Puisi Cina ialah puisi yang ditulis, diucapkan, ataupun dinyanyikan dalam bahasa Cina, dan juga sebahagian daripada kesusasteraan Cina . Walaupun sambungan terakhir ini telah termasuklah Classical Chinese, Standard Chinese, Mandarin Chinese, Yue Chinese, serta bahasa-bahasa yang diformatkan daripada sebab-sebab sejarah dan vernakular lain. Lazimnya, puisi Cina adalah diklasifikasikan kepada dua jenis bahasa utama, iaitu Classical Chinese poetry and Modern Chinese poetry.[1][2]
"Quatrain on Heavenly Mountain" oleh Maharaja Gaozong Dui lian Tahun Baharu Cina yang dilukis dengan tangan (對聯 "gandingan"), hasil sampingan puisi Cina, ditampal di tepi pintu menuju ke rumah orang, di Bandar Lijiang, Yunnan .
Puisi adalah dipentingkan tinggi dalam China, dan selalunya diunjungkan sebagai anggapan cendekiawan ataupun ilmuwan dengan mengabungkan pengaruh-pengaruh insan yang berekspresif.[3] Puisi ini telah menyambungkan suatu platform dan forum untuk pengungkapan terbuka dan juga persendirian yang mempunyai perasaan terdalam, membolehkan kepunyaan pembaca-pembaca, rakan-rakan untuk memahami kehidupan dalaman penulis Cina yang menyebarang dua milenium.[4] Puisi Cina sering mencerminkan akibat-akibat yang diberikan oleh pelbagai tradisi-tradisi agama.[5]
Puisi Cina klasik termasuklah, mungkin yang paling pertama, iaitu shi (詩/诗), dan juga jenis utama yang lain seperti ci (詞/词) dan qu (曲). Terdapat juga bentuk sastera Cina tradisional yang bernama fu (賦/赋), yang menentang pengkategorian kepada bahasa Inggeris yang lebih daripada istilah lain, tetapi mungkin boleh digambarkan sebagai sejenis puisi prosa . [2] Pada zaman moden, ayat bebas juga telah diperkembangkan dengan mempunyai gaya Barat. Bentuk tradisional puisi Cina adalah berirama, tetapi teks semata-mata yang berima mungkin tidak melayakkan sastera sebagai puisi; samanya, kekurangan berima dalam puisi tidak semestinya membatalkan karya moden itu daripada dianggap puisi, dalam erti kata puisi Cina moden. [1]
Antologi terawal yang masih wujud ialah Shi Jing (詩經) dan Chu Ci (楚辭). [2] Kedua-dua ini telah memberi impak yang besar kepada tradisi puisi seterusnya. Contoh-contoh puisi Cina yang kuno mungkin telah hilang kerana perubahan sejarah, seperti pembakaran buku dan pengebumian ulama (焚書坑儒) yang dilakukan oleh Qin Shi Huang, walaupun Shi Jing. telah dijadikan sebagai salah satu sasaran dalam peristiwa terakhir ini, masih bertahan.
Shijing
Yang lebih tua daripada kedua-dua karya ini, Shijing (juga dikenali, dalam bahasa Inggeris, sebagai PuisiKlasik dan sebagai Buku Lagu atau diterjemahkan sebagai Sheh Ching ) ialah koleksi puisi Cina Klasik yang dipelihara sejak lebih dua milenium yang lalu. Kandungannya terbahagi kepada 3 bahagian: iaitu Feng (風, lagu rakyat dari 15 negara kecil, berjumlah 160 lagu kesemuanya), Ya (雅, lagu istana, dibahagikan kepada daya dan xiaoya, berjumlah 105 lagu kesemuanya) dan Lagu (頌, nyanyian). dalam penyembahan nenek moyang ataupun puja-puji, berjumlah 40 lagu kesemuanya). Antologi ini menerima kompilasi terakhirnya pada abad ke-7 SM. [6] Koleksi ini mengandungi kedua-dua puisi bangsawan mengenai kehidupan di istana diraja ("Odes") dan juga puisi yang lebih desa dan imej latar semula jadi, yang diperoleh sekurang-kurangnya sedikit daripada lagu rakyat ("Lagu"). Puisi Shijing kebanyakannya terdiri daripada baris empat aksara (四言), bukannya lima dan tujuh baris watak tipikal sebagai puisi Cina Klasik kemudian. Teknik utama ungkapan (retorik) ialah Fu (賦, Naratif terperinci langsung), Bi (比, metafora) dan Xing (興, menerangkan perkara lain untuk mengalasi kandungan utama).
Chuci
Samanya, pada zaman dinasti Han, gaya puisi lagu rakyat telah menjadi popular, dikenali sebagai yuefu (樂府/乐府) yang dimiliki puisi " Biro Muzik ", dinamakan demikian kerana peranan kerajaan dalam mengumpul puisi sedemikian, walaupun beberapa penyair mula mengarang asli untuk berfungsi dalam gaya yuefu . Banyak puisi yuefu telah terdiri daripada baris lima aksara (五言) atau tujuh aksara (七言), berbeza dengan baris empat aksara zaman dahulu. Satu bentuk ciri sastera dinasti Han ialah fu . Zaman puitis akhir dinasti Han dan permulaan era Enam Dinasti dikenali sebagai puisi Jian'an . Koleksi penting puisi Han ialah Sembilan Belas Puisi Lama .
Antara puisi zaman akhir Han yang bertindih dan tempoh permulaan Enam Dinasti itu adalah puisi Jian'an. Contoh puisi yang masih wujud dari zaman ini termasuk penciptaan "Tiga Caos": Cao Cao, Cao Pi, dan Cao Zhi .
Salinan mukadimah puisi Lantingji Xu era dinasti Tang yang dikarang di Perhimpunan Pavilion Orkid, yang pada asalnya dikaitkan dengan Wang Xizhi (303–361 M) dinasti Jin
Era Enam Dinasti (220–589 CE) adalah salah satu pelbagai perkembangan dalam puisi, kedua-duanya meneruskan dan membina tradisi yang dikembangkan dan diedarkan daripada era sebelumnya dan juga mendorongkan perkembangan puisi yang berlanjut pada masa hadapan. Contoh puisi berutama yang masih hidup dari era dinamik ini termasuk karya Tujuh Orang Bijak dari Hutan Buluh, puisi Perhimpunan Pavilion Orkid, puisi Midnight Songs yang daripada empat musim, penyair "ladang dan taman" yang daripada "Tao Yuanming", penyair zaman Yongming, dan puisi yang dikumpul dalam antologi Lagu Baru dari Teres Jade, yang disusun oleh Xu Ling (507–83). Umum dan penyair Lu Ji menggunakan kosmologi Neo-Taoisme untuk mengalirkan teori sastera ke arah baharu dengan Wen fu, atau 'menulis tentang sastera' dalam bentuk puisi Fu.
![Thumb](#/media/Fail:"Lan-ting_Xu"Preface_to_the_Poems_Composed_at_the_Orchid_Pavilion,copy_by_an_artist_in_the_Tang_dyna..._-_Google_Art_Project.jpg)
