Arabja Sawdija

L-Arabja Sawdija, l-Arabja Sawdita jew l-Għarbija Sawdija (Għarbi: الْعَرَبِيَّة السَّعُودِيَّة, IPA: [al.ʕa.ra.bij.ja‿s.sa.ʕuː.dij.ja], b'ittri Latini: al-Għarabija s-Sagħudija), uffiċjalment magħrufa bħala r-Renju tal-Arabja Sawdija (Għarbi: الْمَمْلَكَة الْعَرَبِيَّة السَّعُودِيَّة, b'ittri Latini: al-Mamlaka l-Għarabija s-Sagħudija), fil-qosor is-Sawdija (Għarbi: السَّعُودِيَّة, b'ittri Latini: as-Sagħudija) hija l-akbar stat Għarbi fl-Asja tal-Punent mill-art fiha madwar 2,250,000 km² (870,000 mi kw), li tikkostitwixxa l-biċċa l-kbira tal-Peniżola Għarbija u t-tieni l-akbar fid-dinja Għarbija (wara l-Alġerija). Il-pajjiż għandu fruntiera totali ta' 4,272 km mal-Ġordan (731 km) u l-Iraq (811 km) lejn it-tramuntana, il-Kuwajt (221 km) għall-grigal, il-Qatar (87 km), il-Baħrejn u l-Emirati Għarab Magħquda (457 km) lejn il-lvant, l-Oman (658 km) għall-lbiċ, il-Jemen (1,307 km) fin-nofsinhar, il-Baħar l-Aħmar lejn il-punent u l-Golf Persjan lejn il-lvant. Il-popolazzjoni tal-pajjiż hija stmata li tikkonsisti 16-il miljun ċittadin u 9 miljuni espatrijati addizzjonali reġistrati barranin u 2 miljun immigranti illegali.^[16] L-Arabja Sawdija hija t-tieni pajjiż bl-ogħla proporzjon ta' art agrikola bi 80.8% tal-art tal-pajjiż hija li tinħarat skond data mill-Bank Dinji.

Renju tal-Arabja Sawdija الْمَمْلَكَة الْعَرَبِيَّة السَّعُودِيَّة al-Mamlaka l-Għarabija s-Sagħudija
Mottu: لا إله إلا الله، محمد رسول الله Lā ilāha illā Llāh, Muħammadun rasūlu Llāh “La alla ħlief Alla; Muħammed messaġġier ta' Alla”[1][lower-alpha 1] (ix-xhieda)
Innu nazzjonali: النشيد الوطني السعودي an-Naxid al-Waṭani s-Sagħudi “L-Innu Nazzjonali Sawdi”
L-Arabja Sawdija fil-globu (iċċentrat Afro-Ewrażja).
Belt kapitali (u l-ikbar belt)		Rijad 24°39′N 46°46′E
Lingwi uffiċjali		Għarbi
Gruppi etniċi (2014[6][lower-alpha 2])		90% Għarbi 10% Afro-Għarbi
Reliġjon		93.0% Iżlam (uffiċjal)[5] 85–90% Sunni 10–15% Xigħa 4.4% Kristjaneżmu 1.1% Ħinduiżmu 0.7% mhux affiljat 0.3% Buddiżmu
Gvern		Monarkija assoluta unitarja Iżlamika
-	Malik (Re)	Abdullah bin Abdul Aziz
-	Prinċep	Salman bin Abdul Aziz
Leġislatura		Xejn[lower-alpha 3]
Stabbiliment
-	Renju stabbilit	23 ta' Settembru 1932[9]
Erja
-	Total	2,149,690[5] km2 (12) 830,000 mil kwadru
-	Ilma (%)	0.7
Popolazzjoni
-	stima tal-2022	32,175,224[10] (46)
-	ċensiment tal-2012	29,195,895[11]
-	Densità	15/km2 (174) 38.8/mili kwadri
PGD (PSX)		stima tal-2023
-	Total	$2.246 triljun[12] (17)
-	Per capita	$68,452[12] (15)
PGD (nominali)		stima tal-2023
-	Total	$1.069 trillion[12] (19)
-	Per capita	$32,586[12] (34)
Gini (2013)		45.9[13]
IŻU (2022)		0.875[14] (għoli) (57)
Valuta		Rjal[lower-alpha 4] (SAR)
Żona tal-ħin		AST (UTC+3)
Kodiċi telefoniku		+966
TLD tal-internet		.sa, السعودية.

Storikament, l-Al Sagħud (familja tas-Sagħud) ħakmu f'Naġd u f'żoni kbar tal-Peniżola Għarbija aktar minn darba, u r-Renju tal-Għarabja Sawdija attwali huwa meqjus bħala prodott u wiret ta' dawk l-entitajiet storiċi. L-ewwel minn dawn l-entitajiet hija l-Imaret id-Dirgħija, li kien imwaqqfa minn Muħammed bin Sagħud meta assuma l-Imaret id-Dirgħija fis-sena 1727, u baqa’ f’postu sakemm il-kap Ibrahim Paxa tal-armata Ottomana beda kampanja biex jeliminaw fis-sena 1816, u seħħew diversi battalji bejnu u Għabdalla bin Sagħud, li l-konklużjoni tagħhom kienet l-assedju ta’ Dirgħija u l-konsenja ta’ Għabdalla innifsu fis-sena 1818 AD. Fl-1824 AD, Turki bin Għabdalla bin Muħammed stabbilixxa stat ġdid ta' Al Sagħud f'Naġd, u ġiegħel Rijad il-kapitali tagħha, u kompliet sakemm ittieħdet il-ħakkiema tal-Imaret Ħa'il, l-Imaret Rijad, inkludiet is-sena 1891, u dak l-istadju jissejjaħ it-"Tieni Stat Sawdi." Aktar tard, fis-sena 1902, iż-żagħżugħ Għabd il-Għażiż Al Sagħud irkupra l-Imaret Rijad minn idejn Al Raxid, u espandiet il-kontroll tiegħu fuq in-Naġd kollu fl-1921 WK, u kien imsejjaħ is-Saltnet in-Naġd sakemm Għabd il-Għażiż irnexxielu jannnessa r-Renju ta’ Heġaż, għalhekk installa sultan fuqha minbarra s-saltna tiegħu fuq Naġd u l-annessi tiegħu, fix-xahar ta’ Raġab 1344 WH, li jikkorrispondi għal Jannar 1926 WK. Sena wara, biddel titlu separati tiegħu mir-Re ta’ Heġaż u Sultan ta’ Naġd u l-annessi tiegħu għar-Re ta’ Heġaż, Naġd u l-annessi tiegħu, u ż-żoni kkontrollati minnu kienu jissejħu r-Renju ta’ Ħeġaż, Naġd u l-annessi tiegħu. Dan l-isem baqa' sakemm Għabd il-Għażiż unifikat ir-reġjuni kollha li kien ikkontrolla f’entità waħda, u fi nhar il-Ġimgħa ta' Ġumada l-Ewwel 22, 1351 WH, li jikkorrispondi għat-23 ta’ Settembru, 1932 WK, tħabbar isimha “Ir-Renju tal-Għarbija Sawdija.”

Is-Sawdija bħalissa tikkonsisti minn 13-il reġjun amministrattiv, kull reġjun minnu maqsum lil għadd minn governorati, li l-għaddhom ivarja minn reġjun għal ieħor, u l-governorat huwa maqsum f'ċentri li huma amministrattivament marbuta mal-governorat jew l-imara (l-emirat).^[17] Fiha l-Moskea s-Sagra, li tinsab f’Mekka, u l-Moskea tal-Profeta f’Medina, li huma meqjusa bħala l-aqdes postijiet importanti għand il-Misilmin.

Is-Sawdija hija wkoll membru f'Kunsill tal-Kooperazzjoni tal-Golf, Lega tal-Istati Għarab, Ġnus Magħquda, Moviment Mhux Allinjat, Lega Dinjija Islamika, Organizzazzjoni tal-Kooperazzjoni Islamika, Grupp tal-Għoxrin (G20), Fond Monetarju Internazzjonali, Organizzazzjoni Dinjija tal-Kummerċ, u Organizzazzjoni tal-Pajjiżi Esportaturi taż-Żejt (OPEŻ).^[18]

Is-Sawdija tgawdi minn sitwazzjoni politika u ekonomika stabbli ġeneralment.^[19] Għandha t-tieni l-akbar riżerva taż-żejt,^[20] is-sitt riżerva tal-gass,^[21] u l-akbar esportatur taż-żejt mhux raffinat fid-dinja, li tikkostitwixxi kważi 90% tal-esportazzjonijiet. Minbarra r-riżorsi taż-żejt, is-Sawdija tinsab fl-ewwel post f'termini ta' kwantità u valur fit-tmar ta' esportazzjoni,^[22] u r-Renju jikklassifika fis-sbatax fost l-akbar ekonomiji tad-dinja.^[23] Is-Sawdija hija wkoll meqjusa bħala waħda mill-poteri politikament u ekonomikament influwenti fid-dinja, għax l-istatus Iżlamiku tagħha, ekonomiku il-ġid, il-kontroll tal-prezzijiet taż-żejt u l-provvisti globali tagħha, u l-preżenza kbira tagħha fil-midja rappreżentata minn numru ta' stazzjonijiet bis-satellita, gazzetti elettroniċi, u siti ta' netwerking soċjali.^[24]

Tismija

L-isem tal-istat huwa attribwit lil Sagħud bin Muħammed bin Muqrin bin Marħan bin Ibrahim bin Musa bin Rabigħa bin Manigħ il-Murejdi, l-Emir tad-Dirgħija, imlaqqam bħala Sagħud il-Kbir. Kienu l-kap tal-fergħa Al Muqrin (familja ta’ Muqrin) minn Al Sagħud (familja ta’ Sagħud), u l-bużnannu lil-familja ħakkiema llum.^[25]

Il-poeta, ġenealogu, u storiku Ħamad bin Muħammed bin Lagħbun (m. 1844 WK) kien l-ewwel li sejjaħ iż-żoni taħt il-ħakma ta’ Al Saud “l-Istat Sawdi Ħanafi". L-istoriku Għabdalla bin Ibrahim L-Għaskar mar biex ngħidu li r-raġuni biex għaqqadha hawn mal-iskola Ħanafi setgħet kienet intenzjonata minn “l-istat Ħanafi.”^[26][27] Attribwixxiha lil Wied Ħanifa, jew attribwixxiha lil Bni Ħanifa, jew lil-liġi tolleranti ta’ Ħanafin. Imbagħad l-Ingliżi ġew warajh u bdew jirreferu fil-korrispondenza u r-rapporti tagħhom li bagħtu lill-gvernijiet tagħhom lill-irġiel u lill-forzi affiljati ma' Iben Sagħud bħala l-Awditi jew il-forzi Sawdi.^[28]

Fit-12 ta' Ġumada l-Ewwel 1351 WH, li jikkorrispondi għall-10 ta’ Awwissu 1932 WK, saret laqgħa ta’ studjużi, notevoli, rappreżentanti tas-suġġetti tar-Renju, u grupp ta’ ċittadini f’Ta’if. Huma raw il-ħtieġa li jibdlu l-isem tal-istat mir-Renju tal-Ħeġaż u Naġd u l-annessi tiegħu għal isem li juri l-istat bħala unità konsolidata. Għad-dawl tar-riżultati ta’ dik il-laqgħa, l-isem inbidel għar-Renju tal-Għarbija Sawdija (litteralment: Ir-renju tas-Sawdi fuq il-Peniżola Għarbija).^[29][30]

Storja

Storja Iżlamika

Mappa tax-Xibh il-Gżira l-Għarbija (Peniżola Għarbija) fis-sena 600 WK, bl-ismijiet ta' qbejjel (tribujiet) l-Għarab.

Qabel il-qawmien tal-Islam fis-seklu 7 WK, il-Peniżola Għarbija jew l-Arabja kienet reġjun ta’ tribujiet nomadi u komunitajiet stabbiliti. Ir-rotot tal-kummerċ qasmu l-peniżola, bl-inċens u oġġetti oħra jqanqlu l-kummerċ. Filwaqt li kienu jeżistu xi renji, il-pajżaġġ politiku ġenerali kien frammentat. It-tfaċċar tal-Islam f'Mekka għaqqad ħafna tribujiet Għarab taħt fidi komuni u xpruna perjodu ta' espansjoni rapida. Il-Kalifat tal-Misilmin, immexxi minn suċċessuri (Kalifi) tal-Profeta Muħammed, rebaħ territorji vasti, u ħoloq imperu Iżlamiku wiesa’. Din l-era, li mifruxa mis-seklu 7 sat-13-il seklu, rat tkabbir tal-kultura, ix-xjenza u l-boroż ta 'studju Għarbi. Il-Kalifat Għabbasi, magħruf għall-attivitajiet intellettwali tiegħu, stabbilixxa l-Bejt il-Ħikma (Dar tal-Għerf) f’Bagdad, ċentru għat-traduzzjoni u l-preservazzjoni tal-għarfien minn madwar id-dinja. Madankollu, ir-rivalitajiet interni u l-pressjonijiet esterni eventwalment dgħajfu l-Kalifat, u wittew it-triq għall-qawmien ta’ setgħat reġjonali ġodda fil-perjodu medjevali ta’ wara.

Medjevali

Il-Peniżola Għarbija kellha rwol ta' appoġġ matul l-era Ajjobija u Mamlukija (1171-1517). Filwaqt li l-Ajjobin iffokaw fuq il-konsolidazzjoni tal-poter fl-Eġittu u s-Sirja, żammew kontroll ta' rotot ta' pellegrinaġġ ewlenin fir-reġjun ta' Ħeġaż (l-Arabja tal-Punent) għal prestiġju reliġjuż u benefiċċju ekonomiku. Il-Mamlukin, li rnexxielhom lill-Ajjobin, affermaw b'mod attiv l-influwenza tagħhom. Huma okkupaw fil-qosor il-Jemen u assiguraw il-kontroll tal-ibliet qaddisa ta' Mekka u Medina. L-għan ewlieni tagħhom kien li jipproteġu dawn ir-rotot tal-pellegrinaġġ u jsaħħu l-leġittimità tagħhom bħala gwardjani tad-dinja Iżlamika. Minkejja l-enfasi tagħhom fuq l-Eġittu u l-Levant, iż-żewġ dinastiji żguraw perjodu ta' stabbiltà relattiva u prosperità għall-Peniżola Għarbija, li ffaċilitaw il-passaġġ sikur għall-pellegrini u approfittaw mir-rotot kummerċjali li jħallu qligħ li jaqsmu r-reġjun.

Żmien taħt il-Haxemin

Wara l-Indipendenza, il-Wilajet Ħeġaż tal-Ottomana evolviet għar-Renju Haxemija ta' Ħeġaż (Għarbi: المملكة الحجازية الهاشمية, al-Mamlakah al-Ħiġāżija l-Hāximija) kien stat fil-parti tal-punent ta' Ħeġaż inkluż fir-reġjun tal-Punent tal-Asja. Peniżola Għarbija li kienet immexxija mid-dinastija Haxemija. Ipproklama lilha nnifisha renju f'Ġunju 1916 matul l-Ewwel Gwerra Dinjija, biex tkun indipendenti mill-Imperu Ottoman, fuq il-bażi ta' alleanza mal-Imperu Brittaniku biex tkeċċi l-armata Ottomana mill-Peniżola Għarbija matul ir-Rivolta Għarbija.

Il-gvern Ingliż kien wiegħed lil Ħussejn bin Għali, ir-Re tal-Ħeġaż, stat Għarbi indipendenti wieħed li se jinkludi l-Iraq tal-lum, l-Iżrael, il-Ġordan u s-Sirja, minbarra r-reġjun tal-Ħeġaż. Madankollu, fi tmiem l-Ewwel Gwerra Dinjija, it-Trattat ta’ Versailles għamel is-Sirja mandat tal-Lega tan-Nazzjonijiet Franċiża u l-Iraq, il-Mandat tal-Palestina u t-Transjordan f’mandati Brittaniċi. Prinċpijiet Ħaxemiti ġew installati bħala monarki taħt mandati Brittaniċi fit-Transjordan u l-Iraq; din saret magħrufa bħala s-soluzzjoni Xierefija (Xarifjan).

Ir-relazzjonijiet mal-Imperu Brittaniku komplew għall-agħar meta l-Lhud tħallew jiċċaqilqu lejn il-Palestina. Ħussejn irrifjuta li jirratifika t-Trattat ta’ Versailles tal-1919 u, bi tweġiba għal proposta Brittanika tal-1921 biex jiġi ffirmat trattat li jaċċetta s-sistema tal-Mandat, iddikjara li ma jistax ikun mistenni li “jiffissa ismu fuq dokument li jassenja l-Palestina liż-Żionisti u lis-Sirja. " lill-barranin". Tentattiv ieħor Brittaniku biex jintlaħaq trattat falla fl-1923-24 u n-negozjati ġew sospiżi f'Marzu 1924; fi żmien sitt xhur l-Ingliżi rtiraw l-appoġġ tagħhom favur l-alleat Għarbi ċentrali tagħhom Ibn Saud, li pproċediet biex jirbħu s-saltna ta' Ħussejn.

Fit-23 ta' Settembru, 1932, ir-Renju ta' Ħeġaż u Nejd ġie magħqud mad-dominji l-oħra Sawdi, u ħoloq ir-Renju unifikat tal-Arabja Sawdija.

Ġeografija

[[:Stampa:صخرة عنترة.jpg|]]

Siġar tal-palm f'Unajża.

Ritratt tan-NASA ta' Janbugħ, Janbugħ (Għarbi: ينبع, romanizzat: Janbugħ', lit. 'Rebbiegħa'), magħrufa wkoll sempliċement bħala Yambu jew Yenbo, hija belt fil-Provinċja ta' Al Madinah fil-punent tal-Arabja Sawdija. Hija tinsab madwar 300 kilometru fil-majjistral ta 'Jeddah (f'24°05′N 38°00′E). Il-popolazzjoni hija 222,360 (ċensiment 2020). Ħafna residenti huma espatrijati barranin li jaħdmu fir-raffineriji taż-żejt u l-industrija petrokimika, l-aktar mill-Asja, iżda hemm ukoll għadd kbir ta' nies mill-Lvant Nofsani, l-Ewropa u l-Amerika ta' Fuq. Janbugħ għandu tliet sezzjonijiet ewlenin; Janbugħ il-Baħr, Janbugħ in-Naħl u Janbugħ is-Sina'ija, kif ukoll port ewlieni tal-Baħar l-Aħmar. L-storja ta' Janbugħ tmur lura mill-inqas 2,500 sena, meta kienet punt ta' waqfien fuq ir-rotta tal-ħwawar u l-inċens mill-Jemen għall-Eġittu u r-reġjun tal-Mediterran. Xarm Janbugħ (Għarbi: شرم ينبع), storikament magħruf bħala Charmuthas, li hija peniżola żgħira li tinsab fit-tramuntana ta' Janbugħ kienet imsemmija mill-istoriku Grieg Diodorus Siculus. L-invażjoni ta' Dul Ashir seħħet f'Janbugħ xahrejn jew tlieta wara r-ritorn tal-Profeta Muħammed minn Buwat. Huwa ħatar lil Abu Salamah Ibn Abd al-Assad biex jieħu postu f'Medina waqt li kien barra jikkmanda raid ieħor. Bejn 150 u 200 segwaċi ssieħbu f'din l-operazzjoni f'al-Ushayra, Janbugħ, jew fix-xahar ta' Ġumada l-Ewwel jew Ġumada t-Tieni.

Diviżjonijiet amministrattivi

L-Arabja Sawdija hija maqsuma fi 13-il reġjun^[31] (Għarbi: مناطق إدارية, manātiq idārija; sing. منطقة إدارية, mintaqa idārija). Ir-reġjuni huma maqsuma aktar f'118-il governorat (Għarbi: محافظات, muħāfadāt; sing. محافظة, muħāfada, "mħarsa"). Dan in-numru jinkludi t-13-il kapital reġjonali, li għandhom status differenti bħala muniċipalitajiet (Għarbi: أمانة, amāna, "emiena") immexxija minn sindki (Għarbi: أمين; amīn, "emin"). Il-governorati huma aktar suddiviżi f'sottogovernorati (Għarbi: مراكز, marākiż; sing. مركز, markaż, "ċentru").

Abha (Għarbi: أَبْهَا, ʾAbhā; Koordinati: 18°13′1″N 42°30′19″E) hija l-kapitali tar-reġjun Għasir fl-Arabja Sawdija. Hija tinsab 2,270 metru (7,450 pied) 'l fuq mil-livell tal-baħar fil-Muntanji fertili Għasir tal-Lbiċ tal-Arabja Sawdija, ħdejn il-Park Nazzjonali ta' Għasir. Il-klima ħafifa ta 'Abha tagħmilha destinazzjoni turistika popolari għas-Sawdi. Is-Sawdi jsejħu wkoll lill-belt l-Għarusa tal-Muntanja minħabba l-pożizzjoni tagħha fuq il-baħar. Għandha Popolazzjoni (2021) ta' 1,093,705 ruħ u tinsab fiż-Żona tal-Ħin: UTC+3 (AST) u għandha l-Kodiċi taż-ŻONA: +966 7, u l-Gvernatur tagħha huwa l-Prinċep Turki bin Talal bin Abdul Aziz Al Saud.

Forti ta' Naġran (Naġran Fort), Naġran (Għarbi: نجران Najrān), hija belt fil-Lbiċ tal-Arabja Sawdija qrib il-fruntiera mal-Jemen. Hija l-kapitali tal-Provinċja ta' Naġran. Maħtura bħala belt ġdida, Naġran hija waħda mill-ibliet li qed jikbru malajr fir-renju; il-popolazzjoni tagħha żdiedet minn 47,500 fl-1974 u 90,983 fl-1992 għal 246,880 fl-2004 u 505,652 fl-2017. Il-popolazzjoni ġejja prinċipalment mit-tribujiet antiki ta 'Yām, Mákram u Hamdan. In-Naġrani huma Musulmani u l-Ismailis jiffurmaw pluralità. Il-Hanbali, Shafi'i u Maliki Sunnis jiffurmaw it-tieni l-akbar grupp reliġjuż fil-belt, filwaqt li ż-Zaydis jiffurmaw l-iżgħar grupp reliġjuż. It-terminu Għarbi Najrān għandu mill-inqas żewġ tifsiriet: qafas tal-injam li fuqu jinfetaħ bieb u wkoll "għatx". It-tradizzjoni lokali tgħid ukoll li l-art għandha isimha lill-ewwel raġel li stabbilixxa ruħu fiż-żona, Naġran bin Zaydan bin Saba bin Yahjub bin Yarub bin Qahtan. Naġran kien ċentru tal-manifattura tad-drapp tal-Jemen u oriġinarjament, il-kiswa jew id-drapp ta' Kagħba kien magħmul hemmhekk (id-drapp ta' Kagħba kien pijunier mir-rejiet Jemeniti ta' Saba). Fin-Naġran kien hemm komunità Lhudija, famuża għall-ħwejjeġ li kienu jagħmlu. Skont it-tradizzjoni Lhudija Jemenita, il-Lhud ta’ Naġran traċċaw l-oriġini tagħhom għall-Għaxar Tribù. In-Naġran kien ukoll waqfa importanti fuq ir-rotta tal-kummerċ tal-inċens. (Koordinati: 17°29′30″N 44°7′56″E; Stabbilit: 2000 QK; Gvern: Sindku: Faris al-Shafaq; Gvernatur Provinċjali: Jiluwi bin Abdulaziz Al Saud; Elevazzjoni: 1,293 m (4,242 pied).

Organizzazzjoni territorjali: 1. Ġawf, 2. Fruntieri tat-Tramuntana 3. Tabuk 4. Ħa'il 5. Madina 6. Qasim 7. Makka 8. Rijad 9. Fruntieri tal-Lvant 10. Baħa 11. Għasir 12. Ġiżan 13. Naġran

Ċitazzjonijiet

Noti

1. Ix-Xhieda tal-fidi kultant jiġi tradott bħala "La alla ħlief Allah", b'ittri Latini tal-kelma Għarbija Allāh minflok it-traduzzjoni tagħha. Il-kelma Allāh (ٱللَّٰه) litteralment tittraduċi bħala l-Alla, peress li l-prefiss al- huwa l-artiklu definit.^[2][3][4]
2. Għaċ-ċittadini Sawdi biss.
3. Hemm Assemblea Konsultattiva, jew Kunsill ta' Xura, li m'għandux ebda setgħa leġiżlattiva.^[7] Peress li r-rwol tiegħu huwa biss konsultattiv, m'huwiex meqjus bħala leġiżlatur.^[8]
4. Marbuta għad-Dollaru tal-Istati Uniti (DIU) bi 3.75 rijaliet għal kull DIU mill-1986.^[15]

Referenzi

1. "About Saudi Arabia: Facts and figures". The Royal Embassy of Saudi Arabia, Washington, DC. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2012-04-17.
2. "God". Islam: Empire of Faith. PBS.
3. 'Islam and Christianity', Encyclopedia of Christianity (2001): Arabic-speaking Christians and Jews also refer to God as Allah.
4. L. Gardet. "Allah". Encyclopaedia of Islam Online.
5. "Saudi Arabia – The World Factbook". CIA. Miġbur 30 ta' Mejju 2021. Iċċekkja l-valuri tad-data f': |data-aċċess= (għajnuna)
6. "The World Factbook". 2 ta' Lulju 2014. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2014-07-02. Iċċekkja l-valuri tad-data f': |data= (għajnuna)
7. Hefner, Robert W. (2009). Remaking Muslim Politics: Pluralism, Contestation, Democratization. Princeton University Press. p. 202. ISBN 978-1-4008-2639-1.
8. "Analysts: Saudi Arabia Nervous About Domestic Discontent". www.voanews.com. VoA News – English. Miġbur 2021-06-06.
9. "Saudi Arabia the country in Brief". www.saudia-online.com (bl-Ingliż). Miġbur 2012-03-03.
10. "Saudi Census 2022". portal.saudicensus.sa. General Statistics Authority - Kingdom of Saudi Arabia. Miġbur 2023-07-16.
11. "Key Indicators" (bl-Ingliż). Kingdom of Saudi Arabia - Central Department of Statistics & Information. Miġbur 2013-03-03.
12. "World Economic Outlook Database, October 2023 Edition. (SA)". IMF.org. Fond Monetarju Internazzjonali. 10 ta' Ottubru 2023. Miġbur 2023-10-10. Iċċekkja l-valuri tad-data f': |data= (għajnuna)
13. "The World Factbook". CIA.gov. Central Intelligence Agency. Miġbur 28 ta' Mejju 2019. Iċċekkja l-valuri tad-data f': |data-aċċess= (għajnuna)
14. "Human Development Report 2023/24" (PDF) (bl-Ingliż). United Nations Development Programme. 13 ta' Marzu 2024. p. 288. Miġbur 13 ta' Marzu 2024. Iċċekkja l-valuri tad-data f': |data-aċċess= u |data= (għajnuna)
15. Strohecker, Karin (27 ta' April 2016). "Saudi riyal peg pressure eases, but not gone". reuters.com. Reuters. Miġbur 30 ta' Settembru 2023. Ċitazzjoni għandu parametr mhux magħruf u vojt: |kwota= (għajnuna); Iċċekkja l-valuri tad-data f': |data-aċċess= u |data= (għajnuna)
16. "Arabja Sawdija" (bl-Ingliż). American Bedu. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2011-10-20. Miġbur 2011-11-02.
17. "المملكة العربية السعودية" [Ir-Renju tal-Għarbija s-Sawdija]. Dipartiment Ċentrali ta' l-Istatistika u l-Informazzjoni Sawdija (bl-Għarbi). 2010-05-08. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2016-01-16. Miġbur 2024-03-22.
18. "MOFA KSA || وزارة الخارجية المملكة العربية السعودية". www.mofa.gov.sa (bl-Għarbi). Arkivjat minn l-oriġinal fl-2017-07-11. Miġbur 2024-03-22.
19. Al Sagħud, Dr Fajsal bin Migħxal bin Sagħud bin Għabd il-Għażiż (2001-10-09). Kunsilli Miftuħa u l-Kunċett Iżlamiku tal-Governanza fil-Politika tar-Renju tal-Għarbija Sawdija (bl-Għarbi). Pubblikazzjoni Obeikan. p. 147. ISBN 978-9960-20-885-5. Arkivjat mill-orġinal fl-2023-09-30. Miġbur 2023-09-30.
20. Muħammed al-Ħejdar (2023-09-11). "Is-Summit tal-G20 u r-rwol tal-Arabja". Gazzetta Rijad. Arkivjat mill-orġinal fl-2023-09-30.
21. "Ministru tal-Enerġija: Is-Sawdija tagħmel għal tesporta l-gass "fil-futur"". alarabiya (bl-Għarbi). 2020-02-16. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2022-04-27. Miġbur 2023-11-09.
22. "L-Arabja Sawdija hija l-ewwel fid-dinja fit-tmar ta' esportazzjoni". aawsat.com (bl-Għarbi). Arkivjat minn l-oriġinal fl-2022-06-29. Miġbur 2023-11-09.
23. "السعودية تتقدم إلى الـ 17 بين أكبر اقتصادات العالم بناتج 1.11 تريليون دولار" [L-Arabja Sawdija titla’ lejn is-17-il bejn akbar ekonomija fid-dinja bi produzzjoni ta’ $1.11 triljun]. صحيفة الاقتصادية (bl-Għarbi). 2023-04-14. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2023-08-31. Miġbur 2024-03-23.
24. """ عملاق الشرق الأوسط " تأثير سياسي قوي وقدرات اقتصادية متينة"" ["Il-ġgant tal-Lvant Nofsani, b'influwenza politika qawwija u kapaċitajiet ekonomiċi sodi."]. alriyadh (bl-Għarbi). 2019-03-04. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2020-02-25. Miġbur 2023-09-11.
25. اللجنة العامة لإعداد أطلس المملكة [Il-Kumitat Ġenerali lit-Tħejjija tal-Atlas tar-Renju] (2000-05-20). أطلس المملكة العربية السعودية [Atlas ir-Renju l-Għarbija s-Sawdija] (bl-Għarbi). Rijad: Obeikan Pubblikatur. ISBN 978-9960-17-007-7. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2020-09-09. Miġbur 2024-03-23.Manutenzjoni CS1: data u sena (link)
26. ""حمد بن لعبون... شيخ المؤرخين ومؤرخ الدولتين"" ["Ħamad bin Lagħbun... ix-xiħ tal-istoriċi u l-istoriku taż-żewġ pajjiżi."]. aawsat.com (bl-Għarbi). Arkivjat minn l-oriġinal fl-2023-08-16. Miġbur 2023-08-14.
27. Il-Madlaġi, Ħamad bin Lagħbun. تاريخ الشيخ حمد بن لعبون المدلجي الوائلي [L-istorja tax-Xiħ Ħamad bin Lagħbun il-Madlaġi il-Wa'ili] (bl-Għarbi). Kuwajt: دار ابن لعبون للنشر والتوزيع. p. 417.
28. Philby, St John (1994). تاريخ نجد [Storja ta' Naġd] (bl-Għarbi). Tradott minn Id-Derawi, Għumar. Kajr: مكتبة مدبولي. p. 207. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2023-09-09. Miġbur 2024-03-25.
29. "أمر ملكي رقم 2716" ["Ordni Irjali Nru 2716"]. المركز الوطني للوثائق والمحفوظات (bl-Għarbi). 1932-09-23. Arkivjat minn l-oriġinal fl-2023-08-16. Miġbur 2023-08-14.
30. "لماذا سميت المملكة العربية السعودية بهذا الاسم ؟" [Għaliex semmiet ir-Renju tal-Għarbija Sawdija b'dan l-isem?]. YouTube (bl-Għarbi). Miġbur 2023-08-14.
31. "arab.net". www.arab.net (bl-Ingliż). Miġbur 2024-03-22.