Зоригт хаан

Зоригт хаан (1358-1391) бол Их Монгол Улсын бутралын дараах монгол хаан байв. Зоригт хааны хэн болох тухай эргэлзээтэй асуудлууд байдаг. 1389-1393 оны орчимд монгол болоод төв Азийн Төмөрийн улсын түүхэн шастирд Зоригт хаан, Энх хаан гэсэн 2 өөр хүний нэр дурддаг. 1620-иод онд Лувсанданзан гүүшийн бичсэн "Алтан товч" ба 1430-аад онд Төмөрийн улсын Улугбег султаны зарлигаар бичигдсэн "Шажарат ул Атрак" (Түрэг ба Татаруудын удмын бичиг)-т 1388-1391 онд Зоригт хаан Есүдэр, 1391-1394 он хүртэл түүний хүү Энх нь хаан суусан гэж бичжээ.^[1][2] Үүнээс үүдээд зарим эрдэмтэд “Мин улсын судар”-д тэмдэглэсэн Есүдэрийг Аригбөхийн үр удам болох ноён гэж үздэг.

Зоригт хаан Есүдэр
Монгол Улсын хаан
Хаанчлал	1388–1391
Хаан суусан	1388
Бусад хэргэм	Зоригт Хаан
Өмнөх	Төгстөмөр хаан
Удаах	Энх хаан
Улс	Дөчин Дөрвөн хоёрын Монгол Улс
Ургийн овог	Боржигин
Төрсөн нэр	Есүдэр?

Харин Эрдэнийн товч, Шар тууж зэрэг 17-р зууны Монголын түүхэн сурвалж бичгүүд “Энхзоригт хаан”^[3][4] гэж нэгтгэж бичсэн байх бөгөөд түүнийг Төгстөмөр усхал хааны хөвүүн гэж бичсэн байдаг.

Цаг төрийн үйл явдал

Есүдэр Төгстөмөрийг буулгах төлөвлөгөө боловсруулж 1388 онд шинэ хаан болж Юань гүрний нэрийг сольсон. Төгстөмөр Усгал хаан Есүдэрт хорлогдсоны дараа Монгол улс маш түргэн бутарсан. Цагадай хааны удмын Гунашири Хамид өөрийн жижиг улс Хар Дэлийг байгуулав. Усхал хааны ханхүү Дибаону, сайд Нэцэлай, чинсан Ширмэн нарын 70000 гаруй хүн, олон зуун мянган тооны мал хуй олзлогдожээ.

1389 онд Мин улс одоогийн Өвөр Монголын нутаг Тайнинд түүгээр удирдуулсан монгол харуулыг байгуулсан. (Урианхайн гурван харуулын нэг харуул юм) Хэдий тийм ч Есүдэртэй нэгдсэн Ширмэн чинсан Нэчэлайг хороожээ.

Ляодунгийн хуучин ван, Гурван харуулын удирдагчдын нэг Ляо ван Ажашир 1389 оноос хойш Есүдэртэй холбоо тогтоож харилцах болсон. 1391 онд Чжоу Син жанжинаар удирдуулсан Мингийн их цэргийн хүч, Монголд халдаж, олон тооны хүн малыг олзолоод буцжээ. 1391 юмуу 1393 онд Зоригт хаан таалал төгсчээ.