बांगलादेश

बांगलादेश किंवा पीपल्स रिपब्लिक ऑफ बांगलादेश हे भारताच्या पूर्वेला असलेले बंगाली भाषिक मुस्लिम बहुल राष्ट्र आहे. १९४७ सालच्या अखंड भारताच्या फाळणीमध्ये पूर्व व पश्चिम अशा दोन भागात पाकिस्तानची निर्मिती झाली. त्यातला पूर्व भाग हा आजचा बांगलादेश म्हणून ओळखला जातो. तत्कालीन पूर्व पाकिस्तानाची भाषा बंगाली, तर पश्चिम पाकिस्तानात उर्दू वापरात होती. भाषा आणि इतर प्रश्नामुळे पूर्व पाकिस्तानातील जनतेचा असंतोष वाढत गेला. हा असंतोष मोडून काढण्यासाठी पाकिस्तान सरकारने लष्कर पाठविले व लष्करी कायदा लागू केला. पाकिस्तानी लष्कराच्या मोहिमेमुळे आणि तणावाच्या परिस्थितीमुळे पूर्व पाकिस्तानातील नागरिकांचे भारतीय हद्दीत मोठ्या प्रमाणात स्थलांतर होऊ लागले. परिणामी भारताला या प्रकरणात लष्करी हस्तक्षेप करावा लागला. १९७१ मध्ये पूर्व पाकिस्तान वेगळे होऊन बांगलादेशाची निर्मिती झाली.

बांगलादेशातील राष्ट्रीय संसद भवनचे समोरचे दृश्य

बांगलादेश গণপ্রজাতন্ত্রী বাংলাদেশ बांगलादेश प्रजासत्ताक
ध्वज चिन्ह
ब्रीद वाक्य: जॉय बांगला
राष्ट्रगीत: अमार सोनार बांगला आमार सोनार बांग्ला
बांगलादेशचे स्थान बांगलादेशचे जागतिक नकाशावरील स्थान
राजधानी (व सर्वात मोठे शहर)	ढाका
अधिकृत भाषा	बंगाली (बांगला)
- राष्ट्रप्रमुख	मोहम्मद शाहबुद्दीन
- पंतप्रधान	शेख हसीना मोहम्मद युनुस (काळजीवाहू, सल्लागार)
- सर्वोच्च न्यायालयाचे न्यायाधीश	ओबैदुल हसन
महत्त्वपूर्ण घटना
- स्वातंत्र्य दिवस	(पाकिस्तानपासून) मार्च २६, १९७१
- प्रजासत्ताक दिन	४ नोव्हेंबर १९७२
क्षेत्रफळ
- एकूण	१,४३,९९८ किमी२ (९४वा क्रमांक)
- पाणी (%)	७.०
लोकसंख्या
-एकूण	१४,७३,६५,००० (७वा क्रमांक)
- गणती	{{{लोकसंख्या_गणना}}} {{{लोकसंख्या_गणना_वर्ष}}}
- घनता	९८५/किमी²
वार्षिक सकल उत्पन्न (पीपीपी)
- एकूण	३०५.६ अब्ज अमेरिकन डॉलर (३१वा क्रमांक)
- वार्षिक दरडोई उत्पन्न	२,०११ अमेरिकन डॉलर (१४३वा क्रमांक)
राष्ट्रीय चलन	बांगलादेशी टका (BDT)
आंतरराष्ट्रीय कालविभाग	बांगलादेशी प्रमाणवेळ (BDT) (यूटीसी+६)
आय.एस.ओ. ३१६६-१	BD
आंतरजाल प्रत्यय	.bd
आंतरराष्ट्रीय दूरध्वनी क्रमांक	+८८०
राष्ट्र_नकाशा

ढाका ही बांगलादेशची राजधानी व सर्वात मोठे शहर असून चट्टग्राम, सिलहट, राजशाही इत्यादी इतर मोठी शहरे आहेत. ब्रम्हपुत्रा, पद्मा व मेघना ह्या येथील प्रमुख नद्या आहेत. २०११ साली बांगलादेशची लोकसंख्या सुमारे १४.९७ कोटी होती. बांगलादेश हा जगातील आठव्या क्रमांकाच्या लोकसंख्येचा देश आहे.

प्रशासकीय विभाग

मुख्य लेख: बांगलादेशचे विभाग

बांगलादेश एकूण ८ प्रशासकीय विभागांमध्ये वाटला गेला आहे.

विभाग	मुख्यालय	स्थापना	उपविभाग			क्षेत्रफळ (km2)[१]	लोकसंख्या (2011)[१]	घनता (/ km2) (2011)[१]
			जिल्हे	उपजिल्हे	ग्रामीण परिषदा
खुलना विभाग	खुलना	इ.स. 1960	10	59	270	22,284.22	1,56,87,759	699
चट्टग्राम विभाग	चट्टग्राम	इ.स. 1829	11	101	949	33,908.55	2,91,45,000	831
ढाका विभाग	ढाका	इ.स. 1829	13	123	1,248	20,593.74	3,64,33,505	1,751
बारिसाल विभाग	बारिसाल	इ.स. 1993	6	39	333	13,225.20	83,25,666	613
मयमनसिंह विभाग	मयमनसिंह	इ.स. 2015	4	34	350	10,584.06	1,13,70,000	1,074
रंगपूर विभाग	रंगपूर	इ.स. 2010	8	58	536	16,184.99	1,57,87,758	960
राजशाही विभाग	राजशाही	इ.स. 1829	8	70	558	18,153.08	1,84,85,858	1,007
सिलहट विभाग	सिलहट	इ.स. 1995	4	38	334	12,635.22	98,07,000	779
एकूण ८	ढाका		64	522	4,576	1,47,610.00	14,69,68,041	1,106

वाहतूक

बांगलादेशात अनेक महामार्ग अस्तित्वात असून सर्व प्रमुख शहरे महामार्गांद्वारे जोडली गेली आहेत. बांगलादेश रेल्वे ही देशामधील एकमेव रेल्वे वाहतूक कंपनी असून देशात आजच्या घडीला २,७०६ किमी लांबीचे लोहमार्गाचे जाळे आहे. बांगलादेशामधील अनेक नद्यांमुळे जलवाहतूक हा येथील वाहतूकीचा एक प्रमुख मार्ग आहे. बांगलादेशात ८,०४६ किमी लांबीचे जलमार्ग अस्तित्वात आहेत. बिमान बांगलादेश एरलाइन्स ही येथील सरकारी विमानवाहतूक कंपनी असून ढाक्याचा शाहजलाल आंतरराष्ट्रीय विमानतळ बांगलादेशातील प्रमुख विमानतळ आहे.

खेळ

• ऑलिंपिक खेळात बांगलादेश
• बांगलादेश क्रिकेट संघ
• बांगलादेश फुटबॉल संघ

बाह्य दुवे

विकिमीडिया कॉमन्सवर खालील विषयाशी संबंधित संचिका आहेत: बांगलादेश

• अधिकृत संकेतस्थळ (मराठी मजकूर)

• बांगलादेशचे विकिमिडिया अ‍ॅटलास
• विकिव्हॉयेज वरील बांगलादेश पर्यटन गाईड (इंग्रजी)

संदर्भ

1. "2011 Population & Housing Census: Preliminary Results" (PDF). Bangladesh Bureau of Statistics. 15 January 2013 रोजी मूळ पान (PDF) पासून संग्रहित. 12 January 2012 रोजी पाहिले.