Душанбе

Душанбе (Тажик: Душанбе, мөн دوشنبه Дюшанбе) нь 679,400 хүнтэй, Тажикистан улсын хамгийн том болон нийслэл хот юм. Тажик хэлний Душанбе гэдэг нь монголчилбол Даваа гараг гэх утгатай^[9] бөгөөд Даваа гарагт нээгддэг зах зээл байснаа өргөжиж хот болсон түүхтэй юм.

Душанбе Душанбe
Нийслэл
Үндэсний ордон, Душанбегийн тугны шон Хиймэл дагуулын үзэмж Үндэсний номын сан Хажи Якубын сүм Парламентын Ордон Тажикистаны академийн театр Айнийн дуурийн театр Урлагийн дээд сургууль
Тамга
Душанбе Тажикистан дахь Душанбегийн байршил Тажикистан дахь байршил Душанбе Душанбе (Ази) Ази дахь байршил Душанбе Душанбе (Дэлхий) Дэлхий дахь байршил
Солбицол: 38°32′12″N 68°46′48″E
Улс	Тажикистан
Бүс нутаг	Душанбе
Үгийн гарал	Даваа гараг
Дүүргүүд	Жагсаалт Исмаил Самани Авиценна Фердоуси Шах Мансур
Засаг захиргаа
• Хотын дарга	Рустам Эмомали (ТААН)
Газар нутаг [1]
• Газар	203 км2 (78 бээр2)
• Хотын нутаг	185 км2 (71 бээр2)
Өндөр [2][3][4]	823 м (2,700 фут)
Хамгийн өндөр цэг	930 м (3,050 фут)
Хамгийн нам цэг	750 м
Хүн ам  (1 сарын 1, 2022)
• Нийслэл	1,201,800[5]
Цагийн бүс	UTC+5 (GMT+5)
• Зун (ЗЦ)	UTC+5 (Тажикистаны цаг)
Шуудангийн дугаар	6-Орон
Бүсийн дугаар	372[2]
Улсын дугаар	01, 05[6]
ХХИ (2019)	0.737[7] high
Албан ёсны хэл	Орос хэл (Үндэстэн хоорондын) Тажик хэл (Төрийн)[8]
Вэб сайт	www.dushanbe.tj

Түүх

Варзоб, Кофарнихон хоёр голын бэлчирт байрладаг Дюшанбе нь 20-р зууны эхэн үе хүртэл тосгон эсвэл гацаа байжээ. 1920-1921 онуудад Бухарын сүүлчийн эмир болон Оросын улаан армийн эрхэнд ээлж дараалан орж байв. 1925 онд хот сэргээгдэж, Тажикийн өөртөө засах холбооны социалист бүгд найрамдах улсын нийслэл болсон байна. 1929 онд хотын нэрийг Сталинабад хэмээн өөрчилж, 1961 онд эргэн нэрээ авсан бөгөөд оросжсан кирилл үсэгт тохируулсан Душанбе хэмээн нэрлэгджээ.

Социализмын жилүүдэд энэ хот нь хөвөн даавуу болон торго үйлдвэрлэлээр төрөлжиж, хотын хүн ам өссөн. 1992-1997 онд үргэлжилсэн Тажикистаны иргэний дайны үеэр хот багагүй сүйдсэн.

Хүн ам зүй

Душанбегийн хүн амыг нь үндэстэн, ястны бүтцээр ангилвал: 83.4% тажик, 9.1% узбек, 5.1% орос, 2.4% бусад болно.

Душанбе хотын хүн ам

Он	Хүний тоо
1926	6,000
1936	83,000
1956	227,000
1971	388,000
1991	582,000
2002	579,000
2006	661,000

Цаг уур

Душанбе
Уур амьсгалын диаграмм
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12     72   8 -2     85   9 -1     138   15 4     115   22 10     79   27 13     11   33 17     2.4   36 18     1.3   34 16     2.7   30 11     30   23 7     48   17 3     69   11 0 Температур °C,  Тунадас мм Эх сурвалж: WMO; wetterkontor.de

Сарын дундаж температур болон хур тунадасны хэмжээ: Душанбе 1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар Маx. Температур (°C) 8.1 9.3 15.1 21.9 26.8 33.0 35.7 34.4 29.9 23.2 16.5 10.6 Ø 22.1 Мин. Температур (°C) −2.4 −0.8 4.4 9.8 12.9 16.8 18.3 16.0 11.3 7.1 3.3 0.3 Ø 8.1 Тунадас (мм) 72.2 84.8 138.0 115.1 79.1 11.0 2.4 1.3 2.7 30.2 47.9 68.7 Σ 653.4 Нартай цаг (h/d) 3.9 4.3 5.0 6.6 9.1 11.2 11.4 10.9 9.6 7.2 5.5 3.8 Ø 7.4 Бороотой өдөр (d) 13.6 14.7 17.9 16.7 14.1 5.9 3.2 1.2 1.9 8.0 9.2 11.8 Σ 118.2 Агаарын чийгшил (%) 70 67 68 64 60 45 44 49 42 58 64 71 Ø 58.5 Т е м п е р а т у р 8.1 −2.4 9.3 −0.8 15.1 4.4 21.9 9.8 26.8 12.9 33.0 16.8 35.7 18.3 34.4 16.0 29.9 11.3 23.2 7.1 16.5 3.3 10.6 0.3 1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар Хур тунадас Х у р т у н а д а с 72.2 84.8 138.0 115.1 79.1 11.0 2.4 1.3 2.7 30.2 47.9 68.7   1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар Эх сурвалж: WMO; wetterkontor.de

Дүүрэг

Душанбе хот нь доорх 4 дүүрэгтэй:

1. Абу Али Ибн Сина
2. Фирдавси
3. Исмаил Сомони
4. Шохмансур

Цахим холбоос

 Commons: Душанбе – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан

Wiktionary

Wiktionary: Душанбе – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу

• Хотын захиргааны албан ёсны цахим хуудас

Эшлэл

2. "About Dushanbe". U.S. Embassy in Tajikistan. Татаж авсан: 2020-08-01.
3. M., Davidzon (1983). Dushanbe, a guide. Raduga. OCLC 11399951.
5. "ШУМОРАИ АЊОЛИИ ЉУМЊУРИИ ТОЉИКИСТОН ТО 1 ЯНВАРИ СОЛИ 2022" (PDF). 2022. Archived from the original (PDF) on 10 October 2022. Татаж авсан: 3 February 2023.
6. "License Plates of Tajikistan". worldlicenseplates.com. Татаж авсан: 2021-07-28.
7. "Sub-national HDI – Area Database – Global Data Lab". hdi.globaldatalab.org. Татаж авсан: 2018-09-13.
8. "КОНСТИТУЦИЯ РЕСПУБЛИКИ ТАДЖИКИСТАН". prokuratura.tj. Parliament of Tajikistan. Татаж авсан: 9 January 2020.
9. D. Saimaddinov, S. D. Kholmatova, and S. Karimov, Tajik-Russian Dictionary, Academy of Sciences of the Republic of Tajikistan, Rudaki Institute of Language and Literature, Scientific Center for Persian-Tajik Culture, Dushanbe, 2006.