Ликуд

Ликуд (еврей. הַלִּיכּוּד), албан ёсоор Ликуд - Үндэсний Либерал Хөдөлгөөн — нь Израилын үндэсний-либерал, баруун-төв, баруун жигүүрийн нам юм.^{[28][20][29][30]} Иргэний нам^[31] гэж 1973 онд Менахем Бегин, Ариел Шарон нар хэд хэдэн баруун жигүүрийн намтай эвсэж байгуулсан. 1977 оны сонгуульд Ликуд үнэмлэхүй ялалт байгуулсан нь тус улсын улс төрийн түүхэн дэх томоохон эргэлт болж, зүүний хүчнийхэн анх удаагаа хүчээ алдсан. Израилд анх удаа баруун жигүүрийн нам олон санал авч ялалт байгуулсан нь энэ байв.^[32] Гэсэн хэдий ч 1980-аад оны ихэнх хугацаанд улс орноо удирдсаны дараа нам 1992 онд Кнессетийн сонгуульд ялагдсан. Гэсэн хэдий ч Ликудын нэр дэвшигч Биньямин Нетаньяху 1996 оны ерөнхий сайдын сонгуульд ялалт байгуулж, засгийн газар байгуулах үүрэг хүлээсэн. Нетаньяхугийн засгийн газар задарсны дараа, 1999 онд сонгууль зохион байгуулагдаж, Ликуд нам Эхуд Баракийн удирдсан Нэг Израил эвслийн эсрэг ялагдахад хүргэсэн.

Ликуд הליכוד
Намын удирдагч	Биньямин Нетаньяху
Байгуулагч	Менахем Бегин
Байгуулагдсан	1973 (эвсэл) 1988 (нэгдсэн нам)
Нэгдэж үүсгэсэн намууд	Гахал (Херут ба Либерал нам), Чөлөөт төв, Үндэсний жагсаалт ба Аугаа Израилын хөдөлгөөн
Төв байр	Мецудат Зеэв 38, Тел-Авив, Израил
Залуучуудын жигүүр	Залуучуудын Ликуд
ЛГБТ жигүүр	Ликуд ЛГБТ
Гишүүдийн тоо (2012)	125,000
Үзэл баримтлал	Консерватизм[1][2][3][4][5] Үндэсний либерализм[6][7][8][9] Эдийн засгийн либерализм[10] Сионизм[11] Баруун жигүүрийн популизм[12][13][14] Түүхэн: Либерал консерватизм[15] Үндэсний консерватизм[16][17] Ревизионист Сионизм[18][19]
Улс төрийн жигүүр	Төв-баруун[9][20] to баруун жигүүр[21][22][23][24]
Европын харъяалал	Европын Консерватив ба Реформист Намын Холбоо (бүс нутгийн хамтрагч)[25]
Олон улсын харъяалал	Олон Улсын Ардчилсан Холбоо
Өнгө(нүүд)	Хөх
Дуулал	"ג'ינגל הליכוד"[26]
Кнессет	29 / 120
Хамгийн их авсан суудал	48 (1981)
Сонгуулийн тэмдэг
מחל م‌ح‌ل‎ [27]
Цахим холбоос
www.likud.org.il

2001 онд Ликудийн Ариел Шарон 1999 оны сонгуулийн дараа Нетаньяхуг орлож, ерөнхий сайд Эхуд Барак огцорсны дараа зохион байгуулагдсан 2001 оны ерөнхий сайдын сонгуульд Баракийг ялсан. 2003 оны сонгуульд Ликуд нам нь үнэмлэхүй ялалт байгуулсны дараа Ариел Шарон 2005 онд Кадима намыг байгуулснаар Ликуд намд томоохон хагарал гарч байсан. Үүнээс болж Ликуд нам 2006 оны сонгуульд 4-т орж, Кнессетэд 28 суудал алдсан. 2009 оны сонгуулийн дараа Ликуд нэмж 15 суудал авч чадсан бөгөөд Нетаньяху намаа эргүүлэн хяналтдаа авснаар Бидний гэр Израил, Шас намуудтай эвсэл байгуулж засгийн газрыг хяналтдаа авав. Кадима нам олон тооны суудал авсан ч, олонх болж чадаагүй. Нетаньяху тэр үеэс Ерөнхий сайд байсан бөгөөд Ликуд 2019 оны 4-р сарын сонгуулиар Ликуд Кахоль-лаван намтай суудлын тоогоороо тэнцэж^[33], 2019 оны 9-р сарын сонгуульд Кахоль-лаван нэгээр илүү суудал авах хүртэл Ликуд нам сонгууль бүрд тэргүүлж байсан.^[34]

Ликуд намын гишүүнийг Ликудник (еврей. לִכּוּדְנִיק‎) гэж нэрлэдэг.^[35]

Дарга

Дарга			Ажлаа авсан	Ажлаа өгсөн	Ерөнхий сайдын бүрэн эрхийн хугацаа	Сонгууль
1		Менахем Бегин	1973	1983	1977–1983	1977, 1981
2		Ицхак Шамир	1983	1993	1983–1984, 1986–1992	1984, 1988, 1992
3		Биньямин Нетаньяху	1993	1999	1996–1999	1996, 1999
4		Ариел Шарон	1999	2005	2001–2006	2001, 2003
(3)		Биньямин Нетаньяху	2005	-	2009–одоо үе	2006, 2009, 2013, 2015 2019 оны 4-р сар, 2019 оны 9-р сар, 2020

Сонгуулийн үр дүн

Сонгууль	Намын дарга	Санал	%	Авсан суудал	+/-	З.Г?
1973	Менахем Бегин	473,309	30.2 (#2)	39 / 120	▲ 7	Сөрөг хүчин
1977	Менахем Бегин	583,968	33.4 (#1)	43 / 120	▲ 4	Эвсэл
1981	Менахем Бегин	718,941	37.1 (#1)	48 / 120	▲ 3	Эвсэл
1984	Ицхак Шамир	661,302	31.9 (#2)	41 / 120	▼ 7	Эвсэл
1988	Ицхак Шамир	709,305	31.1 (#1)	40 / 120	▼ 1	Эвсэл
1992	Ицхак Шамир	651,229	24.9 (#2)	32 / 120	▼ 8	Сөрөг хүчин
1996	Биньямин Нетаньяху	767,401	25.1 (#2)	22 / 120	▼ 10	Эвсэл
		1,501,023	50.5 (#1)	ерөнхий сайдын сонгууль
1999	Биньямин Нетаньяху	468,103	14.1 (#2)	19 / 120	▼ 3	Сөрөг хүчин
		1,402,474	43.9 (#2)	ерөнхий сайдын сонгууль
2001	Ариел Шарон	1,698,077	62.4 (#1)	ерөнхий сайдын сонгууль		Сөрөг хүчин
2003	Ариел Шарон	925,279	29.4 (#1)	38 / 120	▲ 19	Эвсэл
2006	Биньямин Нетаньяху	281,996	9.0 (#4)	12 / 120	▼ 26	Сөрөг хүчин
2009	Биньямин Нетаньяху	729,054	21.6 (#2)	27 / 120	▲ 15	Эвсэл
2013	Биньямин Нетаньяху	884,631	23.3 (#1)	20 / 120	▼ 7	Эвсэл
2015	Биньямин Нетаньяху	984,966	23.4 (#1)	30 / 120	▲ 12	Эвсэл
2019 (4)	Биньямин Нетаньяху	1,138,772	26.5 (#1)	35 / 120	▲ 5	Дахин сонгууль
2019 (9)	Биньямин Нетаньяху	1,113,617	25.1 (#2)	32 / 120	▼4	Дахин сонгууль
2020	Биньямин Нетаньяху	1,349,171	29.5 (#1)	36 / 120	▲4	Эвсэл
2021	Биньямин Нетаньяху	1,066,892	24.2 (#1)	30 / 120	▼6	н.д.

Эшлэл

1. Bueno de Mesquita, Bruce (2013). Principles of International Politics. SAGE. p. 69.
2. Utter, Glenn (2004). Conservative Christians and Political Participation. ABC-CLIO. p. 29.
3. El-Gendy, Karim (2018). The Process of Israeli Decision Making. Al-Zaytouna Centre. p. 192.
4. Neack, Laura (2018). Studying Foreign Policy Comparatively. Rowman & Littlefield Publishers. p. 43. ISBN 9781538109632.
5. The Middle East: From Transition to Development. Brill. 2022. p. 64. ISBN 9789004476677.
6. Daniel Tauber (13 August 2010). "Ze'ev Jabotinsky (1880-1940)". Likud Anglos. Archived from the original on 22 February 2011. Jabotinsky's movement and teachings, which can be characterized as national-liberalism, form the foundation of the Likud party.
7. McGann, James G.; Johnson, Erik C. (2005). Comparative Think Tanks, Politics and Public Policy. Edward Elgar Publishing. p. 241. ISBN 9781781958995. The Likud Party, the party of Prime Minister Ariel Sharon, is a national-liberal party, while the Labor Party, led by Shimon Peres, is more left-wing and identified as social-democratic.
8. "Israel – Political Parties". GlobalSecurity.org. 2014-04-12. Татаж авсан: 2015-01-26. The two main political parties—Likud, essentially national-liberal and Labor, essentially social-democratic—have historical roots and traditions pre-dating the establishment of the State in 1948.
9. "Meet the parties – Likud". Haaretz. 2015. Archived from the original on 2019-05-16. Татаж авсан: 2015-03-01. A national-liberal political movement (center-right, in Israeli terms) that was established as an alliance of parties that united into a single party in 1984.
10. "Israel election: Who are the key candidates?". BBC. 14 March 2015.
11. "Guide to Israel's political parties". BBC News. 21 January 2013. Татаж авсан: 28 June 2015.
12. Shafir, Gershon (2002). Being Israeli: The Dynamics of Multiple Citizenship. Cambridge University Press. p. 30.
13. Moghadam, Valentine (2020). Globalization and Social Movements. Rowman & Littlefield. p. 201.
14. Langford, Barry (2017). All Together Now. Biteback Publishing. Netanyahu, leader of the right-wing populist party Likud, ran for re-election
15. Amnon Rapoport (1990). Experimental Studies of Interactive Decisions. Kluwer Academic. p. 413. ISBN 0792306856. Likud is a liberal-conservative party that gains much of its support from the lower and middle classes, and promotes free enterprise, nationalism, and expansionism.
16. Watzal, Ludwig (1999). Peace Enemies The Past and Present Conflict Between Israel and Palestine. PASSIA. p. 28.
17. Grübel, Monika (1997). Judaism. Barron's. p. 191. ISBN 9780764100512.
18. Joel Greenberg (22 November 1998). "The World: Pursuing Peace; Netanyahu and His Party Turn Away from 'Greater Israel'". The New York Times. Татаж авсан: 30 June 2015. Likud, despite defections, had joined Labor in accepting the inevitability of territorial compromise.... Revolutionary as it may seem, Likud's abandonment of its maximalist vision has in fact been evolving for years.
19. Ethan Bronner (20 February 2009). "Netanyahu, Once Hawkish, Now Touts Pragmatism". The New York Times. Татаж авсан: 30 June 2015. Likud as a party has made a major transformation in the last 15 years from being rigidly committed to retaining all the land of Israel to looking pragmatically at how to retain for Israel defensible borders in a very uncertain Middle East....
20. Baskin, Judith Reesa, ed. (2010). The Cambridge Dictionary of Judaism and Jewish Culture. Cambridge University Press. p. 304. ISBN 9780521825979. Татаж авсан: 30 June 2015. To overcome Labor Party dominance, the bulk of center-right parties formed Likud.... In the early twenty-first century, Likud remains a major factor in the center-right political bloc.
21. "Likud – political party, Israel". Britannica.com. Татаж авсан: 5 November 2017.
22. "Guide to Israel's political parties". Bbc.com. 4 November 2017. Татаж авсан: 5 November 2017.
23. "History & Overview of the Likud Party". Jewishvirtuallibrary.org. Татаж авсан: 5 November 2017.
24. Ishaan Tharoor (14 March 2015). "A guide to the political parties battling for Israel's future". The Washington Post. Татаж авсан: 28 June 2015.
25. Member parties (Memento 12. Аравдугаар сар 2017 цахим архивт) European Conservatives and Reformists Party
26. "הג'ינגל של הליכוד: רק שרון יביא שלום שישמור עלינו". news.walla.co.il. Татаж авсан: 8 August 2018.
27. "הליכוד בהנהגת בנימין נתניהו לראשות הממשלה". Central Election Committee for the Knesset. Татаж авсан: 2021-06-14.
28. "Likud". Ynetnews. 1 February 2008. Татаж авсан: 30 June 2015.
29. "The Parties in Israel's 2019 Parliamentary Election". Tony Blair Institute for Global Change. 28 March 2019. Archived from the original on 12 Хоёрдугаар сар 2021. Татаж авсан: 3 Дөрөвдүгээр сар 2021. Likud was founded as a secular, centre-right party.
30. David Seddon, ed. (2013). A Political and Economic Dictionary of the Middle East. Taylor & Francis. ISBN 9781135355616. Likud is centre-right, strongly nationalistic and assertive in foreign policy.
31. Itamar Rabinovich; Jehuda Reinharz, eds. (2008). Israel in the Middle East: Documents and Readings on Society, Politics, and Foreign Relations, Pre-1948 to the Present. Brandeis University Press. p. 462.
32. Bsisu, Naji (Spring 2012). "Israeli Domestic Politics and the War in Lebanon" (PDF). Lights: The MESSA Journal. University of Chicago. 1 (3): 29–38. Татаж авсан: 23 March 2013.
33. Benjamin Kerstein (10 April 2019). "Israeli Elections Results: Likud Tied With Blue and White, But Right-Wing Bloc Remains Larger, Handing Netanyahu the Victory". Algemeiner Journal. Татаж авсан: 24 September 2019.
34. Staff writer (24 September 2019). "Likud wins extra seat at expense of UTJ as election committee adjusts results". The Times of Israel. Татаж авсан: 24 September 2019.
35. "Likudnik". Milon Morfix. Татаж авсан: 25 April 2010.