Казах хэл
From Wikipedia, the free encyclopedia
Казах хэл (Кирилл: қазақ тілі, Араб: قازاق ٴتىلى, Латин: qazaq tılı) нь Казахстан ба гадаад улсад амьдарч буй казах иргэдийн төрөлх хэл.
Казах хэл | |
Қазақ тілі, قازاق ٴتىلى, Qazaq tılı | |
---|---|
Газар орон | Казахстан, Хятад, Узбекистан, Орос, Монгол гэх мэт |
Эзэмнэгч | 17 сая |
Хэлтэн | Казах үндэстэн |
Төрөл зүй | Алтай язгуур
|
Бичиг үсэг | кирил үсэг (Казахстанд 1938 оноос) араб үсэг (Хятадад уламжлалт) латин үсэг (төлөвлөгдөж буй) |
Албан ёсоор хэрэглэдэг газар орон | |
Үндсэн нэг | Казахстан (БНКазУ) |
Хоёрын нэг | Баян-Өлгий аймаг Бүгд Найрамдах Алтай Улс Шинжаан |
Тохируулагч | Казахстан улсын соёл ба мэдээллийн яам |
Олон улсын томъёолбор (англ.) | |
ISO 639-1 | kk |
ISO 639-2 | kaz |
ISO 639-3 | kaz |
Казах хэлний тархацын тойм газрын зураг |
Казах хэл нь Каракалпак, Ногай, Карачай хэлүүдтэй хамт Кипчак-Ногай салбарыг хамарсан түрэг хэлний бүлэгт багтдаг. Түүнчлэн Киргиз, Татар, Башкир, Караим, Крымын Татар хэлтэй ойрхон байна.
Казах хэл нь аялгад хуваагддаггүй нь шинжлэх ухааны үндэслэлтэй юм. Бүх бүсийн казахууд бие биенээ сайн ойлгодог. Гэсэн хэдий ч зарим эрдэмтдийн үзэж байгаагаар казах хэл нь хойд, зүүн, өмнөд, баруун (гурван гурван нутаг дэвсгэрийн дагуу) 3 хэл аялгаар хуваагддаг гэж үздэг.
Энэ хэл нь XIV-XVII зууны үед Алтан Ордны задралын үед орчин үеийн Казахстаны нутаг дэвсгэрт нутаглаж байсан түрэг овог аймгуудын хэл болон үүссэн. Эцэст нь 17-р зууны дундуур Кыпчак-Ногай дэд бүлгийн бусад хэлнээс салан тусгаарлагдсан байна.