![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/NuclearReaction.svg/langmk-640px-NuclearReaction.svg.png&w=640&q=50)
Јадрен слоест модел
From Wikipedia, the free encyclopedia
Јадрен слоест модел — модел на атомското јадро во кој е вклучен и Паулиевиот принцип за да се опише структурата на јадрото преку енергетските нивоа.[1] Првиот слоест модел бил предложен од Дмитри Иваненко (заедно со Е. Гапон) во 1932 година. Моделот бил развиен во 1949 година, благодарение на независната работа на неколку физичари, особено на Јуџин Вигнер, Марија Геперт Мајер и Јоханес Ханс Даниел Јенсен, кои ја поделиле 1963 Нобеловата награда за физика од 1963 година за нивните придонеси во објаснувањето на слоестиот модел.
Слоестиот модел делумно е еднаков на атомскиот слоест модел кој ги опишува подреденостите на електроните во атомот, односно дека пополнет слој има поголема стабилност. Кога додаваме нуклеони (протони или неутрони) во јадрото, постојат одредени точки каде врзивната енергија на следниот нуклеон е помала од оној претходно разгледуван. Ова набљудување, дека постојат одредени магичните броеви на нуклеоните: 2, 8, 20, 28, 50, 82, 126 кои се потесно сврзани од следниот повисок број, е всушност основа за слоестиот модел.
Слоевите за протоните и неутроните се независни едни од други. Затоа, може да се има „магично јадро“ каде еден вид на нуклеон или друг е со магичен број, и можеме да иамме „двојно магични јадра“, кога и двата броја на нуклеоните се магични. Поради некои промени во пополнувањето на орбиталите, горните магични броеви се 126 и шпекулативно, 184 за неутрони и само 114 за протони, што има улога во потрагата на т.н. остров на стабилност. Се забележани и некои полумагични броеви, особени Z=40 давајќи му на јадрениот слоест модел пополнување кај различните елементи, исто така и 16 може да биде магичен број.[2]
За да се добијат овие броеви, јадрениот слоест модел започнува од просечниот потенцијал со облик помеѓу јама со бесконечен потенцијал и хармониски треперник. На овој потенцијал се надоврзува и спинска орбита. И на овој начин, целокупното растројување не соодвествува на експериментот, па мора да се додаде и емпириска соинска орбита со најмалку две или три различни вредности за нивната константа на заемнодејство, во зависност од јадрото кое се изучува.
Во секој случај, магичните броеви на нуклеоните, како и другите својства, може да се добијат со приближно разгледување на моделот со употреба на тридимензионален хармонсики осцилатор заедно со спин-орбиталното заемнодејство. Поверодостоен, но оддалеку посложен потенцијал е познат како Вудс–Саксонов потенцијал.