Хазара нарын түүх
From Wikipedia, the free encyclopedia
Хазара бол эртний Түрэг угсаатан. 7-10 зуунд Хар тэнгист Хазарын эзэнт улсаа байгуулж сэргэн мандаж байжээ. Хожим 13-р зуунд Монголчууд Дундад Азийг эрхшээлдээ оруулсны дараа тэндэхийн Табриз нэртэй хотод Ил Хааны гэгдэх хаант улсыг байгуулав. Гэвч Хүлэгү хаан болон Абу сайдын үхлийн дараа 1360 онд хаант улс хэдэн хэсэгт хуваагдаж бие даасан жижиг улсууд үүсчээ. Ираны сурвалж бичгүүдээс харахад эдгээр монгол угсааны улсууд хэдэн зуун жил оршин тогтносоор байжээ. 1380 онд Самаркандад Монгол угсааны түрэгжсэн алтан ургийн хүргэн Төмөр хүчирхэгжиж, 1400 он гэхэд тархай бутархай жижиг улсуудыг нэгтгэв. Төмөрийн эрхшээлд өнөөгийн Афганистан оршиж байв. 1405 онд Төмөр нас барснаар лалын ертөнц ахиад л хуваагдаж эхлэв. Гэвч Төмөрөөс 100 жилийн дараа түүний үр сад болох Бабур улсаа байгуулж Кабулд хүчээ төвлөрүүлэв. Тэрээр 1525 онд Энэтхэгийг эзэлснээр монголчууд Афганистан, Энэтхэг, Узбекистанд төвлөрсөн Их Могул улсыг үндэслэв. Бабураас хойш Могул 300 жил оршин тогтносоор Англичуудын гарт оров. Тэдний тоо 8-10 сая хүрч байна. Хазара гэдэг нь персээр “мянга” гэсэн утгатай. Тиймээс Чингис хааны нэгэн мянгат цэргийн үр сад болов уу гэсэн таамаг байдаг боловч 7-10 зуунд хаант улсаа мандуулж байсан учир худлаа ташаа мэдээлэл юм. Хазара нь Афганистаны төв хэсгийн уулархаг бүсээр нүүдэллэн амьдардаг. Эдүгээ Афганистанд 6сая, Иранд 1 сая Пакистанд 3 сая Хазаар байгаа гэж үздэг. Чинээлэг Хазаар гэр бүл түрэг эсгий гэрт, ядуус нь сүрлэн дээвэр бүхий сууцанд аж төрдөг.
Энэ өгүүллийг Хазара өгүүлэлтэй нэгтгэх хэрэгтэй байна (Хэлэлц) |
Гадаад төрхийн хувьд казах, үзвбек, түрэг царайтай. Газар тариалан, мал аж ахуйгаас гадна арьсан эдлэл, дархан, нэхмэл зэрэг гар урлал эрхэлнэ. Хазаарууд байгалийн сүр хүчнээс айдаггүй учир нь исламын шашинд гүн орсон. Түрэг болон Хазааруудын хэлэнд ижил төстэй үгс их. Тухайлбал сандал гэхийг тэд сандали, Цээж-Чээжи, Хайч-Хайчи гэх мэтээр хэлдэг. Хазаарууд лалын шашиндаа үнэнч байдаг тул хаа явсан газраа толгойны өвчин болдог. Хазара бол эрт үеэс буюу монголын байлдан дагуулсан үеэс өмнө тухайн газар нутагтаа сууршин амьдарч байсан хүмүүс юм