Турок йӹлмӹ

Турок йӹлмӹ тенгеок Тӱрк йӹлмӹ (турокла Türkçe тенгеок Türk dili, Türkiye Türkçesi ) — тӱрк йӹлмӹ. Туроквлӓ лошты кычылтмы йӹлмӹ, тӹнгжӹм Турциштӹ попат.

Турок йӹлмӹ
Шке лӹм:	Türkçe, Türk dili
Элвлӓ:	Турци
велвлӓ:	Турци
Официал статус:	Турци, Йыдвел Кипр
Марла моштышо:	{{{мыняр еҥ тиде йӹлмӹ ойлат}}}
Классификаци
Категори:	Еврази йӹлмӹвлӓ
Алтай йӹлмӹвлӓ Турок укш Огуз тӹшкӓ
Возыктыш:	латиница (Турок сирӹмӹ йӧн)
Йӹлмӹ кодвлӓ
ISO 639-1:	tr
ISO 639-2:	tur
ISO 639-3:	tur
См. также: Проект:Лингвистика

Турокла сирӹмӹ йӧн

A

B

C

Ç

D

E

F

G

Ğ

H

I

İ

J

K

L

M

N

O

Ö

P

R

S

Ş

T

U

Ü

V

Y

Z

a

b

c

ç

d

e

f

g

ğ

h

ı

i

j

k

l

m

n

o

ö

p

r

s

ş

t

u

ü

v

y

z

а

б

дж

ч

д

э

ф

г

(ғ)

х

ы

и

ж

к

л

м

н

о

ӧ

п

р

с

ш

т

у

ӱ

в

й

з

Диалектвлӓ

Турок йӹлмӹн диалектвлӓжӹ :

Анатоли диалектвлӓ

Турок йӹлмӹн Анатоли диалектвлӓжӹ ^[1] :

1. Ирвел Анатоли диалектвлӓ (Doğu Anadolu ağızları)

1.1.1. Агры, Малазгирт
1.1.2. Муш, Битлис
1.1.3. Ахлат, Адилджеваз, Буланык, Ван
1.1.4. Диярбакыр
1.1.5. Палу, Каракочан, Бингӧль, Карлыова, Сиирт

1.2.1. Карс (ерливлӓ)
1.2.2. Эрзурум, Ашкале, Оваджык, Нарман
1.2.3. Пасинлер, Хорасан, Хыныс, Текман, Караязы, Терджан (partim)
1.2.4. Байбурт, Испир, Эрзинджан, Чайырлы, Терджан (partim)
1.2.5. Гӱмӱшхане
1.2.6. Рефахие, Кемах
1.2.7. Карс (азербайджанвлӓ дӓ терекемевлӓ)

1.3.1. Пософ, Артвин, Шавшат, Ардануч, Юсуфели
1.3.2.1. Ардахан, Олур, Олту, Шенкая; Турок-месхетин (Грузи)
1.3.2.2. Тортум
1.3.2.3. Испир (йыдвел)

1.4.1. Кемалие, Илич, Агын
1.4.2. Тунджели, Хозат, Мазгирт, Пертек
1.4.3. Харпут
1.4.4. Элязыг, Кебан, Баскиль

2. Йыд-ирвел Анатоли диалектвлӓ (Kuzeydoğu Anadolu ağızları)

2.1.1. Вакфыкебир, Акчаабат, Тонья, Мачка, Оф, Чайкара
2.1.2. Трабзон, Йомра, Сӱрмене, Араклы, Ризе, Калкандере, Икиздере, Гӱндогду, Бӱйӱккӧй

2.2.1. Чаели, Каптанпаша
2.2.2. Чамлыхемшин, Пазар, Хемшин, Ардешен, Фындыклы

2.3.1. Архави, Хопа, Кемальпаша, Ортаджалар
2.3.2. Хопа (a little partim)
2.3.3. Борчка, Муратлы, Джамили, Мейданджык, Ортакӧй, Гӧкташ

3. Вадывел Анатоли диалектвлӓ (Batı Anadolu ağızları)

3.1.1. Афьонкарахисар, Эскишехир, Ушак, Наллыхан
3.1.2. Чанаккале, Балыкесир, Бурса, Биледжик
3.1.3. Айдын, Бурдур, Денизли, Ыспарта, Измир, Кӱтахья, Маниса, Мугла
3.1.4. Анталья

3.2. Измит, Сакарья

3.3.1. Зонгулдак, Деврек, Карадениз Эрегли
3.3.2. Бартын, Чайджума, Амасра
3.3.3. Болу, Оваджык, Эскипазар, Карабӱк, Сафранболу, Улус, Эфлани, Куруджашиле
3.3.4. Кастамону

3.4.1. Гӧйнӱк, Мудурну, Кыбрысджык, Себен
3.4.2. Кызылджахамам, Бейпазары, Чамлыдере, Гӱдӱл, Аяш
3.4.3. Чанкыры, Искилип, Каргы, Баят, Османджык, Тосья, Боябат

3.5.1. Синоп, Алачам
3.5.2. Самсун, Кавак, Чаршамба, Терме
3.5.3. Орду, Гиресун, Шалпазары

3.6.1. Ладик, Хавза, Амасья, Токат, Эрбаа, Никсар, Турхал, Решадие, Алмус
3.6.2. Зиле, Артова, Сивас, Йылдызели, Хафик, Зара, Месудие
3.6.3. Шебинкарахисар, Алуджра, Сушехри
3.6.4. Кангал, Дивриги, Гӱрӱн, Малатья, Хекимхан, Арапгир

3.7.1. Акчадаг, Даренде, Доганшехир
3.7.2. Афшин, Эльбистан, Гӧксун, Андырын, Адана, Хатай, Тарсус, Эрегли
3.7.3. Кахраманмараш, Газиантеп
3.7.4. Адыяман, Халфети, Биреджик , Килис

3.8. Анкара, Хаймана, Баля, Шерефликочхисар, Чубук, Кырыккале, Кескин, Каледжик, Кызылырмак, Чорум, Йозгат, Кыршехир, Невшехир, Нигде, Кайсери, Шаркышла, Гемерек

3.9. Конья, Мерсин

Румели диалектвлӓ

Турок йӹлмӹн Румели диалектвлӓжӹ Турцин Европышты (Фракиштӹ ) халавлӓжӹ дӓ Балканвлӓшты халавлӓ.

Падеж

основн.		родит.		местн.		дат.		исх.		совмест.		вин.
ben	я	benim	мой	bende	у меня	bana	мне	benden	от меня	benimle	со мной	beni	меня
sen	ты	senin	твой	sende	у тебя	sana	тебе	senden	от тебя	seninle	с тобой	seni	тебя
o	он, она, оно	onun	его	onda	у него	ona	ему	ondan	от него	onunla	с ним	onu	его
biz	мы	bizim	наш	bizde	у нас	bize	нам	bizden	от нас	bizimle	с нами	bizi	нас
siz	вы	sizin	ваш	sizde	у вас	size	вам	sizden	от вас	sizinle	с вами	sizi	вас
onlar	они	onların	их	onlarda	у них	onlara	им	onlardan	от них	onlarla	с ними	onları	их

Шукым анжыктышы лӹм шая

-lar тенгеок -ler ('-влӓ')

• a / ı / o / u → -lar (-лар) :
  • ayak – ayaklar ял – ялвлӓ
  • halk – halklar халык – халыквлӓ
  • dağ – dağlar кырык – кырыквлӓ
  • ada – adalar ошмаоты – ошмаотывлӓ
  • balık – balıklar кол – колвлӓ
  • tavşan – tavşanlar морен – моренвлӓ
  • boynuz – boynuzlar шур – шурвлӓ
  • su – sular вӹд – вӹдвлӓ
  • yumurta – yumurtalar мыны – мынывлӓ
  • kuş – kuşlar кек – кеквлӓ
• e / i / ö / ü → -ler (-лэр) :
  • göl – göller йӓр – йӓрвлӓ
  • dil – diller йӹлмӹ – йӹлмӹвлӓ
  • deniz – denizler тангыж – тангыжвлӓ

Тӹнг шот шая

• bir – иктӹ
• iki – кокты
• üç – кымыт
• dört – нӹлӹт
• beş – вӹзӹт
• altı – кудыт
• yedi – шӹмӹт
• sekiz – кӓндӓкшӹ
• dokuz – ӹндекшӹ
• on – лу
• on bir – луатиктӹ
• on iki – луаткокты
• on üç – луаткымыт
• on dört – луатнӹлӹт
• on beş – луатвӹзӹт
• on altı – луаткудыт
• on yedi – луатшӹмӹт
• on sekiz – луаткӓндӓкшӹ
• on dokuz – луатӹндекшӹ
• yirmi – коклы
• otuz – кымлы
• kırk – нӹллӹ
• elli – вӹцлӹ
• altmış – кудлу
• yetmiş – шӹмлу
• seksen – кӓндӓкшлу
• doksan – ӹндекшлу
• yüz – шӱдӹ
• bin – тӹжем
• iki bin – кок тӹжем
• üç bin – кым тӹжем
• dört bin – нӹл тӹжем
• beş bin – вӹц тӹжем
• (bir) milyon – миллион

Шотлымы шот шая

• birinci (1.) (ilk) – икшӹ (1-шӹ) (пӹтӓришӹ)
• ikinci (2.) – кокшы (2-шы)
• üçüncü (3.) – кымшы (3-шы)
• dördüncü (4.) – нӹлӹмшӹ (4-шӹ)
• beşinci (5.) – вӹзӹмшӹ (5-шӹ)
• altıncı (6.) – кудымшы (6-шы)
• yedinci (7.) – шӹмшӹ (7-шӹ)
• sekizinci (8.) – кӓндӓкшӹмшӹ (8-шӹ)
• dokuzuncu (9.) – ӹндекшӹмшӹ (9-шӹ)
• onuncu (10.) – лушы (10-шы)
• on birinci (11.) – луатикшӹ (11-шӹ)
• on ikinci (12.) – луаткокшы (12-шы)
• on üçüncü (13.) – луаткымшы (13-шы)
• on dördüncü (14.) – луатнӹлӹмшӹ (14-шӹ)
• on beşinci (15.) – луатвӹзӹмшӹ (15-шӹ)
• on altıncı (16.) – луаткудымшы (16-шы)
• on yedinci (17.) – луатшӹмшӹ (17-шӹ)
• on sekizinci (18.) – луаткӓндӓкшӹмшӹ (18-шӹ)
• on dokuzuncu (19.) – луатӹндекшӹмшӹ (19-шӹ)
• yirminci (20.) – коклышы (20-шы)

Турокла Википеди

• http://tr.wikipedia.org/wiki/Ana_Sayfa

Ажедмӓшвлӓ

1. Prof. Dr. Leylâ Karahan, Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması (Türk Dil Kurumu yayınları: 630, Ankara 1996) ('Анатоли Диалектвлӓн Классификацижӹ')

• Türk Dil Kurumu (Турецкое лингвистическое общество)