Гајре

Гајре — село во Општина Тетово, во околината на градот Тетово.

Гајре
Гајре Местоположба на Гајре во Македонија Гајре на карта
Координати 42°0′44″N 20°56′39″E
Општина	Тетово
Население	633 жит. (поп. 2021)[1]
Шифра на КО	28013
Надм. вис.	700 м
Гајре на општинската карта Атарот на Гајре во рамките на општината
Гајре на Ризницата

Географија и местоположба

Селото се наоѓа 3 километри северозападно од градот Тетово. Куќите се издигаат на надморска височина од 700 метри, па и повисоко. Атарот зафаќа простор од 7,3 км².^[2]

Историја

На 5 јуни 2001 во близина на Гајре, на патот Тетово-Попова Шапка, албанските терористи од заседа убиле петмина припадници на Армијата на Република Македонија. При престрелката биле повредени и шестмина припадници на безбедносните сили.

Стопанство

Население

Население во минатото

Година Нас. ±% 1948 732 —     1953 766 +4.6% 1961 774 +1.0% 1971 804 +3.9% 1981 729 −9.3%	Година Нас. ±% 1991 3 −99.6% 1994 802 +26633.3% 2002 1.020 +27.2% 2021 633 −37.9%

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија, Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Гајре живееле 85 жители, сите Албанци.^[3]

Според Афанасиј Селишчев, во 1929 година Гајре — село во Селечка општина со центар во Шипковица и има 110 куќи со 548 жители, сите Албанци.^[4]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралство Југославија во 1931 година, селото имало 550 Албанци.^[5]

На пописот од 2002 година, селото имало 1.020 жители, од кои 1.009 Албанци, 6 Македонци, 1 Србин и 4 останати.^[6]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 633 жители, од кои 607 Албанци, 1 останат и 25 лица без податоци.^[7]

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година	1900	1905	1948	1953	1961	1971	1981	1991	1994	2002	2021
Население	85	—	732	766	774	804	729	3	802	1.020	633

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[8]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[9]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[10]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[11]

Родови:

Најстарите албански родови во селото се Данчове (16 куќи) и Кутине (11 куќи). Потекнуваат од племето Красниќ, во северна Албанија, а се доселиле кон крајот на XVIII век.^[12]

Според истражувањата од 1947 година, родови во селото се:

• Доселеници: Кутице (11 к.), Ѓермазе (11 к.) и Шике (14 к.) доселени се во различен период од северна Албанија, не знаат точно од кое место. Во последниот род се знае следното родословие: Ресим (жив на 40 г. во 1947 година) Џемаил-Сејди-Саид-Беадин-Алим-Беџед, кој се доселил. Од последниот род има иселеници во Тетово (едно семејство); Данчове (16 к.) потекнуваат од фисот Красниќи, доселени се од северна Албанија. Се доселиле пред повеќе од 200 години. Имаат иселеници во Тетово и Голема Речица; Аљијалар и Веље (44 к.) доселени се од селото Топојани во Љума, северна Албанија. Доселени се во исто време кога и претходниот род. Имаат иселеници во Тетово (десет семејства) и во Голема Речица; Касе (17 к.) доселени се од околината на Пешкокеја од областа Долен Дебар, северна Албанија. Овде се доселени кон крајот на XVIII век. Имаат иселеници во Романија (две семејства) и во Тетово (едно семејство).^[13]

Општествени установи

Самоуправа и политика

Избирачко место

Во селото постои избирачкото место бр. 2084 според Државната изборна комисија, сместени во просториите на основното училиште.^[14]

На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 743 гласачи.^[15]

Културни и природни знаменитости

Редовни настани

Личности

Родени

• Мурат Исаку (р. 15 април 1928 - 24 август 2005), македонски поет и писател
• Абдулазис Ислами (р. 29 јули 1930) - поет, раскажувач, романописец, драмски автор.
• Џемаил Вејсели (р. 15 ноември 1927) - македонски политичар.
• Хусни Вела (р. 1926) - македонски учител и политички деец
• Сервет Салиу (20 декември 1928 - Тетово, 1994) - македонски политичар.

Починати

• Влатко Миленковски (1972 - 2001), македонски бранител од конфликтот во 2001^[16]
• Благојче Силјанов (1969 - 2001), македонски бранител од конфликтот во 2001^[16]
• Пеце Матичевски (1978 - 2001), македонски бранител од конфликтот во 2001^[16]

Култура и спорт

Иселеништво

Наводи

1. „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.
2. Енциклопедија на селата во Република Македонија, Митко Панов, стр. 65
3. Кѫнчовъ, Василъ. Македония. Етнография и статистика. София, Българското книжовно дружество, 1900. ISBN 954430424X. с. 213.
4. Селищев, Афанасий. „Полог и его болгарское население. Исторические, этнографические и диалектологические очерки северо-западной Македонии“. - София, 1929, стр. 24.
5. „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.
6. Попис на населението, домаќинствата и становите во Република Македонија, 2002 - Книга X
7. „Оваа категорија опфаќа лица коишто учествуваат во вкупното резидентно население, но поради нивно одбивање да бидат попишани, неможност да бидат најдени на својата адреса на живеење и непотполност во работата на попишувачите не биле официјално попишани, туку за нив податоците биле преземени од административни извори и затоа не учествуваат во изјаснувањето за етничка припадност, вероисповед и мајчин јазик (Прочитајте повеќе...).“
8. К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
9. Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
10. „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.
11. „Вкупно резидентно население на Република Северна Македонија според етничката припадност, по населени места, Попис, 2021“. Државен завод за статистика.
12. Албанците во Македонија само од 1780 година, д-р Ристо Ивановски, Битола, 2014 г., 9 стр.
13. Трифуноски, Јован (1976). Полог. Белград: САНУ.
14. „Описи на ИМ“. Архивирано од изворникот на 2023-08-17. Посетено на 3 ноември 2019.
15. „Претседателски избори 2019“. Архивирано од изворникот на 2019-12-29. Посетено на 3 ноември 2019.
16. 8 години од загинувањето на бранителите кај Гајре, Телма ТВ

Надворешни врски

• Гајре на Ризницата