From Wikipedia, the free encyclopedia
Puting beliung atau tornado ialah sebuah turus udara berputar yang bersentuhan dengan tanah dan awan kumulonimbus. Udara di dalam puting beliung berpusing dengan amat pantas, dan kebiasaanya angin tersebut mempunyai kelajuan kurang daripada 175 km/j namun, terdapat puting beliung yang mempunyai kelajuan angin setinggi 480 km/j.
| Puting beliung | |
|---|---|
 | |
| Musim | Terutamanya pada musim bunga dan musim panas, tetapi boleh terjadi bila mana sahaja |
| Kesan | kerosakan angin |
Puting beliung dipanggil begitu kerana rupanya seperti bahagian runcing atau "puting" pada pangkal mata sebatang beliung.[1] Walau bagaimanapun, juga hadir dalam pelbagai bentuk dan saiz dan dapat dilihat dalam bentuk corong kondensasi yang berasal dari bawah awan kumulonimbus, bersama-sama awan habuk dan debu yang dibawa bersamanya. Biasanya puting beliung mempunyai diameter 75 m lebar dan akan bergerak beberapa kilometer sebelum mereda tetapi puting beliung paling ekstrem yang pernah direkodkan mempunyai diameter sebanyak 3 km lebar dan bergerak di atas permukaan bumi lebih dari 100 km sebelum mereda.[2][3][4]
Puting beliung boleh terjadi hasil aktiviti di dalam awan kumulonimbus yang besar semasa ribut petir dahsyat. Kelazimannya, ribut petir jenis supersel mampu menghasilkan fenomena tersebut. Puting beliung juga boleh berlaku bersama taufan. Dalam kebanyakan ribut petir yang berlaku di dunia, udara panas naik membawa wap air dan membentuk awan kumulonimbus dan hujan membawa udara sejuk ke bawah pada tempat yang sama, oleh itu angin ribut kencang tidak terbentuk. Tetapi sesetengah ribut petir pula menghasilkan angin kencang di dalam awan akibat turun naik udara panas dan sejuk secara serentak serta turun naik udara panas dan sejuk yang tidak berlaku pada tempat yang sama, dikenali sebagai fenomena angin ricih. Sekiranya angin ricih kencang tersebut berubah bentuk daripada melintang di dalam awan kepada menegak, angin kencang berbentuk corong akan terbentuk dan pusaran angin berbentuk corong tersebut dikenali sebagai puting beliung.[perlu rujukan]
Kekuatan angin dan tahap kemusnahan yang dilakukan puting beliung dikategori mengikut Skala Fujita Terselaras, atau skala EF, daripada EF0 sehingga EF5. EF0 mempunyai kelajuan angin paling rendah manakala EF5 mempunyai kelajuan angin paling tinggi. Skala EF menggantikan Skala Fujita yang lama pada tahun 2007.
Puting beliung berlaku paling kerap di Amerika Utara dan bertumpu di kawasan tengah dan tenggara Amerika Syarikat yang juga dipanggil 'Lorong Puting Beliung' (Tornado Alley). Kadangkala aktiviti puting beliung juga kerap berlaku di kawasan di selatan Amerika Syarikat yang dikenal sebagai 'Lorong Dixie' (Dixie Alley). Puting beliung juga berlaku di Afrika Selatan, kebanyakkan kawasan Eropah, (kecuali Sepanyol, kawasan sekitar Banjaran Alps, Balkan, dan Utara Skandinavia), Australia, New Zealand, Bangladesh, timur India, Jepun, Filipina, dan tenggara Amerika Selatan, terutamanya di kawasan yang digelar Koridor Puting Beliung yang merangkumi Brazil, Uruguay dan Argentina.
Puting beliung boleh dikesan sebelum atau semasanya berlaku dengan mengesan titik tekanan rendah di dalam awan kumulonimbus menggunakan kaedah radar Doppler dengan mengenalpasti corak halaju dan nilai pantulan. Akibatnya, penduduk di kawasan yang diramalkan akan dilanda puting beliung hanya mempunyai masa yang sangat terhad untuk pergi ke tempat perlindungan.
Terdapat beberapa kejadian puting beliung di Malaysia walaupun negara tersebut jarang-jarang menerima fenomena alam ini. Berikut ialah senarai peristiwa puting beliung yang utama terjadi di Malaysia:
Istilah puting beliung dan taufan, walaupun kedua-duanya merujuk kepada pusaran udara laju dan kawasan bertekanan rendah, terdapat perbezaan diantara kedua-dua fenomena ini. Hal ini kerana penghasilan taufan merupakan sebahagian daripada sistem cuaca manakala penghasilan puting beliung merupakan sebahagian daripada sistem ribut petir. Selain itu, taufan boleh bertahan selama berhari-hari malah lebih seminggu, tetapi puting beliung hanya bertahan selama beberapa jam.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
