Релативистички млаз
From Wikipedia, the free encyclopedia
Релативистички млаз или само млаз — појава честопати набљудувана во астрономијата, каде поради струењето на материјата по должината на оската на вртење се оддаваат од компактно тело. Тие обично се предизвикани од страна на динамичени заемодејства во рамките на еден Расеан Диск.
Кога материјата се оддава со брзина приближна на брзината на светлината, овие млазови се нарекуваат релативистички млазови, бидејќи ефектите од специјалната релативност стануваат важни. Најголемите млазови се оние оддадени од активните галаксии како што се квазарите и радиогалаксиите. Другите системи кои честопати оддаваат млазови се катаклизмичните променливи ѕвезди, Х-зрачните двојни ѕвезди и Т-Бик ѕвездите. Хербиг-Ароовите тела настануваат поради заемодејството на млазовите со меѓуѕвездената средина. Биполарните одливи или млазови, исто така може да бидат поврзани со протоѕвездитете (млади, ѕвезди во создавање),[1] или со развиените по асимптотската гранка на џиновските ѕвезди (честопати во облик на биполарни маглини).
Нерешени проблеми во физиката: Зошто дисковите кои заобиколуваат одредени тела, како што се центрите на активните галаксии, оддаваат млазови по должината на нивните поларни оски? (повеќе за нерешените проблеми во физиката) |
Но ова е сè уште предмет на тековни истражувања за да може да сè разбере како млазовите се создаваат и се напојуваат, постојат две преовладувачки мислења за потеклото на моќноста, а тие се дека постои централно тело (како на пр. црна дупка), и Расеан Диск. Расеаните дискови околу многу ѕвездени тела се во можност да создадат млазови, но сепак тие околу црните дупки се најбрзи и најактивни. Ова се должи на фактот што брзината на млазовите е скоро иста со излезната брзина на централното тело. Ова овозможува брзината на млазот од црната дупка да биде близу до брзината на светлината, а млазовите од ппротоѕвездите се многу побавни. И покрај тоа што не се знае точно колку расеани дискови успеваат да создадат млаз, се смета дека се создаваат испреплетени магнетни полиња кои предизвикуваат паралелни мазови. Хидродинамиката на Делаваловиот испусник исто така може да посочи за механизмите кои се вклучени.
Еден од најдобрите начини на истражување како се произведува млаз е да се утврди составот на млазот во полупречник каде што тие можат да бидат директно проучувани. На пример, ако млазот потекнува од Расеан Диск, неговата плазма веројатно има електро-јонски состав, а ако потекнува од црна дупка тогаш најверојатно ќе биде електро-позитронска по природа. Исто така, плазмата оддава различни облици на зрачење, како што се рендгенското зрачење и радиобрановите