Смолари

Смолари или Смоларе — село во Општина Ново Село, во областа Подгорје, во околината на градот Струмица.

Стара воденица во Смолари

Река во селото

Смоларски Водопад

Црква „Св. Троица“

ОУ „Мануш Турновски“

Смолари
Стара куќа во Смолари
Смолари Местоположба на Смолари во Македонија Смолари на карта
Координати 41°22′27″N 22°54′20″E
Општина	Ново Село
Население	312 жит. (поп. 2021)[1]
Шифра на КО	27062, 27562
Надм. вис.	382 м
Смолари на општинската карта Атарот на Смолари во рамките на општината
Смолари на Ризницата

Географија и местоположба

Селото Смолари се наоѓа во северното подножје на планината Беласица во областа позната како Подгорие. Селото е оддалечено 28 километри од градот Струмица во југоисточна насока и 6 километри од центарот на општината, Ново Село, на надморска височина од 382 метри. Јужно од селото се наоѓа реката Ломница, на која е расположен познатиот Смоларски Водопад, до кој се пристигнува преку екопатека. Вкупната височина на вертикалниот отсек на Смоларскиот Водопад изнесува 39,5 метри.

Среде село порано се наоѓале два стари јавори, високи околу 30 метри. Денес е останат помладиот јавор, чија старост се проценува околу 300 години.

Историја

Отоманско Царство

Името на селото е изведено од зборот „смолар“ или човек што се занимава со собирање смола.

За првпат во историските извори, ова село е споменето во пописот на населението од 1519 година. Во 1570 година селото е споменето во османлиски дефтер под името Свилани. Во истата година во селото живееле 12 христијански семејства^[2].

Југославија

Пред Балканските војни, селото се наоѓало во состав на Петричката околија. По крајот на Балканските војни, селото било вклучено во составот на Царство Бугарија. По крајот на Првата светска војна, според Нејскиот мировен договор, селото било вклучено во составот на Кралство СХС, заедно со Струмичкиот регион, додека по крајот на Втората светска војна, во рамките на СФРЈ.

Македонија

По распаѓањето на СФРЈ, селото формално било вклучено во составот на Република Македонија. Според територијалната организација на Република Македонија, селото припаѓа на Општина Ново Село.

Население

Население во минатото

Година Нас. ±% 1948 852 —     1953 918 +7.7% 1961 963 +4.9% 1971 986 +2.4% 1981 913 −7.4%	Година Нас. ±% 1991 810 −11.3% 1994 628 −22.5% 2002 658 +4.8% 2021 312 −52.6%

Во текот на XIX век, селото било чисто македонско. Во „Етнографија на вилаетите Адријанопол, Монастир и Салоника“ во 1873 година,Смоларе е наведено како село со 80 домаќинства и 298 жители Македонци.^[3][4] Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија, Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Смолари живееле 750 жители, сите Македонци^[5].

Селото било под влијание на Бугарската егзархија. Според податоците на секретарот на егзархијата Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во селото живееле 784 Македонци под врховенството на Бугарската егзархија и функционирало бугарско училиште со еден учител и 31 ученици^[3][6].

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 650 Македонци.^[7]

Според пописот од 1971 година, Смолари имало 986 жители^[8]. Намалувањето на 659 жители, според пописот од 2002 година, се должи на иселувањето на населението во западноевропските земји. Целокупното население во Смолари е сочинето од Македонци со православна вероисповед.

Според пописот на населението на Македонија од 2002 година, селото има 659 жители, сите Македонци.^[9]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 312 жители, од кои 290 Македонци, 1 Србин и 21 лице без податоци.^[10]

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година	1900	1905	1948	1953	1961	1971	1981	1991	1994	2002	2021
Население	750	784	852	918	963	986	913	810	628	658	312

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[11]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[12]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[13]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[14]

Самоуправа и политика

Избирачко место

Во селото постои избирачкото место бр. 1782 според Државната изборна комисија, сместени во просториите на основното училиште.^[15]

На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 603 гласачи.^[16]

Културни и природни знаменитости

• Смоларски Водопад кој е најголем во Македонија.
• Црква Света Троица.
• Русикска чешма, населба од доцноантичко време.
• Шестте воденици
• Планинарски дом Беласица
• Чешма Баба Тренината
• Трајкова чешма
• Основно училиште

Редовни настани

• Костенијада

Личности

• Иван Смоларски (1872-1928) — војвода на ВМРО.
• Стојан Костов Анѓов — револуционер од ВМОРО.^[17]

Наводи

1. „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.
2. Турски документи за историјата на македонскиот народ. Опширни пописни дефтери од XVI век за Кустендилскиот санųак, Т.V/3, Скопје, 1982, стр. 638-639.
3. Како што е општопознато, Македонците во бугарските извори се присвојуваат и водат како Бугари, и покрај признанието дека самите се изјаснувале како Македонци.
4. „Македония и Одринско. Статистика на населението от 1873 г.“ Македонски научен институт, София, 1995, с. 148-149.
5. Васил Кънчов. „Македония. Етнография и статистика“. София, 1900, стр. 187.
6. Brancoff, D.M. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, pp. 186-187.
7. „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.
8. „Попис во Македонија. - Книга 10“ (PDF). Посетено на 2013-05-01.
9. Попис на населението, домаќинствата и становите во Република Македонија, 2002 - Книга X
10. „Оваа категорија опфаќа лица коишто учествуваат во вкупното резидентно население, но поради нивно одбивање да бидат попишани, неможност да бидат најдени на својата адреса на живеење и непотполност во работата на попишувачите не биле официјално попишани, туку за нив податоците биле преземени од административни извори и затоа не учествуваат во изјаснувањето за етничка припадност, вероисповед и мајчин јазик (Прочитајте повеќе...).“
11. К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
12. Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
13. „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.
14. „Вкупно резидентно население на Република Северна Македонија според етничката припадност, по населени места, Попис, 2021“. Државен завод за статистика.
15. „Описи на ИМ“. Архивирано од изворникот на 2023-08-17. Посетено на 29 декември 2019.
16. „Претседателски избори 2019“. Архивирано од изворникот на 2019-12-29. Посетено на 29 декември 2019.
17. . Јасмина Дамјановска, Ленина Жила и Филип Петровски (2016). Илинденски сведоштва. том I, дел I. Скопје: Државен архив на Република Македонија. Отсутно или празно |title= (help)CS1-одржување: друго (link)

Надворешни врски

„Смолари“ на Ризницата ?

• www.novoselo.gov.mk Официјална страница на Општина Ново Село
• Мапи, аеродроми и временска ситуација локација (-{Fallingrain}-)
• Мрежно место на општина Ново Село^{[мртва врска]}
• Гугл сателитска мапа (-{Maplandia}-)