From Wikipedia, the free encyclopedia
Saeed Jalili (Parsi: سعید جلیلی; lahir 6 September 1965) ialah seorang ahli politik dan diplomat pengetua garis tegar Iran, yang merupakan setiausaha Majlis Keselamatan Negara Tertinggi dari 2007 hingga 2013. Beliau kini merupakan ahli Majlis Pemberitahuan Kesesuaian, dan merupakan bekas perunding nuklear untuk Iran.[2]
Saeed Jalili | |
|---|---|
سعید جلیلی | |
.jpg) Jalili pada tahun 2021 | |
| Ahli Majlis Pemahaman Kesesuaian | |
| Menyandang jawatan 12 September 2013 | |
| Dilantik oleh | Ali Khamenei |
| Presiden | Mahmoud Ahmadinejad |
| Pengerusi | Akbar Hashemi Rafsanjani Ali Movahedi-Kermani (Pemangku) Mahmoud Hashemi Shahroudi Sadeq Larijani |
| Setiausaha Majlis Keselamatan Negara Tertinggi | |
| Dalam jawatan 20 October 2007 – 10 September 2013 | |
| Didahului oleh | Ali Larijani |
| Digantikan oleh | Ali Shamkhani |
| Ketua Perunding Nuklear Iran | |
| Dalam jawatan 21 October 2007 – 5 September 2013 | |
| Presiden | Mahmoud Ahmadinejad |
| Timbalan | Ali Bagheri |
| Didahului oleh | Ali Larijani |
| Digantikan oleh | Mohammad Javad Zarif |
| Maklumat peribadi | |
| Lahir | 6 September 1965 Mashhad, Iran |
| Kewarganegaraan | Iran |
| Parti politik | Nonpartisan |
| Pasangan | Fatemeh Sajjadi (k. 1993)[1] |
| Anak | 1 |
| Kediaman | Lavizan, Tehran [1] |
| Tempat belajar | Universiti Imam Sadeq |
| Tandatangan |  |
| Laman web | drjalily |
| Perkhidmatan tentera | |
| Kesetiaan |  Iran |
| Cabang/khidmat | Basij |
| Unit | Divisyen Nasr ke-5 |
| Perang/Pertempuran |
|
Beliau sebelum ini adalah timbalan menteri luar bagi Hal Ehwal Eropah dan Amerika, dan calon yang tidak berjaya dalam pilihan raya presiden Jun 2013, menduduki tempat ketiga. Dia juga bertanding pada 2021, tetapi menarik diri memihak kepada Ebrahim Raisi sebelum pilihan raya. Jalili bertanding dalam pilihan raya presiden 2024 tetapi dikalahkan oleh Masoud Pezeshkian dalam pilihan raya larian.[3][4]
Jalili adalah seorang askar dalam Perang Iran-Iraq dan telah kehilangan sebahagian daripada kaki kanannya semasa Pengepungan Basra.[5] Atas peristiwa ini, beliau mendapat gelaran "Syuhada yang Hidup".[6] Beliau memegang PhD dalam sains politik, dan mengajar "diplomasi Nabi" di Universiti Imam Sadiq.[7] Pada tahun 2009, Jalili dinamakan sebagai salah satu daripada 500 orang paling berpengaruh di dunia Islam.[8]
Jalili dilahirkan pada tahun 1965 di Mashhad, di timur laut Iran.[9][10] Bapanya, Mohammad Hasan Muallem, adalah pengetua Sekolah Rendah Nawab Safavi di Mashhad. Beliau berkahwin dengan Fatemeh Sajjadi, seorang doktor penyakit dalam, pada tahun 1992. Mereka mempunyai seorang anak, seorang anak lelaki bernama Sajjad. Jalili adalah penduduk Karaj sehingga 2004. Bapanya, Mohammad Hasan Muallem, adalah pengetua Sekolah Rendah Nawab Safavi di Mashhad. Beliau berkahwin dengan Fatemeh Sajjadi, seorang doktor penyakit dalam, pada tahun 1992. Mereka mempunyai seorang anak, seorang anak lelaki bernama Sajjad. Jalili adalah penduduk Karaj sehingga 2004.[11][12][13]Vahid, saudara Jalili, adalah salah seorang aktivis budaya fundamentalis. Jalili akrab dengan bahasa Inggeris dan Arab.
Beliau berkelulusan PhD dalam bidang Sains Politik dari Universiti Imam Sadeq dan tesis kedoktorannya bertajuk "The Paradigm (Foundation) of Political Thought of Islam in the Qur'an" kemudiannya dikembangkan menjadi sebuah buku dengan nama "The Foreign Policy of the Prophet (Nabi Muhammad)."[14][15][16] Selepas menamatkan pengajian, beliau berkhidmat dalam Perang Iran–Iraq sebagai anggota sukarelawan Pengawal Revolusi Basij.[17] Semasa pertempuran, dia cedera parah, kehilangan bahagian bawah kaki kanannya pada tahun 1986.[18][19] Beliau telah mengajar sains politik sejak tahun 2000 dalam selang masa yang berbeza di Universiti Imam Sadeq.[20]
Selepas perang, Jalili mula bekerja sebagai pensyarah universiti di almamaternya. Pada tahun 1989 Jalili mula berkhidmat di kementerian luar negeri sebagai tambahan kepada jawatan mengajarnya.[17] Dari 1995 hingga 1996 beliau berkhidmat sebagai pengarah pejabat pemeriksaan di kementerian itu.[21] Pada tahun 2001, beliau dilantik sebagai pengarah kanan perancangan dasar di pejabat pemimpin tertinggi, Ayatollah Ali Khamenei.[17] Jalili juga pernah dilantik sebagai ahli Majlis Keselamatan Negara Tertinggi pada tahun 2002.
Selepas pemilihan Mahmoud Ahmadinejad kepada presiden pada Ogos 2005, Jalili dilantik sebagai timbalan menteri luar bagi hal ehwal Eropah dan Amerika.[21] Beliau memegang jawatan sehingga Oktober 2007.[22] Dalam tempoh yang sama, beliau juga berkhidmat sebagai penasihat kepada Ahmedinejad.[23] Pada 20 Oktober 2007, Jalili menggantikan Ali Larijani sebagai setiausaha majlis dan bertanggungjawab untuk rundingan antarabangsa mengenai program nuklear Iran.[22][24] Tempoh Jalili sebagai setiausaha majlis berakhir pada 10 September 2013 apabila Ali Shamkhani dilantik ke jawatan itu.[25] Sejurus selepas meninggalkan pejabat, beliau telah dilantik oleh Pemimpin Tertinggi Ali Khamenei ke Majlis Kebaikan sebagai ahli.[26]
Jalili ialah seorang tokoh terkemuka kumpulan "neo-pengetua" dalam kancah politik Iran dan anak didik Mojtaba Khamenei.[23][27] Pada tahun 2008, suatu kebocoran kabel diplomatik Amerika Syarikat menggambarkan bagaimana seorang pegawai Kesatuan Eropah yang bertemu Jalili memanggilnya "hasil sebenar revolusi Iran." Mohammad Marandi, seorang profesor di Universiti Tehran, menyifatkan Jalili sebagai seorang perunding yang tegas yang "meyakini dengan kuat program nuklear Iran dan hak kedaulatannya. Dia bukan jenis orang yang memberi konsesi utama."[28]
Dalam temu bual dengan The Boston Globe pada tahun 2006, Jalili mempertahankan rancangan Iran untuk membangunkan tenaga nuklear, dengan menyatakan bahawa, di bawah Shah dan sebelum Revolusi Iran , syarikat AS mempunyai kontrak untuk membina loji kuasa nuklear di Iran.
Dia adalah seorang yang benar-benar percaya pada Revolusi Iran. Dia sentiasa mengambil nota semasa sesi itu, dan pada masa yang sama mempunyai senyuman masam di wajahnya. Jalili dan rakan-rakannya memandang saya berkali-kali dan seolah-olah mendapati kehadiran Amerika membimbangkan. Kemudian dia mula memberikan ucapan selama 40 minit dan menganyam falsafah yang tidak perlu tentang budaya dan sejarah Iran, serta peranan membina yang boleh dimainkannya di rantau ini. Jalili secara mengejutkan mengeluarkan kata-kata apabila dia ingin mengelakkan jawapan langsung, dan ini adalah salah satu daripada saat itu. Malah dia menyebut bahawa dia masih mengajar sambilan di Universiti Tehran. Tetapi, saya langsung tidak cemburu dengan pelajarnya. Pada tahun 1980-an, dia cedera dalam pertempuran dengan orang Iraq, dia telah kehilangan sebahagian daripada kaki kanannya dan menghadapi masalah yang jelas dalam berjalan.[29]
— William J. Burns (diplomat)
Kami belajar banyak tentang sejarah Iran dan kumpulan Iran selama berjam-jam kami mendengar ucapan Encik Jalili. Malangnya, sedikit kemajuan yang dicapai dalam rundingan dalam tempoh itu. Sejak musim panas 2013, rundingan telah diteruskan dengan cara yang lebih serius dan profesional, dan sangat sedikit masa telah dibelanjakan untuk bantahan ucapan, dan kebanyakan masa telah dibelanjakan untuk mesyuarat perniagaan profesional dan tidak formal. Jalili bercerita tentang Sejarah Islam dan Iran, kami banyak belajar sejarah.[30]
— Robert J. Einhorn, bekas Penasihat Kanan Jabatan Negara A.S. kepada Setiausaha Rendah bagi Kawalan Senjata dan Keselamatan Antarabangsa, dalam temu bual tentang Jalili
Jalili mempunyai pengalaman selama 18 tahun dalam Kementerian Luar Negeri. Pada usia 26 tahun, beliau telah dipilih sebagai ketua Jabatan Pemeriksaan Kementerian Luar Negeri dan kekal dalam jawatan itu sehingga 1996. Pada tahun 1997, beliau menjadi pengarah siasatan semasa pejabat kepimpinan di Mohammad Khatami, beliau kemudiannya kembali ke Kementerian Luar Negeri dalam kerajaan Mahmoud Ahmadinejad dan bekerja sebagai timbalan menteri luar bagi Hal Ehwal Eropah dan Amerika.[31]
Pada tahun 2006, Gholam-Hossein Elham, jurucakap kerajaan Mahmoud Ahmadinejad, mengumumkan peletakan jawatan Ali Larijani dan memperkenalkan Saeed Jalili sebagai setiausaha Majlis Keselamatan Negara Tertinggi. Selepas itu, Pemimpin Tertinggi Iran Ali Khamenei, memilih Jalili sebagai wakilnya di Majlis Keselamatan Negara Tertinggi pada tahun 2007.[32][33] Puncak dan penunjuk aktiviti Jalili dalam Majlis Keselamatan Negara Tertinggi adalah tajuk rundingannya mengenai pembangunan teknologi nuklear Iran. Apabila Hassan Rouhani memegang jawatan pada Ogos 2013, beliau memecat Jalili dan melantik Ali Shamkhani sebagai setiausaha majlis.[34]
Sebagai setiausaha Majlis Keselamatan Negara Tertinggi, Jalili adalah ahli undang-undang Majlis Pemahaman Kesesuaian. Selepas dipecat oleh Rouhani, Ali Khamenei melantiknya semula sebagai ahli majlis pada 2013.
Khamenei melantik Saeed Jalili sebagai ahli Majlis Strategik Hubungan Luar Negeri pada 2014. Beliau kini merupakan ketua majlis ini.[35]
Jalili adalah calon dalam Pilihan raya presiden Iran 2013, mengumumkan pencalonannya pada 22 Mac 2013.[36] Beliau disokong oleh Barisan Kestabilan Revolusi Islam dan juga oleh Kamran Bagheri Lankarani, calon utama parti yang menolak pencalonannya memihak kepada Jalili. Kempen beliau slogan ialah "Kehidupan yang Menyenangkan".[37] Beliau menerima 4,168,946 dan menduduki tempat ketiga, di belakang pilihan presiden Hassan Rouhani dan naib juara Mohammad Bagher Ghalibaf.
Pada tahun 2013, selepas kekalahannya dalam pilihan raya presiden, Jalili mencadangkan rancangan Kabinet Bayangan untuk membantu kerajaan Hassan Rouhani dan mengimbangi kelemahannya.[38][39] Beliau telah mengadakan beberapa mesyuarat untuk mengkritik kerajaan dan menawarkan penyelesaian.[40] Pada awal 2021, beliau bertemu 19 ahli parlimen dan menjelaskan rancangan untuk memperbaharui struktur bajet.[41] Mereka juga membawa rancangan pembangunan penapisan petrokimia ke parlimen Larijani (pembangkang politik sayap kanan) dan meluluskannya, dan rancangan itu telah dimaklumkan kepada kerajaan Rouhani (pembangkang politik sayap kiri) untuk dilaksanakan.[42] Jalili menjelaskan Kabinet Bayangan bukanlah sebuah parti mahupun sebuah pertubuhan, tetapi sebuah Wacana dan ia bermakna setiap orang mesti mengikuti proses perkembangan, bayangan demi bayangan untuk memberi impak positif kepada landasan Revolusi Islam.[43]
Sebelum hari terakhir pendaftaran pilihan raya presiden, beliau dianggap sebagai salah seorang calon yang berkemungkinan besar. Walaupun Jalili telah berkata dia tidak akan mendaftar jika Ebrahim Raisi memasuki pilihan raya,[44] dengan kebanjiran ahli dan penyokong Hassan Rouhani seperti Eshaq Jahangiri, Ali Larijani, Mohammad Shariatmadari, Abbas Ahmad Akhoundi dan Abdolnaser Hemmati, adalah bercanggah bahawa beliau mendaftar dalam pilihan raya secara individu atau menyokong Raisi.[45][46]
Pada Mei 2024, Jalili mendaftarkan pencalonannya sebagai presiden dalam pilihan raya presiden Iran 2024.[47] Pada 29 Jun, beliau memperoleh 40.38% undi semasa pusingan pertama pilihan raya, mengambil tempat kedua di belakang reformis calon Masoud Pezeshkian, dan dengan itu layak ke larian.[48] Jalili mendapat sokongan daripada calon yang tidak berjaya Mohammad Bagher Ghalibaf, yang menduduki tempat ketiga, serta daripada Alireza Zakani dan Amir-Hossein Ghazizadeh, yang kedua-duanya tercicir sebelum ini.[49]
| Tahun | Pilihan raya | Undi | % | Kedudukan | Nota |
|---|---|---|---|---|---|
| 2004 | Parlimen | Kalah | |||
| 2008 | Parlimen | Kalah | |||
| 2013 | Presiden | 4,168,946 | 11.31 | ke-3 | Kalah |
| 2021 | Presiden | – | Tarik diri | ||
| 2024 | Presiden | 9,473,298▲ | 38.61▲ | ke-2▲ | Sehingga run-off |
| Presiden run off | 13,538,179▲ | 45.24% ▲ | ke-2 | Kalah | |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
