Belarussja

Il-Belarussja ( bɛləˈruːs ; Belarussu:Белару́сь, Bielaruś; Russu:Белоруссия, Республика Беларусь, Belorussiya, Respublika Belarus’), uffiċjalment ir-Repubblika tal-Belarussja, hi pajjiż interkjuż fl-Ewropa tal-Lvant.^[5] Il-pajjiż jaqsam fruntieri mar-Russja fil-grigal, l-Ukraina fin-nofsinhar, il-Polonja fil-punent, u l-Litwanja u l-Latvja fil-majjistral. Il-belt kapitali hija Minsk; bliet oħra ewlenin jinkludu lil Brest, Hrodna (Grodno), Homiel (Gomel), Mahilyow (Mogilev) u Vitsebsk (Vitebsk). Aktar minn erbgħin fil-mija ta' 207,600 kilometru kwadru (80,200 mi kw) huwa ifforestat, u l-aktar setturi b'saħħithom ekonomiċi huma l-industriji tas-servizzi u l-manifattura.^[6]

Repubblika tal-Belarussja Рэспубліка Беларусь
Innu nazzjonali:  Дзяржаўны гімн Рэспублікі Беларусь (Belarussu) Dziaržaŭny himn Respubliki Bielaruś Innu Stat tar-Repubblika tal-Belarussja
Belt kapitali (u l-ikbar belt)		Minsk 53°55′N 27°33′E
Lingwi uffiċjali		Belarussu Russu
Gvern		Repubblika presidenzjali unitarja
-	President	Alexander Lukashenko
-	Prim Ministru	Andrei Kobyakov
Indipendenza (mill-Unjoni Sovjetika)
-	Iddikjarata	27 ta' Lulju 1990
-	Stabbilita	25 ta' Awwissu 1991
-	Kompluta	25 ta' Diċembru 1991
Erja
-	Total	207,595 km2 (85) 80,155 km2 mil kwadru
-	Ilma (%)	negliġibbli
Popolazzjoni
-	ċensiment tal-2012	9,457,500[1]
-	Densità	45.8/km2 (142) 120.8/mili kwadri
PGD (PSX)		stima tal-2012
-	Total	$146.745 biljun[2]
-	Per capita	$15,633[2]
PGD (nominali)		stima tal-2012
-	Total	$63.259 biljun[2]
-	Per capita	$6,739[2]
IŻU (2013)		▲ 0.793[3] (għoli) (50)
Valuta		rublu (BYR)
Żona tal-ħin		FET[4] (UTC+3)
Kodiċi telefoniku		+375
TLD tal-internet		.by

Total tal-fruntieri tal-Belarus: 3,599 km, pajjiżi tal-fruntiera (5): Latvja 161 km; il-Litwanja 640 km; Polonja 375 km; Russja 1,312 km; Ukrajna 1,111 km.

Protesti tal-Belarus 2020–2021

Il-protesti tal-Belarus tal-2020-2021 kienu sensiela ta' dimostrazzjonijiet politiċi tal-massa u protesti kontra l-gvern tal-Belarus u l-President Alexander Lukashenko. L-akbar protesti kontra l-gvern fl-istorja tal-Belarus, id-dimostrazzjonijiet bdew fit-tħejjija għal u matul l-elezzjoni presidenzjali tal-2020, li fiha Lukashenko fittex is-sitt mandat tiegħu fil-kariga. Bi tweġiba għad-dimostrazzjonijiet, saru sensiela ta’ manifestazzjonijiet relattivament żgħar favur il-gvern.

Il-protesti intensifikaw madwar il-pajjiż wara li fil-lejl tad-9 ta' Awwissu tħabbru r-riżultati uffiċjali tal-elezzjoni, li fiha Lukashenko ġie ddikjarat rebbieħ. Sviatlana Tsikhanouskaya, l-avversarju prinċipali ta' Lukashenko, ċaħdet ir-riżultati bħala falsifikati u minflok sostniet li rċeviet bejn 60 u 70% tal-voti. Fl-14 ta' Awwissu, ħabbar il-ħolqien tal-Kunsill ta' Koordinazzjoni, b'applikazzjonijiet ta' sħubija miftuħa għall-Belaruss kollha li qablu li l-elezzjonijiet uffiċjali kienu ġew iffalsifikati.

Fit-23 ta' Settembru, il-midja statali tal-Belarus ħabbret li Lukashenko kien ħa l-ġurament għal mandat ġdid ta' ħames snin f'ċerimonja qasira u privata. L-għada, l-UE ppubblikat stqarrija li tirrifjuta l-leġittimità tal-elezzjonijiet, sejħet għal elezzjonijiet ġodda u kkundannat ir-repressjoni u l-vjolenza kontra d-dimostranti.

Id-dimostranti ffaċċjaw persekuzzjoni vjolenti mill-awtoritajiet. Stqarrija mill-Uffiċċju tad-Drittijiet tal-Bniedem tan-Nazzjonijiet Uniti fl-1 ta' Settembru semmiet aktar minn 450 każ dokumentat ta' tortura u trattament ħażin ta' detenuti, kif ukoll rapporti ta' abbuż sesswali u stupru. Fl-aħħar tal-2020, iċ-Ċentru tad-Drittijiet tal-Bniedem Viasna iddokumenta 1,000 xhieda minn vittmi tat-tortura.

Alexander Lukashenko ilu l-kap tal-istat tal-Belarus mill-1994, u wassal lill-midja biex isejħilha "l-aħħar dittatur tal-Ewropa." Taħt il-ħakma awtoritarja tiegħu, il-gvern ta' spiss irażżan lill-oppożizzjoni.

Lukashenko kien iffaċċja aktar oppożizzjoni pubblika fost l-immaniġġjar tiegħu tal-pandemija COVID-19, li Lukashenko kien ċaħad bħala theddida serja. Mill-ħames elezzjonijiet mirbuħa minn Lukashenko, l-ewwel waħda biss fl-1994 kienet ikkunsidrata b'mod kredibbli ħieles u ġust mill-osservaturi internazzjonali.

• 
  Protesti fis-16 ta' Awwissu 2020 f'Minsk waqt il-protesti tal-Belarus tal-2020–2021
• 
  Il-kandidata tal-Oppożizzjoni Sviatlana Tsikhanouskaya (xellug) flimkien ma' folla ta' partitarji f’Minsk fit-30 ta' Lulju, 2020
• 
  Rally b'tifkira ta' Alexander Tarajovsky fil-15 ta' Awwissu, 2020
• 
  L-ewwel konferenza stampa tal-Kunsill ta' Koordinazzjoni fit-18 ta' Awwissu 2020
• 
  Bord improvisat b'ritratti u tpinġija biex jirrappreżenta uffiċjal OMON mejjet fuq forka, li jżomm stick imdemmi.
• 
  Id-dimostranti fil-Polonja jappoġġjaw dimostrazzjonijiet demokratiċi fil-Belarus
• 
  Id-dimostranti jmejru bnadar tal-Unjoni Ewropea u bojod, ħomor u bojod waqt dimostrazzjoni kontra Lukashenko, 16 ta' Awwissu, 2020.
• 
  Dimostrazzjoni b'appoġġ għal Tsikhanowskaya, 30 ta' Lulju
• 
  Rally b'appoġġ għal Sviatlana Tsikhanoŭskaya u l-kwartieri ġenerali tal-kampanja konġunta. 30 ta' Lulju, 2020, Minsk
• 
  Rally b'appoġġ għal Sviatlana Tsikhanoŭskaya u l-kwartieri ġenerali tal-kampanja konġunta. 30 ta' Lulju, 2020, Minsk
• 
  Rally b'appoġġ għal Sviatlana Tsikhanoŭskaya u l-kwartieri ġenerali tal-kampanja konġunta. 30 ta' Lulju, 2020, Minsk
• 
  Rally b'appoġġ għal Sviatlana Tsikhanoŭskaya u l-kwartieri ġenerali tal-kampanja konġunta. 30 ta' Lulju, 2020, Minsk
• 
  Linji lokali ta' solidarjetà waqt protesti tal-massa f'Minsk, 13 ta' Awwissu
• 
  Linja lokali ta' solidarjetà waqt protesti tal-massa, Minsk
• 
  Linja lokali ta' solidarjetà waqt protesti tal-massa, Minsk
• 
  Linji lokali ta' solidarjetà f'Minsk, 14 ta' Awwissu
• 
  Dimostranti f'Minsk fis-16 ta' Awwissu, 2020
• 
  Azzjonijiet ta' protesta f'Minsk qrib Stella
• 
  Rally ta' protesta kontra Lukashenko, 16 ta' Awwissu, Minsk
• 
  Rally ta' protesta kontra Lukashenko, 16 ta' Awwissu, Minsk
• 
  Rally ta' protesta kontra Lukashenko, 16 ta' Awwissu, Minsk
• 
  Rally ta' protesta kontra Lukashenko, 16 ta' Awwissu, Minsk
• 
  Poster ta' protesta: "Elezzjonijiet ġusti. Tribunal. Libertà għall-priġunieri politiċi", 16 ta' Awwissu, 2020
• 
  Rally kontra Lukashenko u l-vjolenza, f'Baranavichy, 16 ta' Awwissu, 2020
• 
  Rally kontra Lukashenko f'Minsk, 23 ta' Awwissu, 2020
• 
  Rally kontra Lukashenko f'Minsk, 23 ta' Awwissu, 2020
• 
  Rally kontra Lukashenko f'Minsk, 23 ta' Awwissu, 2020
• 
  "Marċ tan-nisa" kontra Lukashenko f'Minsk, fid-29 ta' Awwissu, 2020
• 
  "Marċ tan-nisa" kontra Lukashenko f'Minsk, fid-29 ta' Awwissu, 2020
• 
  Rally kontra Lukashenko f'Minsk, fit-30 ta' Awwissu, 2020
• 
  Vetturi speċjali tat-truppi interni jew AMAP/OMON: ċnut li jiċċaqilqu fuq żewġ livelli u kanuni tal-ilma bi xfafar dozer
• 
  "Marċ tal-ġustizzja". Minsk, 20 ta' Settembru, 2020
• 
  Użu ta' kanuni tal-ilma f'Minsk, 4 ta' Ottubru, 2020. Innota l-kulur oranġjo tal-ilma: jagħmel traċċi viżibbli fuq il-ħwejjeġ
• 
  Użu ta' kanuni tal-ilma f'Minsk, 4 ta' Ottubru, 2020 (l-ilma f'dan il-kanun tal-ilma kien mingħajr żebgħa)
• 
  Ħajt tal-iskola b’diplomi maħruġa mill-iskejjel, faxex ta’ gradwati u skrizzjonijiet ta' protesta. Installazzjonijiet bħal dawn saru bi protesta għal allegati falsifikazzjonijiet mill-għalliema.

Referenzi

1. Belstat.gov.by, ed. (1 ta' Settembru 2012). "Press Release". Arkivjat minn l-oriġinal fl-2012-11-28. Miġbur 2013-08-17. Parametru mhux magħruf |aċċessdata= injorat (għajnuna); Iċċekkja l-valuri tad-data f': |data= (għajnuna)
2. International Monetary Fund (ed.). "Belarussja". Parametru mhux magħruf |= injorat (għajnuna)
3. Ġnus Magħquda Development Programme, ed. (14 ta' Marzu 2013). "Human Development Report 2013" (PDF). Parametru mhux magħruf |aċċessdata= injorat (għajnuna); Iċċekkja l-valuri tad-data f': |data= (għajnuna)
4. "Eternal Daylight Saving Time (DST) in Belarus". timeanddate.com. 19 ta' Settembru 2011. Parametru mhux magħruf |aċċessdata= injorat (għajnuna); Iċċekkja l-valuri tad-data f': |data= (għajnuna)
5. UN Statistics Division (1 ta' April 2010). Organizzazzjoni tal-Ġnus Magħquda (ed.). "Standard Country and Area Codes Classifications (M49)". Parametru mhux magħruf |dataarkivju= injorat (għajnuna); Parametru mhux magħruf |urlarkivju= injorat (għajnuna); Parametru mhux magħruf |aċċessdata= injorat (għajnuna); Iċċekkja l-valuri tad-data f': |data= (għajnuna)
6. Belstat.gov.by (ed.). "Contents". Arkivjat minn l-oriġinal fl-2012-11-27. Miġbur 2013-08-17. Parametru mhux magħruf |aċċessdata= injorat (għajnuna)

Ħoloq esterni

• Ministeru tal-Affarijiet Barranin (EN)
• Politika Barranija u Ċentru tas-Sigurtà tar-Riċerka (EN)
• Il-Belarussja fuq il-Ktieb tal-Fatti tad-Dinja (EN)