ဆွန်ယက်ဆင်
တရုတ် ဆေးပါရဂူ၊ နိုင်ငံရေးသမားနှင့် တော်လှန်ရေးသမား (1866–1925) / From Wikipedia, the free encyclopedia
ဆွန်ယက်ဆင် (တရုတ်: 孫文၊ 孫逸仙၊ 孫中山၊ အင်္ဂလိပ်: Sun Yat-sen) (၁၈၆၆ နိုဝင်ဘာ ၁၂ သို့ ၁၈၇၀ နိုဝင်ဘာ ၂၄ – ၁၉၂၅ မတ်လ ၁၂) သည် တရုတ် တော်လှန်ရေးသမားတဦး ဖြစ်သကဲ့သို့ နိင်ငံရေး ခေါင်းဆောင်တဦးလည်း ဖြစ်သည်။ ဆွန်ယက်ဆင်သည် ၁၉၁၁ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၁၀ ရက်နေ့တွင် ရှင့်ဟိုက်တော်လှန်ရေး (辛亥革命) ကို ဦးဆောင်ကာ တရုတ်နိုင်ငံ၏ နောက်ဆုံး မင်းဆက် ချင်းမင်းဆက် (清朝) အား တွန်းလှန်ကာ တရုတ်နိုင်ငံတွင် သက်ဦးဆံပိုင် ဧကရာဇ်စနစ်ကို နိဂုံးချုပ်စေခဲ့သည်။ ချင်းမင်းဆက်အား တွန်းလှန်ပြီးနောက် ဆွန်ယက်ဆင်သည် အာရှတွင် ပထမဦးဆုံးသော ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံ တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ (အာအိုစီ) (中華民國; Republic of China) အား တည်ထောင်ခဲ့သူဖြစ်သောကြောင့် ထိုင်ဝမ်တွင် အာအိုစီ၏ နိုင်ငံတော်ဖခင်အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုထားသည်။
ဆွန်ယက်ဆင် | |||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
孫中山 / 孫逸仙 / 孫文 | |||||||||||||||||||||||||
ဆွန်ယက်ဆင် (၁၉၁၁) | |||||||||||||||||||||||||
တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ သမ္မတ | |||||||||||||||||||||||||
တာဝန်သက်တမ်း ၁ ဇန်နဝါရီ ၁၉၁၂ – ၁၀ မတ် ၁၉၁၂ | |||||||||||||||||||||||||
ဒုတိယ သမ္မတ | လီယွမ်ဟုန် | ||||||||||||||||||||||||
ယခင်လူ | ပုရီ (တရုတ်ဘုရင်) | ||||||||||||||||||||||||
ဆက်ခံသူ | ယွမ်ရှိခိုင် | ||||||||||||||||||||||||
ကွန်မင်တန်ပါတီတည်ထောင်သူ | |||||||||||||||||||||||||
တာဝန်သက်တမ်း ၁၀ အောက်တိုဘာ ၁၉၁၉ – ၁၂ မတ် ၁၉၂၅ | |||||||||||||||||||||||||
ယခင်လူ | ရာထူးစတင်ဖန်တီး | ||||||||||||||||||||||||
ဆက်ခံသူ | Zhang Renjie (ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ်) | ||||||||||||||||||||||||
ကိုယ်ရေး အချက်အလက်များ | |||||||||||||||||||||||||
မွေးဖွား | ဆွန်ဒေမင် (Sun Deming) (孫德明) (1866-11-12)၁၂ နိုဝင်ဘာ၊ ၁၈၆၆ Cuiheng၊ Guangdong၊ Qing dynasty | ||||||||||||||||||||||||
ကွယ်လွန် | ၁၂ မတ်၊ ၁၉၂၅(1925-03-12) (အသက် ၅၈) ပေကျင်းမြို့၊ တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ | ||||||||||||||||||||||||
သင်္ဂြိုဟ်ရာနေရာ | Sun Yat-sen Mausoleum၊ Nanjing၊ Jiangsu၊ People's Republic of China | ||||||||||||||||||||||||
နိုင်ငံရေးပါတီ | ကွန်မင်တန်ပါတီ | ||||||||||||||||||||||||
အခြား နိုင်ငံရေးလွှမ်းမိုးမှု | တရုတ်တော်လှန်ရေးပါတီ | ||||||||||||||||||||||||
ကြင်ဖော်(များ) | Lu Muzhen (လက်ထပ် 1885; ကွာရှင်း 1915) Kaoru Otsuki (လက်ထပ် 1903–06) Soong Ching-ling (လက်ထပ် 1915–25) | ||||||||||||||||||||||||
လက်တွဲဖော် | Chen Cuifen (concubine) (1892–1925) Haru Asada (concubine)(1897–1902) | ||||||||||||||||||||||||
သားသမီး | Sun Fo Sun Yan Sun Wan Fumiko Miyagawa | ||||||||||||||||||||||||
မိခင် | Madame Yang | ||||||||||||||||||||||||
ဖခင် | Sun Dacheng | ||||||||||||||||||||||||
မိခင်ကျောင်း | တရုတ်များအတွက် ဟောင်ကောင်ဆေးပညာကောလိပ် (ဒေါက်တာဘွဲ့)၊ Queen's College, Hong Kong | ||||||||||||||||||||||||
အလုပ်အကိုင် | ဆရာဝန်၊ နိုင်ငံရေးသမား၊ တော်လှန်ရေးသမား၊ စာရေးဆရာ | ||||||||||||||||||||||||
ဆုတံဆိပ်များ | Grand Merit Order (ယွမ်ရှိခိုင်မှ ပေးအပ်သော်လည်း ငြင်းပယ်ခဲ့သည်) | ||||||||||||||||||||||||
လက်မှတ် | |||||||||||||||||||||||||
စစ်မှုထမ်းခြင်း | |||||||||||||||||||||||||
သစ္စာခံနိုင်ငံ | တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ | ||||||||||||||||||||||||
တပ်/တပ်ဖွဲ့ခွဲ | တရုတ်သမ္မတနိုင်ငံ၏ စစ်တပ် | ||||||||||||||||||||||||
အမှုထမ်းကာလ | ၁၉၁၇–၁၉၂၅ | ||||||||||||||||||||||||
ရာထူး | Grand Marshal | ||||||||||||||||||||||||
တိုက်ပွဲ/စစ်ပွဲများ |
| ||||||||||||||||||||||||
တရုတ်အမည် | |||||||||||||||||||||||||
ရိုးရာ တရုတ် | 孫逸仙 | ||||||||||||||||||||||||
ရိုးရှင်းသော တရုတ် | 孙逸仙 | ||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
Sun Zhongshan | |||||||||||||||||||||||||
ရိုးရာ တရုတ် | 孫中山 | ||||||||||||||||||||||||
ရိုးရှင်းသော တရုတ် | 孙中山 | ||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
Zaizhi (courtesy name) | |||||||||||||||||||||||||
တရုတ် | 載之 | ||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
Sun Wen | |||||||||||||||||||||||||
ရိုးရာ တရုတ် | 孫文 | ||||||||||||||||||||||||
ရိုးရှင်းသော တရုတ် | 孙文 | ||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
ဆွန်ယက်ဆင်သည်လည်း ၁၉၁၂ ခုနှစ် အာအိုစီအား တည်ထောင်ခဲ့ပြီးနောက် ပထမဦးဆုံးသော ယာယီသမ္မတအဖြစ် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခြင်း ခံခဲ့ရသူဖြစ်သည်။ ဆွန်ယက်ဆင်အား ၂၀ ရာစုနှစ် တရုတ်ခေတ်သစ် သမိုင်းတွင် အရေးပါသော ခေါင်းဆောင်တဦးအဖြစ် တရုတ်နှင့် ထိုင်ဝမ် နှစ်ဖက်စလုံးက ကြည်ညိုလေးစားကြသည်။