Surtsey
gżira vulkanika li tagħmel parti mill-arċipelagu ta' Vestmannaeyjar lil hinn mill-kosta tan-Nofsinhar tal-Iżlanda / From Wikipedia, the free encyclopedia
Surtsey (bl-Iżlandiż tfisser litteralment "il-gżira ta' Surtr" u tiġi ppronunzjata: [ˈsʏr̥(t)sˌeiː]) hija gżira vulkanika li tinsab fl-arċipelagu ta' Vestmannaeyjar lil hinn mill-kosta tan-Nofsinhar tal-Iżlanda. Bil-koordinati 63.303°N 20.605°W, Surtsey hija l-iżjed punt fin-Nofsinhar tal-pajjiż. Ġiet iffurmata fi żbroffar vulkaniku li beda 130 metru (430 pied) taħt il-livell tal-baħar, u laħqet il-wiċċ tal-baħar fl-14 ta' Novembru 1963. L-iżbroffar baqa' għaddej sal-5 ta' Ġunju 1967, meta l-gżira laħqet id-daqs massimu tagħha ta' 2.7 km2 (1.0 mil kwadru). Minn dak iż-żmien 'l hawn, l-erożjoni bil-mewġ wasslu biex il-gżira tiċkien b'mod kostanti: fl-2012, l-erja tal-wiċċ tal-gżira kien 1.3 km2 (0.50 mili kwadri). L-iżjed stħarriġ reċenti (2007) juri li l-elevazzjoni massima tal-gżira hija 155 metru (509 pied) 'il fuq mil-livell tal-baħar.[1]
Il-gżira l-ġdida ssemmiet għal Surtr, jötunn jew ġgant tan-nar mill-mitoloġija Nordika.[2] Ġiet studjata b'mod intensiv mill-vulkanologi matul l-iżbroffar tagħha, u wara mill-botaniċi u minn bijologi oħra malli b'mod gradwali forom ta' ħajja differenti kkolonizzaw il-wiċċ tal-gżira li oriġinarjament kien bla ħajja. L-iżbokki taħt il-baħar li pproduċew lil Surtsey jagħmlu parti mis-sistema vulkanika taħt il-baħar tal-arċipelagu ta' Vestmannaeyjar, li hija parti mix-xaqq fond fil-qiegħ tal-baħar magħruf bħala l-Fondoq tal-Atlantiku Nofsani. L-arċipelagu ta' Vestmannaeyjar ipproduċa wkoll l-iżbroffar vulkaniku famuż ta' Eldfell fil-gżira ta' Heimaey fl-1973. L-iżbroffar li ħoloq lil Surtsey ħoloq ukoll ftit gżejjer żgħar oħra tul din il-katina vulkanika, fosthom Jólnir u qċaċet oħra mingħajr isem. Il-biċċa l-kbira tagħhom ittieklu mill-elementi pjuttost malajr. Huwa stmat li Surtsey se tibqa' 'l fuq mil-livell tal-baħar mill-inqas sal-2100.