers wörden meyr achterin de mund üütespröäken: dyma (veroordeylen) etc.
3. Oornoordske "u" is in vöäle gevallen beholden: gutar (goten/gotlanders), Gutland (Gotland), gutnisk (gotlandsk/gutnisk), sun (söäne), skut (skot), fulc (volk).
4. I-ümlüüd kümt vaker vöär as in andere noordske språken. slegr (soort), stedh (steade).
5. Oustnoordske sj- untbrikt. Singa (singen; olddäänsk = siunga), sinka (sinken; olddäänsk = siunka).
Oldgotlandsk is vöäral bekend döär de Gutalagen (een old wetbook van Gotland) en dårnåst üüt de Gutasaga (gotlandske sage). Hyrunder vind jy een fragment üüt de Gutasaga in enormaliseerde oldnoodske ortografy. Nåst de sweedske oaversetting, is der ouk een moderne yslandske oaversetting to-evoogd üm de oavereynkumsten mid westnoordske språken te illustreren.
Oldgotlandsk
Modern yslandsk:
Sweedsk:
Dit artikel is eskreaven in et westveluwsk, in de Nysassiske Skryvwyse. |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.