From Wikipedia, the free encyclopedia
Српската напредна партија (српски: Српска напредна странка), скратено СНС — популистичка политичка партија во Србија која е владејачка партија од 2012 година.
<div style="padding-top:0.3em; padding-bottom:0.3em; border-top:2px solid Грешка во Lua во package.lua, ред 80: module 'Module:Political party/S' not found; border-bottom:2px solid Грешка во Lua во package.lua, ред 80: module 'Module:Political party/S' not found; line-height: 1;"> Српска напредна партија Српска напредна странка Srpska napredna stranka | |
---|---|
Претседател | Александар Вучиќ |
Заменик претседател | Јоргованка Табаковиќ |
Потпретседатели |
|
парламентарен лидер | Александар Мартиновиќ |
Основачи |
|
Основана | октомври 21, 2008 |
Отцепена од | Српска рдикална партија |
Штаб | Палмира Тољатија 5, Белград |
Весник | Информации |
Младина | Унија на младите |
Членови (2021) | 750,000[1][б 1] |
Идеологија |
|
Полит. положба | Центар-десно[3]a[›] |
Државна припадност | Заедно можеме да направиме сè |
Меѓународна припадност | Меѓународен демократски сојуз |
Европска припадност | Европска народна партија (соработник ) |
Бои | сина и црвена |
Народно собрание на Србија | 157 / 250
|
Собрание на Војводина | 65 / 120
|
Градското собрание на Белград | 76 / 110
|
Мрежно место | |
sns.org.rs | |
Знаме | |
Политика на Србија Политички партии Избори ^ a: СНС е сеопфатна партија, но многу ја сметаат за центристичка,[4][5] централно-десничарска[6][7][8] и десничарска.[9][10] |
Партијата била основана во 2008 година по одвојувањето од екстремно десничарската Српска радикална партија (СРС), по кулминацијата на деценискиот конфликт во СРС помеѓу умерените и тврдокорните крила на партијата. По ова, СНС го задржала конзервативниот став, притоа усвојувајќи различни проевропски и неолибералните политики. Томислав Николиќ бил претседател на партијата додека не бил избран за претседател на Србија во 2012 година, а по неговата оставка, за нов претседател на партијата бил избран поранешниот заменик претседател Александар Вучиќ. Оттогаш СНС победила на сите избори на национално ниво, освојувајќи мнозинство места во 2014 и 2020 година. Со најмалку 750.000 членови од 2020 година, СНС е најголемата партија во Европа според членството (со исклучок на Обединета Русија).
Идеолошки, СНС била формирана како умерено одвојување од СРС, и најчесто била опишана како голем шатор и популистичка политичка партија. Тие се залагаат за пристапување на Србија во Европската Унија, а истовремено одржувајќи ја рамнотежата со источните и западните сили.
Тие се водечката партија во актуелната владина коалиција која вклучува левичарски и десноориентирани политички партии кои ја поддржуваат политиката на Вучиќ. Од јули 2021 година, партијата има 167 места во Националното собрание, додека владејачката коалиција има 180 од 250 места.[11][12]
Судирот меѓу Томислав Николиќ и Воислав Шешељ излегол на виделина по изјавата на Николиќ дека радикалите во Националното собрание ќе го поддржат Процесот за стабилизација и асоцијација со Европската Унија, што наишло на отпор од Шешељ и неговите тврдокорни поддржувачи.[13][14]
Николиќ, кој бил шеф на пратеничката група и заменик-претседател на Српската радикална партија (СРС) од 1992 година, официјално поднел оставка од овие функции на 7 септември 2008 година,[14] и истиот ден Шешељ побарал да му се одземе местото на Николиќ во Народното собрание.[15] Додека сè уште бил член на СРС, Николиќ формирал пратеничка група „Напред, Србија“ (српски: Напред, Србијо), во која првично учествувале 11 пратеници кои биле дел од СРС.[16] Потоа, тој број пораснал на 15 пратеници.[17][18]
На 11 септември 2008 година, Николиќ објавил дека пратеничката група „Напред, Србија“ ќе се трансформира во политичка партија.[19][20] Се шириле гласини за приклучување на Александар Вучиќ во новооснованата партија, што истиот ден потврдил и самиот Николиќ.[19] Еден ден подоцна, Централната патриотска управа на СРС го разрешил Николиќ и неговите 18 поддржувачи од партијата поради противењето на Шешељ на политиките на парламентарната група на Николиќ што полека почнало да ја распаѓа СРС.[21][22] Тогашниот генерален секретар Вучиќ тој ден не учествувал на гласањето.[23] Игор Мировиќ официјално ја напуштил СРС по завршувањето на гласањето, изразувајќи ја својата поддршка за Николиќ.[23] Истиот ден, Шешељ и Драган Тодоровиќ ги избркале приврзаниците на Николиќ, но побарале да добијат 18 места назад.[24] Поради ваквата состојба биле спорни пратеничките места на СНС и СРС.[24] Основачки членови на пратеничката група „Напред, Србија“ биле тогашниот потпретседател на Народното собрание Божидар Делиќ, Јоргованка Табаковиќ и девет други членови.[16] На 13 септември 2008 година, Вучиќ ја напуштил СРС и почнал да работи со Николиќ на формирање на нивната политичка партија.[25] Николиќ најавил дека новооснованата партија ќе биде партија од модерната десница која ќе води кампања за пристапување на Србија во Европската Унија (ЕУ) и ќе ги балансира односите со Русија.[25] На 16 септември било објавено дека основачкото собрание ќе се одржи на 21 октомври истата година.[26][27] Николиќ и другите високи функционери почнале да водат кампања и да ја промовираат својата наскоро основана политичка партија, која најмногу го привлекла вниманието од поранешните членови на СРС.[28][29] На 24 септември 2008 година, високите функционери на Николиќ потврдиле дека партијата ќе го носи името Српска напредна партија.[30][31]
На почетокот на октомври, на Маја Гојковиќ ѝ било одбиено учеството во основањето на СНС и поради тоа ја формирала Народната партија.[32][33] Николиќ потврдил и дека разговарал со тогашниот претседател на Демократската партија на Србија Воислав Коштуница и Велимир Илиќ за формирање патриотска коалиција, но набргу потоа и двајцата го одбиле неговиот предлог.[32] На 10 октомври 2008 година, Српската напредна партија била регистрирана како политичка партија.[34] Пратеничката група продолжила да расте до 21 пратеници.[35][36] Основачкото собрание на Српската напредна партија било одржано на 21 октомври 2008 година, на кое било претставено претседателство со 20 членови со Николиќ како претседател на партијата и Вучиќ како заменик претседател.[37]
На почетокот на ноември 2008 година, СНС повикала на предвремени парламентарни избори кои требало да се одржат до октомври 2009 година [38][39] Овој предлог подоцна бил поддржан од Чедомир Јовановиќ, лидер на Либерално-демократската партија.[40] Александар Вучиќ кон крајот на ноември изјавил дека Српската напредна партија ќе остане во опозиција.[41]
На почетокот на март 2009 година било објавено дека на Српската напредна партија и се одземени 580 советнички места во локалните општински собранија.[42] Во мај 2009 година тие се спротивставиле на промената на Уставот, која ја опишале како несериозна.[43] Во јуни 2009 година, биле одржани избори во градот Земун, за кој било познато дека е упориште на Српската радикална партија, но СНС успеала да освои 34% од гласовите на народот на изборите, додека СРС освоила само 10%.[44] СНС водела кампања против „Законот за информации“ помеѓу јули и октомври 2009 година, кој тие го опишале како антидемократски.[45] Во октомври тие воделе кампања за оставка на тогашниот премиер Мирко Цветковиќ.[46] На почетокот на декември 2009 година, во Вождовац се одржале избори на кои учествувала СНС.[47] Тие на крајот освоиле 37,05 отсто од гласовите на народот и 26 места во локалното собрание.[48][49] Набргу по изборите формирале влада со коалицијата ДСС – НС.[50] Во Костолац освоиле 12 отсто од гласовите на народот.[51] Тие ја критикувале тогашната владејачка Демократска партија за корупција и попречување на патот на Србија кон Европската Унија.[52][53]
До средината на февруари 2010 година партијата објавила дека собрала над 500.000 потписи за одржување на нови парламентарни избори.[54] На почетокот на март СНС ладека владата ја вовлекува земјата во длабока криза.[55][56] Набргу потоа најавила дека ќе одржат антивладини демонстрации во Белград.[57][58] Неколку дена потоа било објавено дека собрале над милион потписи.[59] Демократската партија дала соопштение кон крајот на септември 2010 година, тврдејќи дека СНС е опасна како партија за Србија.[60] На почетокот на ноември 2010 година, Вучиќ дал изјава во која тврдел дека СНС станала најголемата партија во земјата за само две години.[61] Кон крајот на декември најавиле дека ќе протестираат поради влошувањето на политичката состојба во Србија.[62] Состојбата се огласила и од партијата Нова Србија, која изјавила дека и тие ќе учествуваат на протестите.[63] Владата одговорила со покана на партиските лидери на дијалог, но понудата за дијалог била одбиена од СНС.[64]
Во јануари 2011 година, СНС предала 304.580 потписи кои биле собрани од партијата за промена на уставот.[65] На почетокот на февруари започнале масовните протести на чело со СНС,[66][67] и на 5 февруари тие изјавиле дека ќе продолжат со протестите доколку владата не распише предвремени избори.[68][69] Протестите продолжиле до март, а во април антивладините протести почнале да се шират и во другите градови во Србија.[70][71][72][73] За време на нивните протести, Томислав Николиќ дал изјава дека очекува изборите да се одржат до почетокот на декември 2011 година.[74] Во октомври 2011 година високи партиски функционери ја окупирале зградата на ТВ Коперникус.[75] На почетокот на ноември 2011 година, СНС ја објавила својата прва партиска програма.[76]
За време на протестите во 2011 година, редовни домаќини покрај Српската напредна партија биле и партиите Нова Србија, Движење на српските сили и Движењето на социјалистите.[77] Сепак, и СНС првично сакала да учествува сама на изборите.[78] Протестите одиграле голема улога во зголемувањето на популарноста на СНС,[79] и поради тоа многу анкети покажале дека Николиќ во тоа време бил во водство.[80] Кон крајот на јануари 2012 година, претседателството на партијата Нова Србија потврдило дека изборите на коалицијата СНС–НС–ПСС–ПС ќе ги предводи Николиќ на следните избори.[81] Среде претходниот притисок, Борис Тадиќ одлучил да распише избори кои требало да се одржат на 6 мај 2012 година,[82] и една недела подоцна официјално била формирана коалицијата предводена од Српската напредна партија, под името „Да ја поттикнеме Србија„.[83] СНС во април објавила дека Томислав Николиќ е нивниот кандидат за претседател, а Јоргованка Табаковиќ ќе биде нивниот кандидат за премиерската функција.[84][85] Непосредно пред изборите, било објавено дека СНС официјално има 340.000 членови.[86]
За време на парламентарните избори СНС ја обвинила Демократската партија за измама со гласови.[79][87] На прес-конференцијата што се одржала на 6 мај, заменик претседателот Александар Вучиќ изјавил дека победиле на изборите и дека освоиле 24,4 отсто од гласовите.[88][89][90] На крајот, коалицијата добила 24,05 отсто од гласовите на народот и 73 места во парламентот, додека Српската напредна партија добила 55 места.[91]
Претседателските избори се одржале на 6 мај, а подоцна повторно на 20 мај. Првиот втор круг се одржал на истиот ден со парламентарните избори, но бидејќи немало кандидат кој го освоил мнозинството, тие завршиле со свикување втор круг на 20 мај, меѓу актуелниот претседател Борис Тадиќ и кандидатот на Српската напредна партија Томислав Николиќ. На 20 мај, Николиќ го победил Тадиќ откако освоил 1.552.063 гласови во вториот круг од изборите.[92]
По претседателските избори, Николиќ се повлекол од функцијата претседател на партијата и поднел оставка.[93] Заменик-претседателот Александар Вучиќ ја извршувал функцијата ВД претседател на партијата до изборот на наследникот.[94] Вучиќ на крајот бил единствениот кој се кандидирал за партиско раководство и бил избран на 29 септември 2012 година, а за заменик претседател на партијата била избрана Јоргованка Табаковиќ.[95] Подоцна во декември истата година, Народната партија предводена од поранешната градоначалничка на Нови Сад, Маја Гојковиќ, се споила во Српската напредна партија.[96]
Владата била официјално формирана на 27 јули 2012 година по мнозинството гласови во Националното собрание и била составена од коалицијата предводена од СНС, коалицијата СПС - ПУПС - ЈС и Обединетите региони на Србија.[97] Николиќ го именувал претседателот на Социјалистичката партија на Србија (СПС) за свој премиер, додека заменик-претседателот на СНС, Александар Вучиќ, бил назначен за прв потпретседател на Владата на Србија.[98][99][100] Еден од главните приоритети што оваа влада ги ветила било интеграцијата на Србија во Европската Унија, нормализирање на односите со самопрогласената Република Косово [б 2], борбата против криминалот и корупцијата и економските реформи.[101][102] Во реалноста, немало економски реформи во овој период и владата продолжила да го практикува неолибералниот економски систем, кој бил спроведен од владата на Демократската партија во 2008 година. Првично, владата имала 17 министерства и 19 членови на министерствата. Во септември 2013 година, владата била реконструирана откако Обединетите региони на Србија преминале во опозиција, а владата потоа додала уште едно министерство и уште тројца членови.[103][104] Оваа влада на траела речиси две години. На почетокот на 2014 година, СНС и СПС објавиле дека владата и парламентот ќе бидат распуштени поради „недоволен политички легитимитет“.[105] На 29 јануари, претседателот Николиќ формално го распуштил парламентот и следните парламентарни избори биле распишани за 16 март.[106]
Иако премиерот Ивица Дачиќ ја имал власта како шеф на владата, многу аналитичари опишуваат дека Вучиќ имал најголемо влијание во владата бидејќи бил шеф на најголемата партија во владината коалиција.[107]
Парламентарните избори се одржале на 16 март, на кои Српската напредна партија учествувала под нејзината голема шаторска коалиција што ја формирале уште во 2011 година. Овој пат, коалицијата била преименувана во „Иднина во која веруваме“ (српски: Будућност у коју верујемо) и две нови партии се приклучиле на коалицијата, Социјалдемократската партија на Србија (СДПС) предводена од Расим Љајиќ и Српското движење за обнова (СПО) предводена од Вук Драшковиќ.[108] Вучиќ добил поголема поддршка во овој период, особено по затворањето на милијардерот олигарх Мирослав Мишковиќ.[109] Коалицијата „Иднината во која веруваме“ завршила со убедливо освојување на мнозинството од местата, освојувајќи 48,35 отсто од гласовите и 158 места во Националното собрание, додека само СНС освоила 126 места, што ја означило првта изборна убедлива победа по изборите од 2000 година.[110] Откако освоила мнозинство гласови, Вучиќ најавил дека ќе преговара со лидерите на другите партии и Социјалистичката партија на Србија, која на крајот била единствената што ја прифатила понудата да се приклучи на нивната влада.[111][112]
Истиот ден во Белград се одржаа избори за избор на нов градоначалник. Изборите требало да се одржат кон крајот на 2013 година, откако Драган Ѓилас го загубил барањето за недоверба во градското собрание, но Привремениот совет на чело со Синиша Мали на крајот владеел до изборите. Коалицијата предводена од СНС победила на изборите со 43,62 отсто од гласовите и 63 места во Градското собрание. Мали официјално станал градоначалник и ја имал таа функција до 2018 година [113]
Втората влада предводена од СНС била формирана на 27 април 2014 година по освојување мнозинство гласови во Народното собрание и била составена од коалицијата предводена од СНС и коалицијата СПС - ПУПС - ЈС.[114] Вучиќ бил избран за премиер, а владата била стабилна во најголем дел од времето.[115] Новата влада предводена од СНС усвоила нови закони кои биле потребни за идното членство во ЕУ и се обидела да спроведе нов договор за нормализирање на врските со Косово [б 3].[116] Нивните приоритети привремено се смениле кога катастрофалните поплави ја погодиле земјата и ја туркале економијата подлабоко во рецесија.[117] Во 2015 година, Србија била именувана како полуконсолидирана демократија и сè уште била опишана под категоријата демократска.[118] Планот на Владата бил да привлече странски инвеститори и да го подобри својот бизнис и опкружување, но тие ужасно не успеале да ги завршат големите приватизации што ги ветил СНС. Владата завршила со иницирање на контроверзниот проект наречен Белград на вода во 2014 година по договор со приватна инвестициска и развојна компанија наречена „Игл Хилс“. Инвестицијата е насочена кон создавање на нови луксузни градски згради и трговски центри. Проектот привлекол внимание откако многу организации го обвиниле развојот на перење пари и корупција,[119][120] недостаток на добри урбанисти, архитекти и економисти,[121][122][123][124] и уривање на многу куќи и згради а во 2016 година се случило дури и убиство, организирано од непознати личности кои никогаш не биле пронајдени.[125][126][127][128] По овие контроверзи беа организирани протести на чело со организацијата „ Не го дваме Белград“.[129] Владата побарала јавна поддршка за мерките за штедење и за аранжман со Меѓународниот монетарен фонд. На почетокот на јануари 2016 година, Вучиќ повикал на предвремени избори бидејќи изјавил дека „на Србија и требаат уште четири години стабилност за да влезе во Европската Унија“, а во март парламентот бил официјално распуштен.[130]
Парламентарните избори се одржале на 24 април,[131] првично закажани за март 2018 година додека Вучиќ не повикал на предвремени избори на почетокот на јануари 2016 година. СНС повторно учествувал под нејзината голема шаторска коалиција која постоела од 2011 година, овој пат под името „Србија победува“[132] Ним им се придружиле и Партијата на обединетите пензионери на Србија (ПУПС) предводена од Милан Кркобабиќ и Српската народна партија (СНП) предводена од Ненад Поповиќ. Коалицијата на крајот освоила 48,25% од гласовите и 131 место во Народното собрание, додека само СНС освоила 93 места [133], но овој пат тие на крајот освоиле повеќе гласови отколку на последните парламентарни избори. Вучиќ најавил дека владата ќе биде формирана во јуни [134] но поради „надворешен притисок“ владата била формирана на почетокот на август, 109 дена по одржувањето на изборите.[135][136] Социјалистичката партија на Србија останала како член на владата, а овојпат им се придружила и Алијансата на Војводинските Унгарци.[137] Невладините организации и сите опозициски партии, освен Српската радикална партија, ја обвиниле владејачката партија за изборна кражба и манипулација со гласови што Српската напредна партија постојано ги негирала во текот на изборите.[138][139][140]
Третата влада предводена од СНС била формирана на 11 август 2016 година по мнозинство гласови во Народното собрание и била составена од коалицијата „Србија победува“ предводена од СНС и коалицијата СПС - ПУПС - ЈС, кои се на власт од 2012 година.[141][142] Вучиќ останал премиер, а новата влада имала 16 министерства.[143] Во овој период, Вучиќ ја концентрирал моќта за себе и Србија исто така доживеала недостаток на независни медиуми и преминување кон авторитаризам и поради тоа била опишана како делумно слободна.[144][145][146] Владата предводена од СНС продолжила да покажува нетолеранција кон критиките од опозициските партии, независните медиуми и обичните граѓани и независните владини тела како што е Народниот правобранител.
На 30 мај Вучиќ поднел оставка од премиерската функција по претседателските избори на кои победил, а Ивица Дачиќ ја презел функцијата која ја извршувал до 29 јуни.[147][148]
Српската напредна партија никогаш немала јасна слика за својата идеологија,[149] и поради тоа нашироко била опишана како партија која ги опфаќа сите.[150][151][152][153][154] Сепак, Српската напредна партија првично започнала како претставник на умереното крило на Српската радикална партија (СРС) кој ги критикувала радикалните иредентистички и националистички ставови на Шешељ и тогашната владејачка Демократска партија, која тие ја обвиниле за корупција.[155][156][157][158] Откако дошле на власт, тие користат популистичка реторика.[159]
Сепак, Српската напредна партија е исто така опишана како конзервативна,[160] национално-конзервативна,[161][162] и десничарска популистичка.[163][164] Владеењето на Вучиќ, вклучително и неговото раководство на Српската напредна партија, некои академици го опишале како прагматично и опортунистичко.[165][166][167][168][169]
Економските позиции на Српската напредна партија се ориентирани кон неолиберализмот.[170][171][172][173] Тие го усвоиле својот неолиберален став пред изборите во 2012 година,[174] и откако дошле на власт, го вовеле и во пракса.[175][176]
СНС е обвинета дека има сателитски партии, меѓу кои се членовите на владејачката коалиција предводена од СНС, бројни малцински партии, екстремно десничарски партии како Српската радикална партија,[177][178] Српската десница,[179] Српската партија „Заветници“,[180] Движењето Левијатан,[181] и други партии како Либерално-демократската партија,[182] ПОКС,[183] Демократска партија на Србија,[184] Србија 21, Граѓански демократски форум, Партијата на модерна Србија и Лигата на социјалдемократите на Војводина.[185]
Српската напредна партија го поддржува пристапувањето на Србија во Европската Унија [186] и одржува соработка со владејачките партии на земјите кои се дел од Европската Унија, како што е Христијанско-демократската унија во Германија,[187][188] Фидес во Унгарија,[189] и Партијата на слободата на Австрија.[190] На 24 април 2013 година, претставниците на СНС во Парламентарното собрание на Советот на Европа се приклучиле на Европската народна партија како придружна членка.[191] Сепак, Вучиќ е обвинет за зголемен евроскептицизам.[192]
Српската напредна партија во својата програма навела дека се залага за одржување блиски односи со САД. Во 2012 година, нејзините водачи се состанале со Руди Џулијани во Белград за да разговараат за странските консултации.[193][194][195] Тие ги задржале добрите односи со американските претседатели откако дошле на власт.[196][197]
Српската напредна партија задржува силни односи со владејачката Кинеска комунистичка партија, вклучувајќи го и нејзиниот лидер Кси Џинпинг.[198][199][200][201] Од 2012 година, кога СНС ја презела власта, тие меѓусебно потпишале повеќе партиски договори.[198] СНС, исто така, неколкупати им се обраќала на Кси Џинпинг и на другите високи партиски лидери како „браќа“ и „спасители“ на Србија.[202]
Српската напредна партија одржува блиски односи со Русија и нејзиниот претседател Владимир Путин, вклучувајќи ја и владејачката партија Единствена Русија од нивното формирање.[203][204] Тие потпишале договори за партиска соработка во 2011, 2016 и 2019 година за подобрување на односите меѓу Србија и Русија и стратешките партнерства во интерес на двете нации.[205][206][207]
Виктор Орбан и Фидес имаат топли односи со Александар Вучиќ и неговата Српска напредна партија, а министерот за надворешни работи на Унгарија водел кампања за Вучиќ за српските претседателски избори во 2017 година.[208] Компании блиски до владата на Орбан добиле јавни договори со српската влада.[209] И српската влада е обвинета дека има сличен пристап кон унгарската влада кон медиумите.[210] Алијансата на војводинските Унгарци (ВМСЗ) има врски со Фидес [211] и е членка на ЕПП, и ја поддржува владата предводена од СНС од 2014 година.[212]
Некои ја опишале Српската напредна партија дека одржува блиска соработка со Мило Ѓукановиќ и Демократската партија на социјалистите на Црна Гора,[213][214] додека Вучиќ и други официјални лица го негирале ова тврдење.[215]
Слично на Фидес во Унгарија, СНС одржува силни врски со партиите од српската дијаспора во соседните земји. Новата српска демократија, Движењето за промени и Демократската народна партија кои биле дел од коалицијата „За иднината на Црна Гора“, биле означени дека се наоѓаат на „списокот на Вучиќ“ за време на црногорските парламентарни избори во 2020 година, а биле присутни најголемиот број конституенти на новата коалиција. на неколку состаноци во Белград во текот на 2019 и 2020 година, организирани од Вучиќ, на кои се собрале „лидерите на српските заедници“ во соседните земји на Србија.[216][217][218]
Српската листа во Косово задржува блиски врски со владата на Србија и претседателот Александар Вучиќ [219][220] и Српската напредна партија во Македонија учествувала заедно со ВМРО-ДПМНЕ на парламентарните избори во Македонија во 2020 година. Под водство на ВМРО-ДПМНЕ и Никола Груевски, надворешната политика на Македонија се свртела кон проруска, просрпска и антизападна ориентација.[221][222][223][224]
Српската радикална партија на Република Српска (СРС РС) првично претставувала босанско крило на СРС, но партијата се оградила од српската СРС и оттогаш се здружила со СНС. Во април 2019 година, СРС де факто се споила со Партијата за демократски напредок (ПДП), која како и СНС е членка на ЕПП. Српска има и своја „Српска напредна партија“ која се споила во 2018 година со Српската радикална партија „9-ти јануари“, порадикална поделба на СРС РС и слично именуваната Српска напредна партија на Република Српска.
Партиските тела на Српската напредна партија се собранието, главниот одбор, претседателот, заменик-претседателот, потпретседателите на главниот одбор, претседателството, извршниот одбор, статутарната комисија, надзорниот одбор и изборите. седиште.[225]
Собранието е највисоко тело и се состои од минимум 3.200 делегати, а најмногу 4.000 делегати.[225] Делегати можат да бидат по функција и избрани делегати додека делегати по функција се претседателот, заменик-претседателот, членовите на претседателството, членовите на главниот одбор, претседателите на советот и членовите на надзорниот одбор, статутарната комисија и извршниот одбор.[225]
Главниот одбор е највисокото тело за одлучување помеѓу двете седници на Собранието.[225] Главниот одбор го сочинуваат членови по функции и 300 избрани членови. Членови по функција се претседател, заменик претседател, потпретседатели на главниот одбор, членови на претседателството, членови на извршниот одбор, претседатели на совет, претседател на статутарната комисија, претседател на надзорен одбор, претседател на службата за информирање, меѓународен секретар, претседатели и комесари на градските и општинските одбори, членови на парламентот и градоначалници.[225][226]
Претседателот ја претставува и раководи партијата. Заменик претседателот го заменува претседателот во случај на негова спреченост или отсуство.[225] Потпретседателите на главниот одбор му помагаат на претседателот во извршувањето на функциите на главниот одбор.[225]
Претседателството е оперативно-политичко тело кое редовно заседава, ја анализира актуелната политичка состојба, зазема општи политички позиции и врши други работи неопходни за континуирано функционирање.[225] Претседателството е составено од 50 членови.[225] Членови на претседателството можат да бидат членови по службена должност и избрани членови. Членови по функција се претседателот, заменик-претседателот, потпретседателите на главниот одбор и претседателот на извршниот одбор.[225][227] Српската напредна партија има и посебни организациски форми како Унија на жени, Сојуз на млади и Сојуз на пензионери.[225] Од 2024, Српската напредна партија е најголемата политичка партија во Европа по членство (со исклучок на Единствена Русија ).[228][229]
СНС била нашироко обвинета за врски со криминал и корупција, за ерозија на владеењето на правото во Србија и за одење кон авторитаризам.[230][231][232]
Годишниот извештај на „Нации во транзит“ на Фридом Хаус од почетокот на 2020 година објавил дека поради демократското назадување, Србија повеќе не е демократија (како што била класифицирана од 2003 година) и станала хибриден режим, во „сивата зона“ меѓу „демократиите и чисти автократии“. Во извештајот се наведуваат „години на зголемено заробување на државата, злоупотреба на моќта“ од српскиот претседател Александар Вучиќ: „Иако сегашната влада предводена од СНС дојде на власт во 2012 година, ветувајќи дека ќе се бори против распространетата корупција во Србија, се чини дека проблемот се влоши, а не се подобри во годините потоа“.[233]
Заменик-директорката на институтот V-DEM на Универзитетот во Гетеборг, Ана Лирман, изјавила дека „индексите на либералната демократија“ се драстично влошени во Србија, од 0,53 во 2009 година на 0,25 во 2019 година, рангирајќи ја на 139-то место од 179 испитани земји. Овој резултат ја означила Србија како „изборна автократија“, „главно поради владината медиумска цензура“, но и „намален простор за работа на граѓанските општества и академските институции“ и „грижата за квалитетот на изборниот систем“.[234]
Различни медиумски организации во сопственост на луѓе блиски до партијата се продадени на државниот Телеком за десет пати повисоки цени од нивната проценета вредност, со што практично се префрлаат јавни пари во рацете на неколку поединци и се ставаат под владина контрола. Еден од најзначајните примери е купувањето на корпорацијата Коперникус, која била продадена за 195,5 милиони евра, многукратно повисока од онаа што ја проценуваат експертите за нејзината вредност. [235][236] Други примери вклучуваат Радијус Вектор, кој бил продаден за 108 милиони евра; Wireless Media, продаден за 38 милиони евра; и разни аквизиции на помали провајдери на кабелска телевизија и интернет (како што се Авком Белград, Радијус Вектор, Маско, Белград БПП Инг и Грочка).[237]
Споменатите аквизиции ја влошиле финансиската состојба на Телеком и ја навеле компанијата да издаде обврзници во вредност од 23,5 милијарди динари за рефинансирање на долговите.[238] Српскиот совет за борба против корупцијата сепак молчи.[239] Во 2017 година, Вучиќ ја означил N1, главната независна медиумска организација во Србија,како „Луксембуршка телевизија со американски капитал“ и „телевизија контролирана од ЦИА“.[240]
Градежниот мегапроект „Белград на вода “ во центарот на Белград привлекол дополнителни контроверзии во средината на септември 2018 година, кога двајца работници паднале од 22-от кат на зграда во изградба. Според извештајот на Equal Times, „мажите кои работеле нелегално биле испратени од нивните шефови и работодавци, бидејќи немале соодветна документација“.[241]
Пет дена подоцна, Вучиќ изјавил дека „во Соединетите Американски Држави на секои десет секунди умира мијач на прозорци“. Тој се извинил за изјавата откако било откриено дека тврдењето доаѓа од веб-страницата за сатирични вести The Onion.[242]
Сопственоста и профитот на проектот биле поделени, при што наводниот инвеститор Eagle Hills Properties добил 68%, а српската влада 32%. Целиот договор бил чуван во тајност и наводно е поврзан со корупција на владини функционери. Некои критичари прашале дали 4 милијарди евра директни странски инвестиции се реални, и дека инвеститорот од Абу Даби воопшто не учествувал во мегапроектот и дека проектот всушност бил користен за перење пари. Локалниот архитект Љубица Славковиќ коментирал дека „Мегаломанскиот проект поддржан од ветувањето за пари од Абу Даби е насилно туркање напред со заобиколување на законите и игнорирање на постојното урбано ткиво, со цел да се обезбеди идниот идентитет на Србија и нејзиниот главен град“.[243][244][245]
На 24 април 2016 година, неидентификувани мажи, облечени во капа, упаднале во белградскиот кварт Савамала среде ноќ на улицата Херцеговачка и ги демолирале куќите и објектите сместени таму. Оттогаш Савамала станала големо градилиште каде се развива „Белград на вода“, кој српските власти го нарекуваат и „проект од национално значење“. Иако речиси завршени, кулите сè уште се главно празни, а становите таму се продаваат по високи цени. Луѓето кои живееле во Савамала пред да биде урната, се преселени и живеат во други делови на градот.
Во јуни 2016 година, тогашниот премиер Вучиќ ги обвинил највисоките функционери во Белград дека стојат зад уривањето во Савамала.[246] Марија Мали, поранешна сопруга на министерот за финансии Синиша Мали, кој во тоа време бил градоначалник на Белград, во интервју за КРИК изјавила дека нејзиниот сопруг и рекол дека тој го организирал целото уривање на „некои мали колиби за да се отстрани нередот за изградбата на капиталниот проект“. Таа исто така тврдела дека тој станал насилен откако ја добил политичката власт, дека физички ја нападнал истиот месец кога се случило уривањето и дека тоа го опишал како вообичаен настан. Конкретно, Марија тврдела дека Синиша рекол: „Имав проблем, некои луѓе не сакаа да се иселат. Ја организирав акцијата за чистење. Луѓето дојдоа среде ноќ, некако опустошија нешто таму. Не направив ништо страшно, но, знаете, сето тоа го организирав, ја оркестрирав акцијата.“ [247][248] Тој подоцна ги негирал овие обвинувања.
Споровите околу природата на овој проект довеле до големи протести во Белград и ново здружение на граѓани, наречено„ Не да(ви)мо Београд“.
Во вторникот, 16 јануари 2018 година, Оливер Ивановиќ сакал да влезе во неговата канцеларија кога зад него застанал автомобил Опел Астра и сопатникот испукал шест куршуми во неговиот грб.
Специјалното обвинителство на Косово на почетокот на декември 2019 година поднело обвинение против шест лица (вклучувајќи го и полицаецот Марковиќ) како соучесници во злосторството. Тоа, исто така, именувало и двајца контроверзни српски стопанственци - Звонко Веселиновиќ и Милан Радоичиќ - кои го организирале убиството. Сепак, ниту еден од нив не им е достапен на косовските власти, така што технички не може да бидат обвинети.
Убиството на Ивановиќ дополнително ја искомплицирало политичката ситуација во Србија: опозицијата се потпирала на фактот дека медиумите под контрола на Вучиќ со месеци пред убиството воделе кампања за клевета против жртвата, вклучително и тврдење дека тој е „непријател на српскиот народ“. Во меѓувреме, независните медиуми објавиле слика на братот на претседателот, Андреј Вучиќ, како седи со Веселиновиќ на некоја приватна забава, додека Радоичиќ се гледа како гостин кој присуствува на едно од обраќањата на претседателот во парламентот - но хипотезата сè уште нема цврсти докази за да се потврди тврдењето.
Од друга страна, српскиот режим постојано обвинувал одредени албански политичари (најчесто Кадри Весели, поранешен командант на УЧК и поранешен претседател на косовскиот парламент) за организатор на убиството на Ивановиќ, па дури и именувал еден поранешен албански криминалец, Флорим Ејупи, како веројатен сторител[249].
Година | Лидер | Број на гласови | % на гласови | Број на мандати | +/– | Коалиција | Статус |
---|---|---|---|---|---|---|---|
2008 | Томислав Николиќ | Поделба од Српска радикална партија
21 / 250 |
▲ 21 | — | (норвешки) | ||
2012 | 940,659 | 24.05%
58 / 250 |
▲ 37 | PS | власт | ||
2014 | Александар Вучиќ | 1,736,920 | 48.35%
128 / 250 |
▲ 70 | BKV | власт | |
2016 | 1,823,147 | 48.25%
93 / 250 |
▼ 35 | SP | власт | ||
2020 | 1,953,998 | 60.65%
157 / 250 |
▲ 64 | ZND | власт | ||
2022 |
0 / 250 |
ЗМС |
Година | Лидер | Гласови | Број на гласови | % на гласови | Број на мандати | +/– | Коалиција |
---|---|---|---|---|---|---|---|
2012 | Игор Мировиќ | 185,309 | 18.33%
22 / 120 |
▲ 22 | PS | (норвешки) | |
2016 | 428,452 | 44.48%
63 / 120 |
▲ 41 | SP | власт | ||
2020 | 498,495 | 61.58%
76 / 120 |
▲ 13 | ZND | власт |
Година | Кандидат | Прв круг | % | Втор круг | % | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|
2012 | Томислав Николиќ | Предлошка:Depends | 979,216 | 25.05% | 1 | 1,552,063 | 49.54% |
2017 | Александар Вучиќ | 1 | 2,012,788 | 55.06% | Н/П | — | — |
2022 | |||||||
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.