ဓမ္မ ဆိုသည်မှာ "သဘာဝံ ဓာရေတီတိ ဓမ္မော" မိမိတို့၏ သဘောကို ဆောင်တတ်သောကြောင့် ဓမ္မ မည်သည်။ မိမိတို့၏ သဘောဆိုသည်မှာ ဖဿ၏ တွေ့ထိခြင်း၊ ဝေဒနာ၏ ခံစားခြင်း၊ ပထဝီ၏ ခက်မာခြင်း၊ အာပေါ၏ ဖွဲ့စည်းခြင်း စသည်တို့ကို ဆိုလိုသည်။ ဤအသီးသီးသော သဘောသည် သဘာဝလက္ခဏာမည်၏။ ထိုမှတစ်ပါးလည်း ဖြစ်ခြင်း၊ ရင့်ခြင်း၊ ပျက်စီးခြင်း စသည့်သဘောများသည် တရားရှိသမျှတို့နှင့် ဆက်ဆံသောကြောင့် သာမညလက္ခဏာမည်၏။ (ဤသို့ သဘာဝလက္ခဏာ၊ သာမညလက္ခဏာကို ဆောင်သောတရားကို ဓမ္မ ဟူ၍ ဆိုသည်။)[1]
လောဘ စသော ဟိတ်ခြောက်ပါးတရားတို့သည် မိမိတို့၏ အကြောင်းမူလအားဖြင့် ကျေးဇူးပြုခြင်းတည်းဟူသော ဟေတုပစ္စယသတ္တိကို ဆောင်ကုန်၏။ ဟေတုပစ္စည်း၏ အကျိုးဖြစ်သော တရားတို့သည် ဟိတ်ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်ခြင်းတည်းဟူသော ပစ္စယုပ္ပန်သဘောကို ဆောင်ကြကုန်၏။ ဤသို့ စသည်ဖြင့် အလုံးစုံသော တရားတို့သည် မိမိတို့၏ သဘောသဘာဝကိုသာ အသီးသီးဆောင်ရွက်တတ်ကြကုန်၏။ ဤအရာ၌ သုတ္တန်ပိဋကတ်၊ အဘိဓမ္မပိဋကတ်တို့၌ ဟောတော်မူအပ်ကုန်သော တရားဟူသမျှတို့ကို ဓမ္မဟူ၍ ဆိုအပ်ကုန်၏။[1]
ထိုမှတစ်ပါး ဝိနည်းဒေသနာတော်၌ ဟောကြားတော်မူအပ်ကုန်သော သီလက္ခန္ဓဓမ္မတို့ကိုလည်း ဤအရာ၌ ဓမ္မဟူ၍ ဆိုအပ်ကုန်၏။ စင်စစ်အားဖြင့် တရားကိုယ်ကောက်ယူလိုက်သည်ရှိသော် ဝိနည်းတော်၌ ဟောတော်မူအပ်သော တရားတို့သည်လည်း အဘိဓမ္မာဓမ္မတို့သာ ဖြစ်သည်။[1]
"ဓမ္မေနေဝ နိယာမတော သိဒ္ဓတ္တာ ဓမ္မနိယာမောနာမ။"
ဓမ္မေနေဝ - သဘောအားဖြင့်သာလျှင်၊ နိယာမတော - မြဲသောအားဖြင့် သိဒ္ဒတ္တာ - ပြီးစီးသည်၏ အဖြစ်ကြောင့်၊ ဓမ္မနိယာမောနာမ - ဓမ္မနိယာမမည်၏။
[1]
ဤလောက၌ မည်သည့်အရာမျိုးမဆို အကြောင်းအားလျော်စွာ အကျိုးဖြစ်ပေါ်မှု အလုံးစုံသည် ဓမ္မနိယာမ မည်၏။[1]
- ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာ၌ အဝိဇ္ဇာကြောင့် သင်္ခါရ ဖြစ်သည်၊ သင်္ခါရကြောင့် ဝိညာဏ် ဖြစ်သည် ဆိုရာမှာလည်း ဓမ္မနိယာမပင် ဖြစ်သည်။ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်ဒေသနာ၊ ပဋ္ဌာန်းကျမ်းတော်ကြီးများသည် သက်သက်အားဖြင့် ဓမ္မနိယာမကို ပြသော ဒေသနာတော်ကြီးများ ဖြစ်သည်။[1]
- သစ္စာလေးပါး၌ သမုဒယကြောင့် ဒုက္ခဖြစ်သည်။ မဂ္ဂင်ရှစ်ပါးကြောင့် ဒုက္ခချုပ်သည်ဟူ၍ ဟောတော်မူသော သစ္စာဒေသနာတော်သည်လည်း ဓမ္မနိယာမဒေသနာတော်ကြီးပင် ဖြစ်သည်။[1]
ထိုသို့ အကြောင်းအကျိုး ဆက်လက်၍ ဓမ္မနိယာမကို ဟောကြားသော ဒေသနာတို့တွင် ပဋ္ဌာန်းဒေသနာသည် အထွဋ်အထိပ်သို့ ရောက်အောင် အသိမ်မွေ့ဆုံးသော ဒေသနာတော်ကြီး ဖြစ်သည်။[1]
ဤဓမ္မနိယာမကို အချို့သော ဒေသနာတော်တို့၌ ဓမ္မဋ္ဌိတတာ ဟူ၍လည်းကောင်း၊ ဓမ္မနိယာမတာ ဟူ၍လည်းကောင်း မြတ်စွာဘုရား ဟောကြားတော်မူသည်။[1]
[2] [3]
(၁) သဘော၊
(က) ပရမတ္ထအားဖြင့် ထင်ရှားရှိသောသဘော။ [4]
(ခ) မဖောက်မပြန် မှန်ကန်-သောသဘော။ ဓမ္မာတိ သဘာဝါ။ ဝိသုဒ္ဓိ၊၁၊၂၈၄။ [5]
(၂) ပရိယတ်၊ (သင်ယူအပ်သော ဝိနည်း အဘိဓမ္မာ သုတ္တန်)။ [6]
(၃) ပညာ၊ [7]
(၄) (က) အသင့်၊ ယုတ္တိ၊ သင့်လျော်သော အကြောင်း။ [8]
(ခ) မဂ်ဖိုလ် နိဗ္ဗာန်။ = သပဋိပဒါ ဝါ ဟိ မဂ္ဂါဒယော။ ဓာန်၊ဋီ၊၇၈၄။
(၅) သစ္စာ ၄-ပါးတရား။ [9]
(၆) ပကတိ၊ မူလ၊ ပင်ကိုယ် သဘော။ [10]
(၇) ဘုန်း၊ ကုသိုလ်၊ ကောင်းမှု။ [11]
(၈) (က) သိအပ်သော–သိစရာရှိသမျှ–တရား။ [12]
(ခ) သင်္ခါရ ဝိကာရ လက္ခဏ နိဗ္ဗာန် ပညတ်-ဟူသော ဉေယျဓံ တရား ၅-ပါး။ [13]
(၉) ဂုဏ်၊ ဂုဏ်တော်၊ ကျေးဇူးတော်။ [14]
(၁၀) အစဉ် အလာ၊ အကျင့်။ [15]
(၁၁) တည်ကြည်ခြင်း၊ သမာဓိ။ [16]
(၁၂) ကုသိုလ် ကမ္မပထတရား ၁၀-ပါး။ [17]
(၁၃) အာပတ်။ [18]
(၁၄) အကြောင်း၊ ကာရဏ။ [19]
(၁၅) သိက္ခာပုဒ်။ [20]
(၁၆) တရားတော်၊ ဒေသနာ။ [21]
(၁၇) အကြောင်း၊ ဟိတ်။ [22]
(၁၈) တရားစွဲဆိုမှု၊ အငြင်းပွါးမှု၊ တရားတွေ့မှု။ [23]
(၁၉)တရားကျမ်းဂန်။ [24]
(၂၀) အစဉ်အလာ။ [25]
(၂၁) (က) အာရုံ။ [26]
(ခ) ဓမ္မာရုံ။ [27]
(၂၂) မှားယွင်းသော အယူ၊ အယူမှား။ [28]
(၂၃) ပရမတ္ထ-တရားတို့ကို-ဆောင်တတ်-မှတ်တတ်—အမှတ်အသား။ [29]
(၂၄) (က) ကာမဝိတက် အစရှိသော အကြံအစည် ဝိတက် ၃-ပါး။
(ခ) ကာမ ဝိတက် အစရှိသော အကြံအစည် ဝိတက်ကြီး ၉-ပါး။ [30]
(၂၅) တရားဆုံးဖြတ်ခြင်း၊ တရား ဆုံးဖြတ်မှု။ [31]
(၂၆) (က) (ပစ္စုပ္ပန်)အတ္တဘော။ (ခ) အတ္တဘော၏တည်ရာ-ဖြစ်ရာ-အခါ။ [32]
(၂၇) စဉ်းတီတုံး။ [33]
(၂၈) သဲ၊ သဲသောင်ပြင်။ [34]
(၂၉) (က) တန်ခိုး၊ အာနုဘော်။ (ခ) ပြီးစီးခြင်း။ (ဂ) ကြီးပွါး-ပြည့်စုံ-ခြင်း။ [35]
(၃၀) ဟုတ်မှန်-ထင်ရှား-သော ဝတ္ထု။ [36]
(၃၁) ပညတ်ခြင်း (သိစေခြင်း)။ [37]
(၃၂) ဖောက်ပြန်ခြင်း (ဖောက်ပြန်တတ်သော သဘော)။ [38]
(၃၃) ဝိနည်းကံ (ရဟန်း သံဃာတို့ ဝိနည်းဥပဒေအလျောက် ပြုအပ်သောအမှု)။ [39]
(၃၄) ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ်-စသည် ရေးသားထားသည့်ပေ (ကြေးပြား, ရွှေပြား, ငွေပြား, စာအုပ်-စသည်)။ [40]
(၃၅) အတိုင်းအရှည် ရှိသော-အတိုင်းအရှည်ကို သိ၍ ပြောဆိုအပ်သော-စကား။ [41]
(၃၆) နှိုင်းယှဉ်ကြောင်း ဥပမာနဝတ္ထု (ဂုဏ် ဝိသေသန အပဓာန)။ [42]
(၃၇) လေး။ [43]
(၃၈) သုတ္တန် ပိဋက။
(၃၉) သုတ္တန်ပိဋက (နှင့်) အဘိဓမ္မာပိဋက။ [44]
(၄၀) ပါဠိ။ [45] [3]
(၄၁) (က) လောကုတ္တရာ ၉-ပါးတရား။ [46]
(ခ) ဗောဓိပက္ခိယ တရား။ [47]
(ဂ) သတိပဋ္ဌာန်တရား။ [48]
(ဃ) ပါရမီတရား။ [49]
(င) ကုသိုလ် အကုသိုလ်တရား၊ [50]
(စ) သုစရိုက်တရား။ [51]
(ဆ) နိဗ္ဗာန် ပရမတ်တရား။ [52]
(င) မင်းကျင့်တရား။ [53]
(ဈ) ၅-ပါးသီလတရား။ [54]
(ည) အာဇီဝပါရိသုဒ္ဓိသီလတရား။ [55]
(ဋ) သရဏဂုံတရား။ [56]
(ဌ) ဆုံးဖြတ်ကြောင်းတရား။ [57]
(ဍ) လောကဓံတရား ၈-ပါး။ [58]
(ဎ) ဩဝါဒအနုသာသနီ တရား။ [59]
(ဏ) ပရိယတ်တရား။ [60]
(တ) ပဋိပတ်တရား။ [61]
(ထ) ပဋိဝေဓတရား။ [62]
(ဒ) ပရိယတ်(နှင့်)ပဋိဝေဓ တရား။ [63]
(ဓ) ပဋိပတ်နှင့် ပဋိဝေဓ တရား။ [64]
(န) ပရိယတ်, ပဋိပတ်, ပဋိဝေဓ တရား။ [65]
(ပ) သောတာပတ္တိမဂ်တရား။ [66]
(ဖ) အရဟတ္တမဂ် တရား။ [67]
(ဗ) အဋ္ဌင်္ဂိကမဂ်တရား။ [68]
(ဘ) မဂ် ၄-ပါး ဖိုလ် ၄-ပါး တရား၊ မဂ်ဖိုလ်တရား။ [69]
(မ) ဝိပဿနာဉာဏ်။ [70]
(ယ) ပါရမီတော်ကို စိစစ် ဆင်ခြင်ကြောင်း တရား။ [71]
(ရ) ပစ္စက္ခဉာဏ် (ကိုယ်တွေ့ဉာဏ်)။ [72]
(လ) သဗ္ဗညုတဉာဏ်။ [73]
(ဝ) စုံစမ်း–ဆင်ခြင်–စိစစ်-တတ်သော ဉာဏ်။ [74]
(သ) နာယူတတ်သော ဉာဏ်။ [75]
(ဟ) ဆွမ်းခံ–အကျင့်–ဝတ်။ [76]
(ဠ) စကြာမင်း ကျင့်ဝတ်။ [77]
(အံ) မိတ်ဆွေ ကျင့်ဝတ်။ [78][3]
(၄၂) ဘုရား။ [79]
(၄၃) ဘုရား, တရား, သံဃာ (ရတနာ ၃-ပါး)။ [80]
(၄၄) ကိလေသာနည်းပါးသော ဝေနေယျ သတ္တဝါ။ [81]
(၄၅) ကောင်းမှုပြုသူ။ [82]
(၄၆) တရားကျင့်သူ။ [83]
(၄၇) ဆရာတစ်ပါးကို ရည်ရွယ်၍ ရှင်, ရဟန်းပြုသူ။
(၄၈) တစ်ခုသောဂိုဏ်း၌ အကျုံးဝင်သူ။ [84]
(၄၉) တရားရှိသော တရားမှ ဓမ္မ မကင်းကွာသော။ [85]
(၅၀) ဓမ္မ အမည်ရှိသော၊ (က) ဘုန်းတော်။ [86]
(ခ) နတ်သား။ [87]
(ဂ) ဘီလူး။ [88]
(ဃ) ပြာသာဒ်။ [89]
(င) ဝဂ်။ [90]
(စ) သုတ်။ [91]
(ဆ) ဇာတ်။ ဓမ္မဒေဝပုတ္တဇာတက [92]
(ဇ) သဒ္ဒါ။ [93]
(၅၁) ဓမ္မာမည်သော၊ (က) ရေကန်။ [94]
(ခ) ထေရီမ။ [95]
(ဂ) အမျိုးသမီး။ [96]
သမ္မာမဂ္ဂင် ၈-ပါး, သမ္မာဉာဏ်, သမ္မာဝိမုတ္တိ-ဟူသော ၁၀-ပါးသည် ဓမ္မ၊ မိစ္ဆာမဂ္ဂင် ၈-ပါး, မိစ္ဆာဉာဏ်, မိစ္ဆာဝိမုတ္တိ-ဟူသော ၁၀-ပါးသည် အဓမ္မ [97]။
သုစရိုက် ၁၀-ပါးသည် ဓမ္မ, ဒုစရိုက် ၁၀-ပါးသည် အဓမ္မ [98] [3]
အရဟတ္တမဂ်သည် ဓမ္မ, အောက်မဂ် ၃-ပါး, အောက်ဖိုလ် ၃-ပါးသည် အနုဓမ္မ [99]
နိဗ္ဗာန်သည် ဓမ္မ, မဂ်, ဖိုလ်သည် အနုဓမ္မ [100]
အရူပဈာန်သည် ဓမ္မ, ရူပဈာန်သည် အနုဓမ္မ။
ဝိပါက်ဈာန်သည် ဓမ္မ, ကုသိုလ် ဈာန်သည် အနုဓမ္မ [101]။
မဂ်, ဖိုလ် နိဗ္ဗာန့်သည် ဓမ္မ, မဂ်, ဖိုလ်, နိဗ္ဗာန် မရမီ ကျင့်အပ်သော သီလ သမထ ဝိပဿနာသည် အနုဓမ္မ [102]။
ဥက္ခေပနီယကံသည် ဓမ္မ, ဩသာရဏကံ နှင့် နောက်ထပ် ပြုအပ်သောကံသည် အနုဓမ္မ [103]။
အနက်သည် ဓမ္မ, ပါဠိသည် အနုဓမ္မ[104]။
သဗ္ဗညုတဉာဏ်သည် ဓမ္မ, လူ အပေါင်းအား ဟောကြားခြင်းသည် အနုဓမ္မ [105])။
ပြောဆိုပြီးစကားသည် ဓမ္မ, ပြောဆိုပြီးကို ထပ်မံပြောဆိုခြင်းသည် အနုဓမ္မ [106]။
ဘုရားရှင်ဟောကြားတော်မူအပ်သော တရားတော်သည် ဓမ္မ, ယင်းအားလျော်သော တရားတော်သည် အနုဓမ္မ [107]။
ဘုရားရှင်၏ အစွန်း ၃-ပါးမှ လွတ်သော အသားကို သုံးဆောင်တော်မူခြင်းဟူသော အကြောင်းသည် ဓမ္မ, ယင်း အကြောင်းကို နောက်ထပ် လူအများ ပြောကြားခြင်းသည် အနုဓမ္မ (မ၊ဋ္ဌ၊၃၊၃၂)။
အကြောင်းကိုစွဲ၍ အကျိုးဖြစ်ခြင်းသည် ဒုက္ခပင် ဖြစ်သည်ဟု ဘုရားရှင်ဟောတော်မူခြင်းသည် ဓမ္မ, ယင်းအကြောင်းကို ပြောကြား ခြင်းသည် အနုဓမ္မ [108]။ [3]
သုတ္တန်ပိဋကသည် ဓမ္မ, အဘိဓမ္မာ ပိဋကသည် အဘိဓမ္မ၊
သုတ္တန် ပိဋက နှင့် အဘိဓမ္မာပိဋကသည် ဓမ္မ, မဂ်, ဖိုလ်သည် အဘိဓမ္မ [109]။ [3]
ဣန္ဒြိယသံဝရ ပြဓာန်းသော သီလအားလုံးသည် ဣန္ဒြိယသံဝရဓမ္မ, မဂ်တရားသည် မဂ္ဂဓမ္မ
[110]။ [3]
အကျဉ်းဟောအပ်သော တရားသည် သံခိတ္တဓမ္မ, အကျယ် ဟောအပ်သောတရားသည် ဝိတ္ထာရဓမ္မ [111]။ [3]
လောကုတ္တရာ တရား ၉-ပါးသည် နိပ္ပရိယာယဓမ္မ, မဂ်, ဖိုလ်, နိဗ္ဗာန်ကို တောင့်တ၍ ဒါနသီလဘာဝနာပြုမှုသည် ပရိယာယဓမ္မ (မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၉၂။ ဣတိဝုတ်၊ဋ္ဌ၊၃၀၆)။
အကျိုးကို ဖြစ်စေတတ်သော အကြောင်း ၅-ပါးသည် ဓမ္မ, (အဘိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၇၀)မည်၏။ ဓမ္မနှင့်စပ်၍ အခြားသိမှတ်ဖွယ် ပါ, ဋ္ဌ, ဋီ-တို့ ကြည့်။ [3]
လယ်တီပဏ္ဍိတ ဆရာဦးမောင်ကြီး (ဘာသာပြန်ဆိုသူ)။ ကျေးဇူးရှင် လယ်တီဆရာတော်ဘုရားကြီး၏ ဥရောပဗုဒ္ဓဘာသာအလင်းပြကျမ်း (တတိယအကြိမ် ed.)။
ဓမ္မ (ပု၊ န) [ဓရ+ရမ္မ။ ကစ္စည်း။ ၅၃၁။ ကမ္မဂ္ဂဟဏတော ဘာဝကမ္မေသု တေတ္ထ ဝေဒိယော။ အကတ္တရိပိ ဟောတီတိ၊ ကာရကေ ရမ္မပစ္စယော။ ရူ။ ၅၈၉။ ယထာနုသိဋ္ဌံ ပဋိပဇ္ဇမာနေ စတူသု အပါယေသု အပတမာနေ သတ္တေ ဓာရေတီတိ ဓမ္မော၊
ဓရတိ တေနာတိ ဝါ ဓမ္မော။ နီတိ၊ သုတ္တ၊ ၁၁၁၃။ ကတ္တရိယေဝ ဘဝတီတိ သင်္ကံ အပနေတုံ ဘာဝကမ္မေသူတိ ဧတ္ထ ရမ္မပစ္စယန္တံ ကမ္မဂ္ဂဟဏံ နိဒဿိတံ။ တေန ဝုတ္တံ “အကတ္တရိပိ ကာရကေ ဟောတေဝါ”တိ ဝုတ္တံ။ ရူ၊ဋီ၊၅၈၉။ ဓု = ဓူ+ရမ္မ။ ပါပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ ဓုနာတိ ကမ္မေတိ ဝိဒ္ဓံသေတီတိ ဓမ္မောတိ ဓူဓာတုဝသေနပိ နိဗ္ဗစနံ ဝဒန္တိ။ နီတိ၊ဓာ၊၃၃၇။ ဓရ+မ။ ဏွာဒိ။ ၁၃၆။ (ဝိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၄၁။ ဒီ၊ဋ္ဌ၊၁၊၉၂။ မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၈၊ ၁၃၅။ အဘိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၈၁။ ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၇။ ဓမ္မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၄။ ဥဒါန၊ဋ္ဌ၊၂၆၁။ ဣတိဝုတ်၊ဋ္ဌ၊၃၄၊ ၂၁၂။ ဗုဒ္ဓဝံ၊ဋ္ဌ၊၁၅၊ ၁၆။ ဇာ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂၇၂၊ ၃၄၆။ နေတ္တိ၊ဋ္ဌ၊၄၁။ ဒီ၊ဋီ၊၁၊၁၃၂၊ ၁၃၃။ သီ၊ဋီ၊သစ်၊၁၊၃၇၉။ ဝိသုဒ္ဓိ၊ဋီ၊၂၊၁၇၁။ ဝိဘာဝိနီ၊၇၂။ ဓာန်။ ဓာန်၊ဋီ၊၇၇၄-စသည်တို့၌ ဓမ္မပုဒ်၏ ဝစနတ္ထ, ပုဒ်ပြီးပုံ, ဟောနိုင်သော အနက်များ အသီးအသီး လာရှိကုန်၏။) (ဓမီ-သံ၊ ဓမ္မ-ပြာ, အဒ္ဓမာဂဓီ။)]
(က) = ဘဝနံ ပရမတ္ထတော ဝိဇ္ဇမာနတာ ဘာဝေါ၊ သဟ ဘာဝေနာတိ သဘာဝါ။ ဝိသုဒ္ဓိ၊ဋီ၊၁၊၃၄၇။
(ခ) သဘာဝေါ အဝိပရီတတ္ထော။ ဓာန်၊ဋီ၊၇၈၄။ ဓမ္မေနာ (ဇာ၊ဋ္ဌ၊၄၊၁၇၈)တိ ယထာဘူတ-သဘာဝေန။ ဇာ၊ဋီ၊၁၂။ ၄၆၈။ ဓမ္မဂုဏ(ဝိမာန၊ဋ္ဌ၊၃၃၁), ဓမ္မာဘိလာပ (အဋ္ဌသာ၊ ယော။ ၂၆)တို့လည်း ကြည့်။
ဓမ္မဿာ(ဝိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၉၈)တိ ပရိယတ္တိဓမ္မဿ။ သာရတ္ထ၊၁၊၃၂၄။ (= ပရိယတ္တိ ပရိယာပုဏိတဗ္ဗာ ဝိနယာဘိဓမ္မသုတ္တန္တာ။ ဓာန်၊ဋီ၊၇၈၄)။
ဓမ္မောတိ ပညာ။ ဒီ၊ဋ္ဌ၊၃၊၇၄။
ဓမ္မေနာတိ ဉာယေန။ မ၊ဋီ၊၃၊၁၄၇။
ဓမ္မောတိ စတုသစ္စဓမ္မော။ ဒီ၊ဋ္ဌ၊၂၊၅၅။ ဓမ္မစက္ခု (အဋ္ဌသာ၊ ယော။ ၁၅၆ လည်းကြည့်။
ဓမ္မော ဟိ ပဌမုပ္ပတ္တိဝသေန ပကတိ နာမ။ ဇာ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂၇။
ဓမ္မာနီ (ပေတ၊၁၉၁) တိ...ပုည ကမ္မေ။ ပေတ၊ဋ္ဌ၊၂၂၆။ ဓမ္မကိစ္စန္တိ ပုညကရဏီယံ။ ဓမ္မ-သဒ္ဒေါ ဟေတ္ထ ပုညဝါစကော။ ပါစိတ်၊ ယော၊ ၁၅၇။ ပုညံ ဓမ္မမနိတ္ထိယံ။ ဓာန်၊၈၅။
ဓမ္မံ စညာသီတိ သဗ္ဗဉ္ဇ ဉေယျဓမ္မံ အညာသိ။ သုတ္တနိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၃၅။
= ဉေ ယျေ သင်္ခါရ-ဝိကာရ လက္ခဏ နိဗ္ဗာန ပညတ္တိဝသေန ပဉ္စ ဝိဓေ ဉေ ယျေ။ ဓာန်၊ဋီ၊၇၈၄။
ဓမ္မေဟီတိ ဗုဒ္ဓ ဂုဏေဟိ။ မ၊ဋီ၊၃၊၂၆၀။
ဓမ္မော နာမ ပဝေဏီအာဂတံ စာရိတ္တံ။ မ၊ဋီ၊၁၊၅၀။
ဓမ္မောတိ သမာဓိ။ ဝိသုဒ္ဓိ၊ဋီ၊၁၊၁၂။
ဓမ္မန္တိ ဒသကုသလကမ္မပထဓမ္မံ။ ဒီ၊ဋ္ဌ၊၃၊၃၃။
ဓမ္မာတိ အာပတ္တိယော။ ကင်္ခါ၊၁၀၄။
ဓမ္မေနာတိ ယုတ္တေနေဝ ကာရဏေန။ ပေတ၊ဋ္ဌ၊၁၁၇။ ဓမ္မေနာ-(ဇာ၊၁၊၂၅၇)တိ သမေန ကာရဏေန။ ဇာ၊ဋ္ဌ၊၄၊၂၀၅။ ဓမ္မေနာတိ ဧတ္ထ ဓမ္မ-သဒ္ဒေါ ကာရဏတ္ထော။ ဇာ၊ဋီ၊၁၃။ ၄၇၄။
ဓမ္မာတိ သိက္ခာပဒါနိ။ ပါတိ၊ ပဒတ္ထ။ ၁၅၆။
ဓမ္မန္တိဒေသနာ။ သံ၊ဋီ၊၁၊၂၃၇။
ဓမ္မောတိ ဟေတု။ ဝိသုဒ္ဓိ၊ဋီ၊၁၊၂၇၃။
ဓမ္မံ စရန္တော (ဝိ၊နိစ္ဆယ၊ ၁၅၁-၂)တိ အဍ္ဍံ ကရောန္တော။ ယင်းဋီ။
ဓမ္မဿ ကောဝိ ဒေါတိ တဒတ္ထဇောတကေ ဂန္ထေ ကုသလော။ ဇာ၊ဋ္ဌ၊၃၊၃၁၉။
သာဓူနံ ဗောဓိသတ္တာနံ ဓမ္မံ ပဝေဏိံ အနု အနု ကမန္တော။ ဝိသုဒ္ဓိ၊ဋီ၊၁၊၂၈၃။
ဓမ္မာတိ အာရမ္မဏံ။ သံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၅။
ဓမ္မာ(သံ၊၂၊၂၃၇)တိ တေဘူမကဓမ္မာရမ္မဏံ။ သံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂။ ဓမ္မ-(ရူ။ ၂၉၂)န္တိ ဓမ္မာရမ္မဏံ။ ယင်း-ဋီ။ ဓမ္မာရမ္မဏ-လည်း ကြည့်။
ဓမ္မာ(သုတ္တနိ၊၄၀၁)တိ ဒိဋ္ဌိယော။ သုတ္တနိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၃၇။
တတ္ထ ဣမေ ဓမ္မာ ကုသလာ, ဣမေ ဓမ္မာ အကုသလာတိအာဒိနာ တေ အတ္ထေ ယာထာဝတော ဓာရဏတော ဥပဓာရဏတော ဓမ္မော၊ သညာ။ သံ၊ဋီ၊၁၊၃၂၇။
ဓမ္မေတိ တေယေဝ ကာမဝိတက္ကာဒယော သဗ္ဗေပိ ဝါ နဝ မဟာဝိတက္ကေ။ မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၈၅။
ဓမ္မံ စရန္တောတိ ဘိက္ခု သံဃေ ဝါ ရာဇကုလေ ဝါ ဝိနိစ္ဆယံ ကရောန္တော။ ဝိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၉၅။
(က) (ခ) ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေတိ ဣမသ္မိံယေဝ အတ္တဘာဝေ။ ဇာ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၃၆။ (ခ) ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေသဝိပါကော (သံ၊၁၊၃၁) တိ တသ္မိံ နိဗ္ဗတ္တဘဝနေ ဒိဋ္ဌေ ဓမ္မေ ဧသ ဝိပါကော။ သံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၈၅။ ဒိဋ္ဌိ ဓမ္မေတိ ပစ္စက္ခေ အတ္တဘာဝေ။ သာရတ္ထ၊၁၊၁၉၇။
ဖိယာရိတ္တံဝ ဓမ္မနီ (သံ၊၁၊၁၀၄)တိ ဓမ္မံ ဝုစ္စတိ ဝဏ္ဏု။ သံ၊ဋီ၊၁၊၂၀၂။
စတူဟိ အစ္ဆရိယဓမ္မေဟီတိ စတူဟိ အစ္ဆရိယသဘာဝဘူတာဟိ ဣဒ္ဓီဟိ။ သီ၊ဋီ၊သစ်၊၂၊၂၂၉။
ဓမ္မောတိ ဘူတံ ဝတ္ထု။ ဝိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၇၅။ ဓမ္မေနာတိ ဘူတေန ဝတ္ထုနာ။ ဝိ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၇၇။
ဓမ္မ-သဒ္ဓေါ...ပညတ္တိဓမ္မာ နိရုတ္တိဓမ္မာ အဓိဝစနဓမ္မာတိအာဒီသု ပညတ္တိယံ။ ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၇။
ဓမ္မသဒ္ဒေါ.....ဇာတိဓမ္မာ ဇရာဓမ္မာ မရဏဓမ္မာတိအာဒီသု ဝိကာရေ၊ ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၁၇။
ကာတဗ္ဗံ ကမ္မံ ဓမ္မော နာမာတိ ယထာဓမ္မံ ကရဏတော ဓမ္မော နာမ။ သာရတ္ထ၊၃၊၄၂၁။
ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒါဒိလိခိတပေါတ္ထကံ နိဒဟိတွာ ကတံ ပန ဓမ္မစေတိယံ နာမ။ သာရတ္ထ၊၁၊၁၇၂။
မတ္တာဝစနံ ဟိ ဓမ္မောတိ ဝုစ္စတိ။ ဝိသုဒ္ဓိ၊ဋီ၊၁၊၅၄။
ဓရတိ ဥပမေယျံ ပါကဋံ ဘဝတိ ဧတေနာတိ ဓမ္မော၊ ဓရဓာတု ရမ္မပစ္စယော၊ ဥပမာနဝတ္ထု။ စိန္တာ၊ မဟာ၊ဋီ၊၁၅။ ။
ဓမ္မောတိ သုတ္တန္တပိဋကံ။ ... အထ ဝါ၊ သုတ္တန္တပိဋကမ္ပိ အဘိဓမ္မပိဋကမ္ပိ ဓမ္မော ဧဝ။ ဒီ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂၃၀။ အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂၉၁။
ဓမ္မောတိ ပါဠိ။ မ၊ဋီ၊၂၊၃၉။ (ဝိ၊၂၊၂၆၈။ ဝိ၊ဋ္ဌ၊၃၊၈။ ဝိ၊နိစ္ဆယ၊ဋီ၊၁၊၉၀၃။)
ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမန္နာဂတော။ မ၊၁၊၅၇။ မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၀၀။
ဓမ္မာ (ဝိ၊၃၊၂)တိ... ဗောဓိပက္ခိယဓမ္မာ။ ဝိ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂၃၆။
ဓမ္မာပိ မံ နပ္ပဋိဘန္တီတိ သတိပဋ္ဌာနဓမ္မာ မယှံ ပါကဋာ န ဟောန္တိ။ သံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂၃၇။
ဣမေ ဓမ္မေတိ ပါရမိဓမ္မေ။ ဗုဒ္ဓဝံ၊ဋ္ဌ၊၁၃၉။
ဓမ္မာတိ ကုသလာကုသလဓမ္မာ။ မ၊ဋီ၊၁၊၁၄၆။
ဓမ္မော (ထေရ၊၂၇၂) တိ လောကိယလောကုတ္တရော သုစရိတဓမ္မော။ ထေရ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၇။
ဓမ္မန္တိ ဝါ ပရမတ္ထဓမ္မံ၊ နိဗ္ဗာနန္တိ အတ္ထော။ ဝိမာန၊ဋ္ဌ၊၂၁၅။
ဓမ္မော (မ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂၁၃)တိ ရာဇဓမ္မောတိ လောကိကာ ဝဒန္တိ။ မ၊ဋီ၊၃၊၁၄၇။ ဓမ္မေတိ ဒသဝိဓေ ရာဇဓမ္မေ။ ဇာ၊ဋ္ဌ၊၆၊၂၉။ (နေတ္တိ၊ဋ္ဌ၊၂၇၆။ ဝိ၊နိစ္ဆယ၊ဋီ၊၂၃၁၈၂။)
ဓမ္မေနာတိ...ပဉ္စသီလဓမ္မေန။ ဒီ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၂၃။
ဓမ္မန္တိ အာဇီဝပါရိသုဒ္ဓိ သီလဓမ္မံ။ ဇာ၊ဋ္ဌ၊၂၊၇၆။
တေနေဝ သရဏဂမနသင်္ခါတေ ဓမ္မေ ဌိတဘာဝေန။ ထေရ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၈။
ဓမ္မေ နာတိ ဝိနိစ္ဆယဓမ္မေန။ ဓမ္မ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၄၂။
ဓမ္မန္တိ အဋ္ဌဝိဓလောကဓမ္မံ။ ဇာ၊ဋ္ဌ၊၄၊၁၃၁။
ဓမ္မေနာတိ ဩဝါဒအနုသာသနိဓမ္မေန။ ဝိသုဒ္ဓိ၊ဋီ၊၁၊၁၃၄။
ဓမ္မာ (ဒီ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၁။ မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၈) တိ ပရိယတ္တိဓမ္မာ။ သီ၊ဋီ၊သစ်၊၁၊၁၆၂။ မ၊ဋီ၊၁၊၃၃။
ဓမ္မာ(ဣတိဝုတ်၊၂၆၅)တိ ပဋိပတ္တိဓမ္မ၊၃၊ဣတိဝုတ်၊ဋ္ဌ၊၃၁၀။ ဓမ္မေ ဌိတာတိ ပဋိပတ္တိဓမ္မေ ပတိဋ္ဌိတာ။ ဝိမာန၊ဋ္ဌ၊၇၆။
ဓမ္မော ဂမ္ဘီရော၊ ယဒတ္ထာ ပဗ္ဗဇ္ဇာ၊ သော ပဗ္ဗဇိတေန အဓိဂန္တဗ္ဗော ပဋိဝေဓသဒ္ဓမ္မော ဂမ္ဘီရော။ ထေရ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၈၀။
ဓမ္မေ (ဒီ၊၃၊၁၉၈။ မ၊၁၊၁၄၅)တိ ပရိယတ္တိဓမ္မေ စ ပဋိဝေဓဓမ္မေ စ။ ဒီ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂၁၃။ မ၊ဋ္ဌ၊၁၊၃၇၂။
သဒ္ဓမ္မေ(ဝိသုဒ္ဓိ၊၁၊၅၁)တိ ပဋိပတ္တိ-သဒ္ဓမ္မေ ပဋိဝေဓသဒ္ဓမ္မေ စ။ ဝိသုဒ္ဓိ၊ဋီ၊၁၊၈၅။
ဓမ္မော (ဝိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၃၈)တိ ပရိယတ္တိ ပဋိပတ္တိပဋိဝေဓ သင်္ခါတော တိဝိဓာပိ သဒ္ဓမ္မော။ သာရတ္ထ၊၂၊၁၀၂။
ဓမ္မဿာတိ သောတာပတ္တိမဂ္ဂဿ။ ဇာ၊ဋ္ဌ၊၆၊၂၁။
ဓမ္မဿာနုဓမ္မန္တိ ဣမသ္မိံ သုတ္တေ ဓမ္မော နာမ အရဟတ္တမဂ္ဂေါ။
မ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂၇၂။ ဓမ္မော ရဟဒေါတိ...အဋ္ဌင်္ဂိကမဂ္ဂဓမ္မော ပန မယှံ ရဟဒေါ။ သံ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၁၇။ ဓမ္မနာဝါလည်း ကြည့်။
ဓမ္မံ ဝိညာတုန္တိ မဂ္ဂဖလဓမ္မံ အဓိဂန္တုံ။ ဥဒါန၊ဋ္ဌ၊၂၅၅။
ဓမ္မသောတော နိဗ္ဗာဟတီတိ သူရံ ဟုတွာ ပဝတ္တမာနံ ဝိပဿနာဉာဏံ နိဗ္ဗဟတိ။ အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၃၂၄။
ဓမ္မတေဇေနာတိ ပါရမိပဝိစယဉာဏတေဇေန။ ဗုဒ္ဓဝံ၊ဋ္ဌ၊၁၃၉။
ဓမ္မော ပစ္စက္ခဉာဏန္တိ အာဟ ဓမ္မဿ ပစ္စက္ခတော ဉာဏဿာတိ။ ဒီ၊ဋီ၊၁၊၆၁။
ဓမ္မဿ စာနုဓမ္မန္တိ ဣဓ သဗ္ဗညုတညာဏံ ဓမ္မော နာမ။ မ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၃၆။
ဓမ္မောတိ ဝိစာရုဏပညာ။ ဇာ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၉၇။
သုဿုသံ လဘတေ ပညန္တိ ဧတ္ထ သုဿုသပညာနာမေန ဝုတ္တော ဓမ္မော။ သုတ္တနိ၊ဋ္ဌ၊၁၊၂၂၉။
ဓမ္မန္တိ အနေသနံ ပဟာယ သပဒါနံ စရန္တော တမေဝ ဘိက္ခာ-စရိယဓမ္မံ။ ဓမ္မ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၀၆၊ ၁၀၇။
ဓမ္မေနေဝ ဒသဝိဓေန စက္ကဝတ္တိဝတ္တေန ရာဇာ ဇာတောတိ ဓမ္မရာဇာ။ အံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၇၈။ (အံ၊ဋီ၊၂၊၈၁။)
သစေ တံ ဓမ္မန္တိ သစေ ဧတံ မိတ္တဓမ္မံ။ ဇာ၊ဋ္ဌ၊၃၊၄၆၉။
ဓမ္မော ဝါ ဘဂဝါ ဓမ္မ ဘူတော၊ ဓမ္မကာယော၊ ဓမ္မဿာမိ၊ တဿ ဓမ္မာ ဝိနယော၊ ..... ဓမ္မဝိနယော။ ဣတိဝုတ်၊ဋ္ဌ၊၂၄၅။ (ပဋိသံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၀၄။ မဟာနိ၊ဋ္ဌ၊၁၂၇။)
ဓမ္မေ အဝေစ္စပ္ပသာဒေန သမ္မန္နာဂတော။ မ၊၁၊၅၇။ ဓမ္မေ ပသာဒဂ္ဂဟဏေန သတ္တရိ, သံဃေ စ ပသာဒေါ ဂဟိတောယေဝ ဟောတီတိ ဓမ္မေ ဣစ္စေဝ ဝုတ္တော တဒဝိနာဘာဝတော။ မ၊ဋီ၊၁၊၂၉၇။
ဓမ္မံ အပ္ပရဇက္ခဇာတိကံ ဝိနေတီတိ ဓမ္မဝိနယော။ ဣတိဝုတ်၊ဋ္ဌ၊၂၄၅။
ဓမ္မဂဏ, ဓမ္မရက္ခိတ-တို့ကြည့်။
ဓမ္မစာရီသု စ ဓမ္မသဒ္ဒေါ ဝတ္တတိ။ သာရတ္ထ၊၂၊၃၂၇။
ဧကံ သတ္ထာရံ ဥဒ္ဒိဿ ပဗ္ဗဇိတေဟိ ဝါ ဧကဂဏပရိယာပန္နေဟိ ဝါ ရက္ခိတာ ဓမ္မရက္ခိတာ နာမ။ ဝိ၊နိစ္ဆယ၊ဋီ၊၁၊၃၆၈ (တိ)
ဓမ္မေနာတိ ဓမ္မတော အနပေတေန။ သီ၊ဋီ၊သစ်၊၂၊၁၀၉။ မ၊ဋီ၊၁၊၂၃၉။ ဓမ္မတော အနပေတတ္တာ ဓမ္မော။ မ၊ဋီ၊၃၊၁၆၈။
ဘဂဝန္တု(ဝိသုဒ္ဓိ၊၁၊၂၀၅)-ကြည့်။
ဓမ္မော နာမ မဟာယက္ခောတိ နာမေန ဓမ္မော နာမ မဟာနုဘာဝေါ ဒေဝပုတ္တော။ စရိယာ၊ဋ္ဌ၊၁၅၇။
တဒါ ဗောဓိသတ္တောပိ ယက္ခော အဟောသိ ဓမ္မောနာမ။ မိလိန္ဒ၊၂၀၀။
ဧဟိ တွံ သမ္မ ဝိဿကမ္မ၊ ရညော မဟာသုဒဿနဿ နိဝေသနံ မာပေဟိ ဓမ္မံ နာမ ပါသာဒံ။ ဒီ၊၂၊၁၄၈။
ဓမ္မော သဘာဝေ ပရိယတ္တိပညာ-ဉာယေသု။ ဓာန်၊၇၈၄။
ဓမ္မံ နာမ ပေါက္ခရဏိံ မာပေယျ။ ဒီ၊၂၊၁၅၀။
ဓမ္မာ စေဝ သုဓမ္မာ စ၊ အဟေသုံ အဂ္ဂသာဝိကာ။ ဗုဒ္ဓဝံ၊၃၅၄။
ဓမ္မာ စေဝ သုဓမ္မာ စ၊ သတ္တမီ သံဃဒါယိကာ။ အပ၊၂၊၂၃၇။
(မ၊၂၊၁၇၉။ ဥဒါန၊ဋ္ဌ၊၈၇။ မ၊ဋီ၊၃၊၁၀၇)။
(ဒီ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၆၉။ ဒီ၊ဋ္ဌ၊၃၊၈၇၊ ၂၀၃။ သံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၃၂၊ ၇၁၊ ၂၄၆။ သံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂၈၄။ အံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၉၀၊ ၂၅၂၊ ၃၂၆။ အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၅၂၊ ၁၈၄၊ ၂၄၈)
(ဝိ၊၂၊၁၈၀။ ဝိ၊ဋ္ဌ၊၃၊၁၃၉။ ကင်္ခါ၊၂၄၉။ ကင်္ခါ၊ဋီ၊သစ်၊ ၄၁၂)
(သုတ္တနိ၊၃၅၇။ သုတ္တနိ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၄၉)
(အံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၁၄၂။ အံ၊ဋီ၊၂၊၁၂၉)
(သံ၊ဋ္ဌ၊၂၊၂၃၈။ အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂၁၂။ သံ၊ဋီ၊၂၊၂၀၈)
(ဒီ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂၃၀။ အံ၊ဋ္ဌ၊၃၊၂၉၁)
(နေတ္တိ၊၃၉။ နေတ္တိ၊ဋ္ဌ၊၁၀၈)
