Хөлөнбуйр

Энэ хуудас нь Өвөр Монголын хотын тухай өгүүлнэ. Бусад Монголын сумын тухай, «Хөлөнбуйр сум»-с харна уу.

Хөлөнбуйр (монг. kölün buyir; Хятад: 呼伦贝尔 Hūlúnbèi'ěr) — Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улсын Өвөр Монголын өөртөө засах орны үндсэн 12 хувийн нэг болох тойргийн энтэй хот (хоёрдугаар түвшний нэгж). Захиргааны газар нь Хайлаар дүүрэгт байрладаг.

Хөлөнбуйр 呼伦贝尔市 • ᠬᠥᠯᠥᠨ ᠪᠤᠶᠢᠷ ᠬᠣᠲᠠ
Аймгийн энтэй хот
Хөлөнбуйрын тал нутаг
Өвөр Монгол дахь Хөлөнбуйр хотын харьяаллын байршил
Хөлөнбуйр Өвөр Монгол дахь хотын төвийн байршил
Солбицол (Хөлөнбуйрын хотын захиргаа): 49°12′26″N 119°46′16″E
Улс	Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс
Өөртөө засах орон	Өвөр Монгол
Захиргааны төв	Хайлаар дүүрэг
Газар нутаг
• Аймгийн энтэй хот	263,953 км2 (101,913 бээр2)
• Хотын нутаг  (2017)[1]	252.00 км2 (97.30 бээр2)
• Дүүргүүд[1]	1,518.9 км2 (586.5 бээр2)
Хүн ам  (2010)
• Аймгийн энтэй хот	2,549,278
• Нягтрал	9.7/км2 (25/бээр2)
• Хотын нутаг  (2017)[1]	349,400
• Нягтрал	1,400/км2 (3,600/бээр2)
• Дүүргүүд[1]	356,000
• Томоохон угсаатны бүлгүүд	Хятадууд: 81.85% Монголчууд: 8.6% Манжууд: 4.13%
Цагийн бүс	UTC+8 (Хятадын Стандарт)
Шуудангийн код	021000
Бүсийн дугаар	0470
ISO 3166 код	CN-NM-07
Вэб сайт	www.hlbe.gov.cn

Хөлөнбуйр
Хятад нэр
Хялбаршуулсан	呼伦贝尔
Уламжлалт	呼倫貝爾
Галиглал Стандарт Хятад хэл Пиньинь Hūlúnbèi'ěr IPA Загвар:IPAc-cmn
Монгол нэр
Монголын Кирилл	Хөлөнбуйр хот
Монгол бичиг	ᠬᠥᠯᠥᠨ ᠪᠤᠶᠢᠷ ᠬᠣᠲᠠ
Галиглал SASM/GNC Kölön Buyir qota

2001 онд тойргийн энтэй хот (Хятад: 地级市 dìjíshì) болон өөрчлөн байгуулагдахаас өмнө аймаг (Хятад: 盟 méng) гэгдэж байв. 263,953 км² талбайт нутагтай. Дотроо хот хөдөөг багтаадаг ч хууль ёсны дагуу хот учраас дэлхийн хамгийн том газар нутагтай хот гэдэг. 2000 оны тооллогоор 2,687,228 оршин суугчтай байв. Үүний 81.85% нь Хятад үндэстэн, 8.60% болох 231,276 нь Монгол үндэстэн, 9.55% нь бусад угсаатан байжээ.

Хөлөн нуур (өөрөөр Далай нуур гэдэг) болон Буйр нуур (ихэнх хэсэг нь Монгол улсад харьяалагдана) хоёрын нэрээр нэрлэгдсэн учиртай. Баруун захаар Монгол Улс, хойд захаар Оросын Холбооны Улстай хил залгахад БНХАУ-ыг төлөөлнө. Зүүн талаараа улсын дотор Хармөрөн муж, урд талаараа ӨЗО-ны Хянган аймагтай хаяа залгадаг.

Угсаатны бүтэц

Хөлөнбуйрын угсаатны бүтэц (2000 оны тооллого)
Ард түмэн	Тоо	Эзлэх хувь (%)
Хятад үндэстэн	2,199,645	81.85 %
Монгол үндэстэн	231,276	8.60 %
Манж үндэстэн	111,053	4.13 %
Дагуур ястан	70,287	2.62 %
Хотон үндэстэн	30,950	1.15 %
Хамниган ястан	25,418	0.95 %
Солонгос үндэстэн	8,355	0.31 %
Орос үндэстэн	4,741	0.18 %
Орчон омог	3,144	0.12 %
Бусад	2,359	0.09 %

Засаг захиргааны хуваарь

Одоогийн байдлаар Хөлөнбуйр засаг захиргаа нутаг дэвсгэрийн хувьд дотроо дөрвөн янз зэргэмж бүхий гуравдугаар түвшний 13 нэгжид хуваагддаг. Эдгээрийг тоочвол 1 дүүрэг, сианы энтэй 5 хот, 4 хошуу, өөртөө засах 3 хошуу, бүгд 13 нэгж болно.

Газрын зураг
#	Монгол нэр, зэргэмж	Хятад нэр, зэргэмж ба пиньинь галиг	Хүн ам (2004)	Газар нутаг (км²)	Нягтшил (/км²)	Засаг захиргааны төв
1	Хайлаар дүүрэг	海拉尔区       Hǎilā'ěr Qū	26 түм	1,440	181
2	Манжуур хот (сианы энтэй)	满洲里市       Mǎnzhōulǐ Shì	16 түм	696	230
3	Жалан-Айл хот (сианы энтэй)	扎兰屯市       Zhālántún Shì	44 түм	16,800	26
4	Ягши хот (сианы энтэй)	牙克石市       Yákèshí Shì	40 түм	27,590	14
5	Гэгээнгол хот (сианы энтэй)	根河市          Gēnhé Shì	17 түм	19,659	9
6	Эргүнэ хот (сианы энтэй)	额尔古纳市    É'ěrgǔnà Shì	9 түм	28,000	3
7	Арын хошуу	阿荣旗            Āróng Qí	32 түм	12,063	27	Нажи балгас
8	Шинэ Барга баруун хошуу	新巴尔虎右旗       Xīnbā'ěrhǔ Yòu Qí	3 түм	25,102	1	Алтан-Эмээл балгас
9	Шинэ Барга зүүн хошуу	新巴尔虎左旗       Xīnbā'ěrhǔ Zuǒ Qí	4 түм	22,000	2	Амгалан балгас
10	Хуучин Барга хошуу	陈巴尔虎旗            Chénbā'ěrhǔ Qí	6 түм	21,192	3	Баянхүрээ балгас
11	Орчон өөртөө засах хошуу	鄂伦春自治旗       Èlúnchūn Zìzhìqí	28 түм	59,800	5	Али гол балгас
12	Эвэнх өөртөө засах хошуу	鄂温克族自治旗    Èwēnkèzú Zìzhìqí	14 түм	19,111	7	Баянтохой балгас
13	Мориндаваа Дагуур өөртөө засах хошуу	莫力达瓦达斡尔族自治旗        Mòlìdáwǎ Dáwò'ěrzú Zìzhìqí	32 түм	10,500	30	Ниржи балгас

Ном зүй

• Jinri Nei Menggu: Chifeng 今日内蒙古: 赤峰 (Inner Mongolia Today: Chifeng), 内蒙古人民出版社 Nei Menggu renmin chubanshe, 呼和浩特 Хөх хот 1997, ISBN 7-204-03544-5, х.9+129

1. Ministry of Housing and Urban-Rural Development, ed. (2019). China Urban Construction Statistical Yearbook 2017. Beijing: China Statistics Press. p. 46. Archived from the original on 18 June 2019. Татаж авсан: 11 January 2020.