Грчец

Грчец — село во Општина Сарај, во околината на градот Скопје. Според пописот од 2021 година, селото имало 36 жители.

Грчец
Грчец Местоположба на Грчец во Македонија Грчец на карта
Координати 41°59′17″N 21°19′49″E
Општина	Сарај
Население	36 жит. (поп. 2021)[1]
Шифра на КО	25063
Надм. вис.	394 м
Грчец на општинската карта Атарот на Грчец во рамките на општината
Грчец на Ризницата

Географија и местоположба

Селото е дел од Општина Сарај, во близина на Скопје. Селото е оддалечено околу 10 км од Скопје и се наоѓа на планината Водно. Грчец е составено од две маала, Горни Грчец се наоѓа на Водно, а Долни Грчец во близина на Треска, поточно Матка.

Во северниот дел на Долен Грчец, крај свиокот на Треска се наоѓа маалото Чичино Село.

Историја

Во XIX век, селото е дел од нахијата Каршијак во Скопската каза во Отоманското Царство.

Според опширните османлиски дефтери за населението на Скопската Каза од 1832/33 година, селото било муслиманско, со 12 муслимански домаќинства. На овој попис биле забележани 43 мажи муслимани, со 4 новороденчиња. Се проценува дека селото во тој период имало 94 жители.^[2]

Стефан Верковиќ во 1857 го бележи со 120 жители.^[3]

Според податоците на бугарскиот публицист Васил К’нчов, селото во 1900 година имало 95 жители Албанци муслимани.^[4] Како село со албанско население било означено и од страна на Леонард Шулце Јена во 1927 година.^[5] Исто така, слични податоци дава и Афанасиј Селишчев во 1929 година.^[6]

Население

Население во минатото

Година Нас. ±% 1948 607 —     1953 658 +8.4% 1961 569 −13.5% 1971 30 −94.7% 1981 1.315 +4283.3%	Година Нас. ±% 1991 39 −97.0% 1994 1.805 +4528.2% 2002 1 −99.9% 2021 36 +3500.0%

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија во 1931 година, селото имало 500 Албанци.^[7]

Според пописот од 2002 година, Грчец има 1 жител Македонец.

Според последниот попис од 2021 година, Грчец има 36 жители, од кои 3 Албанци и 33 лица без податоци.

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година	1900	1905	1948	1953	1961	1971	1981	1991	1994	2002	2021
Население	95	—	607	658	569	30	1.315	39	1.805	1	36

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[8]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[9]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[10]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[11]

Родови

Грчец е албанско село.

Според истражувањата од 1951 година, родови во селото биле:

• Доселеници: Арцика (14 к.), Уколар (12 к.), Гаџалар (34 к.) и Врескало (28 к.) споменатите родови потекнуваат од предци доселени на почетокот од XIX век од Горна Река. Во селото Кракорница постои род Врескало. Од нив е родот Врескало во Грчец.^[12]

Културни и природни знаменитости

Археолошки наоѓалишта^[13]

• Градиште — градиште од доцноантичко време

Личности

• Ким Мехмети (р. 1955) — писател и политички аналитичар

Поврзано

• Општина Сарај
• Скопје

Наводи

1. „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.
2. Османлиски документи за историјата на Македонија - пописи од XIX век на муслиманското население - Скопски Санџак, каза Скопје. Скопје: д-р Емил Крстески. 2020.
3. Верковиќ, Стефан (1889). Топографическо-этнографическій очеркъ Македоніи. Санкт Петербург.
4. Кънчов, Васил. „Македония. Етнография и статистика“. София, 1900.
5. Leonhard Schultze Jena. "Makedonien, Landschafts- und Kulturbilder", Jena, G. Fischer, 1927
6. Афанасий Селищев. „Полог и его болгарское население. Исторические, этнографические и диалектологические очерки северо-западной Македонии“. - София, 1929.
7. „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.
8. К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
9. Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
10. „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.
11. „Вкупно резидентно население на Република Северна Македонија според етничката припадност, по населени места, Попис, 2021“. Државен завод за статистика.
12. Трифуноски, Јован (1964). Сеоска насеља скопске котлине. Скопје.
13. Грозданов, Цветан; Коцо, Димче; и др. (1996). Археолошка карта на Република Македонија. Т. 2. Скопје: МАНУ. стр. 370. ISBN 9989-649-28-6.

Надворешни врски

• Сателитска снимка на Грчец, на Карти на Гугл