![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Turkish_constitutional_referendum_2017.png/640px-Turkish_constitutional_referendum_2017.png&w=640&q=50)
Уставен референдум во Турција (2017)
From Wikipedia, the free encyclopedia
Уставен референдум во Турција — референдум кој се одржал на 16 април 2017 година во Турција за тоа дали да се одобрат 18-те предложени амандмани на Уставот на Турција, кои биле предложени од владејачката Партија на Правдата и развојот (АКП) и Партијата на националното движење (МХП). Со освојувањето на предлогот, канцеларијата на Премиерот била укината и постојниот парламентарен систем на управување бил заменет со извршно претседателство и претседателски систем.[1] Бројот на места во Парламентот било предложено да се собере од 550 на 600 додека на претседателот му била дадена поголема контрола врз именувањето во Врховниот одбор на судии и обвинители (ХСИК).[2][3] Референдумот се одржал под вонредна состојба која била прогласена по неуспешниот обид за воен удар во јули 2016 година.
| ||||||||||||||||||||||
Местоположба | Турција и турска дијаспора | |||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Исход | ||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||
![]() Резултати по провинции и региони | ||||||||||||||||||||||
![]() Уставен референдум во Турција 16 април 2017 | |
---|---|
Кампања | |
ДА EVET |
НЕ HAYIR |
Изборот е според бојата и изгледот на гласачката кутија | |
Раните резултати покажале предност од 51–49% за кампањата „Да“. Во невиден потег, Врховниот изборен совет (YSK) дозволил гласачките ливчиња без печат да бидат прифатени како валидни. Некои противници на реформата го осудиле овој потег за незаконски, тврдејќи дека дури 1,5 милиони гласачки ливчиња биле обележани, и одбиле да ги признаат резултатите.[4] Големи протести избувнале по објавување на резултатите.[5] Во последователните извештаи, Организацијата за безбедност и соработка во Европа (ОБСЕ) и Парламентарното собрание на Советот на Европа (ПАЦЕ) ја критикувале неправедноста за време на кампањата и ја прогласиле одлуката на ЈСК за незаконска.[6][7]
Извршно претседателство е долгогодишен предлог на владејачката АКП и нејзиниот основач, сегашниот претседател на Турција, Реџеп Таип Ердоган . Во октомври 2016 година, Партијата за националистичко движење (МХП) ја објавила својата соработка за изготвување нацрт-предлози со владата, при што комбинираната поддршка и од пратениците на АКП и на МХП била доволна за да ги предложат предлозите на референдум по парламентарното гласање во јануари. Оние што се изјасниле за предлогот, тврделе дека промените се неопходни за силна и стабилна Турција, тврдејќи дека извршното претседателство ќе им донесе крај на нестабилните коалициони влади кои доминирале во турската политика од 1960-тите до 2002 година. Оние кои биле против уставните промени, сметале дека предлозите ќе концентрираат премногу моќ во рацете на Претседателот и одземање на законодавната власт од парламентот. Критичарите тврдат дека предложениот систем ќе личи на „избрана диктатура“ без можност за извршување одговорност на извршната власт, што ќе доведе ефикасно до „демократско самоубиство“ и автократија.[8] Три дена пред референдумот, еден од помошниците на Ердоган повикал на федерален систем доколку преовладува гласањето „Да“.[9] Двете страни на кампањата се обвинети за употреба на разделувачка и екстремна реторика, при што Ердоган ги обвинил своите противници дека се терористи што соработуваат со оние кои го извршиле пропаднатиот пуч во 2016 година.[10]
Кампањата била нарушена со обвинувања за државно сузбивање против оние кои биле против, а од друга страна оние кои биле „за“, можеле слободно да ги искористат државните капацитети и финансирањето за да организираат митинзи и настани за кампањи.[11] Водечките членови на кампањата „Не“, во кои биле вклучени многу високи поранешни членови на МХП, како Мерал Акшенер, Умит Оздаг, Синан Оган и Јусуф Халачоглу, во текот на кампањата биле подложени на насилство и на ограничувања на кампањата. Кампањата „Да“ се соочила со ограничувања во предизборната кампања од повеќе европски земји, при што германската, холандската, данската и швајцарската влада ги откажале или барале суспендирање на настаните за кампањата „Да“, насочени кон турските гласачи кои живеат во странство. Ограничувањата предизвикале сериозно влошување на дипломатските односи и предизвикале дипломатска криза меѓу Турција и Холандија. Исто така, биле забележани за неправилностите во гласањето, при што гласачите „Да“ во Германија биле фатени како се обидуваат да гласаат повеќепати од еднаш, а исто така било откриено дека поседувале гласачки ливчиња пред да започне процесот за гласање во странство.[12][13] Европските набудувачи на изборите изјавиле дека гласањето не ги исполнува меѓународните стандарди.[14]