ပီရူးနိုင်ငံ

ပီရူးနိုင်ငံ၏ တရားဝင်အမည်မှာ ပီရူးသမ္မတနိုင်ငံ ဖြစ်ပြီး တောင်အမေရိကတိုက်၏ အနောက်ပိုင်းဒေသတွင် တည်ရှိသည်။ မြောက်ဘက်တွင် အီကွေဒေါနိုင်ငံ၊ ကိုလံဘီယာနိုင်ငံ၊ အရှေ့ဘက်တွင် ဘရာဇီးနိုင်ငံ၊ အရှေ့တောင်ဘက်တွင် ဘိုလီးဗီးယားနိုင်ငံ၊ တောင်ဘက်တွင် ချီလီနိုင်ငံနှင့် အနောက်ဘက်တွင် ပစိဖိတ် သမုဒ္ဒရာတို့ ဝန်းရံလျက်ရှိသည်။

ပီရူးသမ္မတနိုင်ငံ Co-official names[မှတ်စု 1] Quechua: Piruw Ripuwlika Aymara: Piruw Suyu
အလံတော် အမှတ်တံဆိပ်
ဆောင်ပုဒ်:  "Firme y feliz por la unión"  (စပိန်) "Firm and Happy for the Union"
နိုင်ငံတော် သီချင်း:  "Himno Nacional del Perú"  (စပိန်) "National Anthem of Peru" March: "Marcha de Banderas"  (စပိန်) "March of Flags"
နိုင်ငံတော် စည်းတံဆိပ် Gran Sello del Estado  (စပိန်) Great Seal of the State
မြို့တော် နှင့် အကြီးဆုံးမြို့	လီမာမြို့ 12°2.6′S 77°1.7′W
ရုံးသုံးဘာသာစကား	စပိန်
ပူးတွဲရုံးသုံးဘာသာစကားများ[မှတ်စု 1]	Quechua Aymara အခြားဒေသခံဘာသာစကားများ
လူမျိုးစု (၂၀၁၇[မှတ်စု 2])	၆၀.၂၀% မက်စတီဇို (လူဖြူနှင့် ဒေသခံတို့ အရော) ၂၅.၈၀% ဒေသခံလူမျိုး ၅.၈၉% လူဖြူ ၃.၈၇% လူမည်း ၀.၁၆% Nikkei (ဂျပန်) သို့မဟုတ် Tusán (တရုတ်) ၁.၀၄% အခြား ၃.၃၂% မဖြေကြားခဲ့
ကိုးကွယ်မှု	၉၄.၅၁% ခရစ်ယာန်ဘာသာ —၇၆.၀၃% ကက်သလစ် —၁၈.၄၈% အခြားခရစ်ယာန် ၅.၀၉% ဘာသာမဲ့ ၀.၄၀% အခြား
လူမျိုး	Peruvian
အစိုးရ	ပြည်ထောင်စု သမ္မတ သမ္မတနိုင်ငံစနစ်[1][2]
• သမ္မတ	ပီဒရို ကစ်တီလို
• ဒုသမ္မတ	Dina Boluarte
• ဝန်ကြီးချုပ်	Mirtha Vásquez
• ကွန်ဂရက်လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ	Maricarmen Alva
ဥပဒေပြုလွှတ်တော်	ကွန်ဂရက်လွှတ်တော်
လွတ်လပ်ရေးရ စပိန်ဘုရင်နိုင်ငံမှ
• ကြေညာခဲ့	၁၈၂၁ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂၈ ရက်
• ပေါင်းစည်းခြင်း	၁၈၂၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၉ ရက်
• အသိအမှတ်ပြုခဲ့	၁၈၇၉ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၁၄ ရက်
ဧရိယာ
• စုစုပေါင်း	၁,၂၈၅,၂၁၆ km2 (၄၉၆,၂၂၅ sq mi) (အဆင့်: ၁၉)
• ရေထု (%)	၀.၄၁
လူဦးရေ
• ၂၀၂၁ ခန့်မှန်း	၃၄,၂၉၄,၂၃၁[3] (အဆင့် - ၄၄)
• ၂၀၁၇ သန်းခေါင်စာရင်း	၃၁,၂၃၇,၃၈၅
• သိပ်သည်းမှု	၂၃/km2 (၅၉.၆/sq mi) (အဆင့် - ၁၉၈)
GDP (PPP)	၂၀၂၀ ခန့်မှန်း
• စုစုပေါင်း	$၃၈၅.၇၁၉ ဘီလီယံ[4] (အဆင့် - ၄၇)
• Per capita	$၁၁,၅၁၆[4] (အဆင့် - ၁၀၃)
GDP (nominal)	၂၀၂၀ ခန့်မှန်း
• စုစုပေါင်း	$၁၉၅.၇၆၁ ဘီလီယံ[4] (အဆင့် - ၄၉)
• Per capita	$၅,၈၄၅[4] (အဆင့် - ၈၆)
Gini (၂၀၁၉)	၄၁.၅[5] အလယ်
HDI (၂၀၁၉)	၀.၇၇၇[6] မြင့် · ၇၉
ငွေကြေး	ဆိုး (PEN)
အချိန်ဇုန်	PET (UTC−5)
ရက်စွဲပုံစံ	dd.mm.yyyy (CE)
ယာဉ်ကြောစနစ်	right
တယ်လီဖုန်းကုဒ်	+၅၁
ISO 3166 ကုဒ်	PE
Internet TLD	.pe
Quechua, Aymara and other indigenous languages are co-official in the areas where they are predominant.

ပီရူးသည် တစ်ခါက အင်က အင်ပါယာ၏ တစ်စိတ်တစ်ဒေသ ဖြစ်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ် ဇွန်လ လတွင် ဒုတိယ ဗိုလ်မှူးကြီးဟောင်း အော်လန်တာဟူမာလာကို သမ္မတအဖြစ် ရွေးကောက်တင်မြှောက် ခဲ့ကြသည်။ ပီရူးသည် စီးပွားရေး တိုးတက်မှုရှိလာသော်လည်း ဆင်းရဲမွဲတေမှု မပပျောက်သေးပေ။

ပီရူးနိုင်ငံသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ရှေးအကျဆုံး မြောက်ချီကို ယဉ်ကျေးမှုနှင့် အင်ကာ အင်ပါယာ တည်ရှိရာ ဒေသဖြစ်သည်။ ၁၆ ရာစုနှစ်တွင် စပိန် အင်ပါယာ လက်အောက် ကျရောက်ခဲ့သည်။ ၁၈၂၁ ခုနှစ်တွင် လွတ်လပ်ရေး ရရှိပြီးနောက် နိုင်ငံရေး မတည်ငြိမ်မှုများ၊ ဘဏ္ဍာရေး အကျပ်အတည်းများ၊ စီးပွားရေး ကမောက်ကမ စသည့် အခြေအနေ အမျိုးမျိုးကို ရင်ဆိုင်ဖြတ်သန်းခဲ့ရသည့် နိုင်ငံဖြစ်သည်။

မှတ်ချက်

1. In Peru, other languages have been officially recognized as legitimate autochthonous languages. In each of these, Peru's official name (စပိန်: República del Perú, pronounced: [reˈpuβlika ðel peˈɾu]) is as follows:

   • တမ်းပလိတ်:Lang-qu
   • တမ်းပလိတ်:Lang-ay
2. The 2017 National Census included, for the first time, a question of ethnic self-identification that was addressed to people aged 12 and over considering elements such as their ancestry, their customs and their family origin to visualize and better understand the cultural reality of the country.

ကိုးကား

1. Shugart, Matthew Søberg (September 2005). "Semi-Presidential Systems: Dual Executive and Mixed Authority Patterns". Graduate School of International Relations and Pacific Studies. Archived 19 August 2008 at the Wayback Machine.
2. Shugart, Matthew Søberg (December 2005). "Semi-Presidential Systems: Dual Executive And Mixed Authority Patterns". French Politics 3 (3): 323–351. doi:10.1057/palgrave.fp.8200087. ISSN 1476-3427. OCLC 6895745903. “Only in Latin America have all new democracies retained a pure presidential form, except for Peru (president-parliamentary) and Bolivia (assembly-independent).”
3. Perú: Estimaciones y Proyecciones de Población Total, por Años Calendario y Edades Simples, 1950–2050 (in es)။ National Institute of Statistics and Informatics (September 2009)။ 18 September 2018 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 September 2018 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
4. Peru။ တမ်းပလိတ်:အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ငွေကြေးရန်ပုံငွေအဖွဲ့။ 17 January 2021 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 18 January 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
5. Gini Index။ ကမ္ဘာ့ဘဏ်။ 7 May 2020 တွင် မူရင်းအား မော်ကွန်းတင်ပြီး။ 14 July 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။
6. Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF)။ United Nations Development Programme။ 15 December 2020။ pp. 343–346။ ISBN 978-92-1-126442-5။ 15 December 2020 တွင် မူရင်းမှ မော်ကွန်းတင်ပြီး (PDF) ။ 16 December 2020 တွင် ပြန်စစ်ပြီး။