британски политичар и премиер на земјата From Wikipedia, the free encyclopedia
Риши Сунак (англиски: Rishi Sunak; Саутхемптон, 12 мај 1980 година) — британски политичар, и поранешен премиер на Обединетото Кралство и лидер на Конзервативната партија на Обединетото Кралство од 24 октомври 2022 година. Тој претходно бил канцелар на благајната од 2020 до 2022 година, главен секретар на трезорот од 2019 до 2020 година, член на Конзервативната партија. Бил член на парламентот за Ричмонд (Јоркс) од 2015 година.
| Многупочитуван Риши Сунак Член на парламентот | |
|---|---|
.jpg) | |
| Премиер на Обединетото Кралство | |
| На должноста 25 октомври 2022 – 5 јули 2024 | |
| Монарх | Чарлс III |
| Заменик | Доминик Раб |
| Претходник | Лиз Трас |
| Наследник | Кир Стармер |
| Водач на Конзервативната партија | |
| На должноста | |
| Стапил 24 октомври 2022 | |
| Претседател | Надим Захави |
| Претходник | Лиз Трас |
| Канцелар на благајната | |
| На должноста 13 февруари 2020 – 5 јули 2022 | |
| Премиер | Борис Џонсон |
| Претходник | Саџид Џавид |
| Наследник | Надим Захави |
| Главен секретар на трезорот | |
| На должноста 24 јули 2019 – 13 февруари 2020 | |
| Премиер | Борис Џонсон |
| Претходник | Лиз Трас |
| Наследник | Стив Баркли |
| Парламентарен државен потсекретар за локална управа | |
| На должноста 9 јануари 2018 – 24 јули 2019 | |
| Премиер | Тереза Меј |
| Претходник | Маркус Џонс |
| Наследник | Лук Хол |
| Член на парламентот за Ричмонд (Јоркс) | |
| На должноста | |
| Стапил 7 мај 2015 | |
| Претходник | Вилијам Хаг |
| Мнозинство | 27,210 (47.2%) |
| Лични податоци | |
| Роден(а) | 12 мај 1980 Саутхемптон, Хемпшир, Англија |
| Партија | Конзервативна партија |
| Сопружник | Акшата Мурти (в. 2009) |
| Деца | 2 |
| Живеалиште |
|
| Образование | Колеџ Винчестер |
| Установа |
|
| Потпис | |
| Портал | rishisunak.com |
Роден во Саутхемптон од пенџапски хиндуистички родители кои мигрирале во Британија од Источна Африка. Сунак се школувал на колеџот Ванчестер. Потоа студирал филозофија, политика и економија (ППЕ) на колеџот Линколн во Оксфорд, а подоцна се стекнал со МБА на Универзитетот Стенфорд во Калифорнија како Фулбрајтов стипендист. Додека студирал на Стенфорд, ја запознал својата идна сопруга Акшата Мурти, ќерка на Н. Р. Нарајана Мурти, индиски стопанственик милијардер кој ја основал Инфосис. Сунак и Мурти се 222. најбогати луѓе во Британија, со вкупно богатство од 730 милиони фунти заклучно со 2022 година.[1] По дипломирањето, работел за Голдман Сакс, а подоцна и како партнер во компаниите за хеџ фондови Управа на Детскиот инвестициски фонд и Телема Партнерс.
Сунак бил избран во Долниот дом за Ричмонд (Јоркс) во Северен Јоркшир на општите избори во 2015 година, наследувајќи го Вилијам Хејг. Сунак го поддржал брегзитот на референдумот за членство во ЕУ во 2016 година. Бил назначен во втората влада на Тереза Меј за парламентарен потсекретар за локална самоуправа во реконструкцијата во 2018 година. Трипати гласал за Договорот за повлекување на Меј од Брегзит. Откако Меј поднела оставка, Сунак ја поддржувал кампањата на Борис Џонсон да стане лидер на конзервативците. Откако Џонсон беше избран и именуван за премиер, тој го назначил Сунак за главен секретар на Трезорот. Сунак го заменил Саџид Џавид како канцелар на благајната по неговата оставка при реконструкцијата на кабинетот во февруари 2020 година.
Како канцелар, Сунак бил истакнат во владиниот финансиски одговор на пандемијата „Ковид-19“ и нејзиното економско влијание, вклучувајќио ги и шемите за задржување на работните места заради коронавирусот и „Јадете надвор за да помогнете“ (Eat Out to Help Out). Во екот на скандалот Партигејт, бил првиот државен канцелар во британската историја кој бил казнет за кршење на законот додека беше на функцијата, откако му била изречена фиксна казна за прекршување на прописите за „Ковид-19“ за време на карантинот. Поднел оставка како канцелар на 5 јули 2022 година, наведувајќи ги неговите разлики за економската политика со Џонсон во неговото писмо за оставка.[2] Оставката на Сунак, заедно со оставката на Џавид како министер за здравство, довеле до оставка на Џонсон заради владина криза.
На 8 јули 2022 година, ја објавил својата кандидатура да го замени Џонсон на изборите за раководство на Конзервативната партија.[3] На 20 јули загубил од Лиз Трас во резултатите објавени на 5 септември 2022 година.[4] По нејзината оставка, бил избран за премиер на 25 октомври 2022 година.
Сунак е роден на 12 мај 1980 година во Саутхемптон[5][6] од хиндуистички родители со пенџапско потекло, Јашвир и Уша Сунак.[7] Тој е најстариот од тројцата браќа и сестри.[6] Неговиот татко Јашвир е роден и израснат во колонијата и протекторатот Кенија (денес Кенија), додека неговата мајка Уша е родена во Тангањика (која подоцна станала дел од Танзанија).[8] Неговите баба и дедо се родени во провинцијата Пенџаб, Британска Индија, и мигрирале од Источна Африка со своите деца во Велика Британија во 1960-тите.[9] Јашвир бил општ лекар, а Уша бил фармацевт и водела локална аптека.[7][10][11]
Сунак се школувал во Строуд, подготвително училиште во Ромси, Хемпшир и колеџот Ванчестер, независно машко училиште, каде што бил главен момче и уредник на училишниот весник.[12][13] Тој бил келнер во кари куќа во Саутемптон за време на летните одмори.[8][13][14][15] Читал филозофија, политика и економија (ППЕ) на колеџот Линколн, Оксфорд, каде дипломирал во 2001 година.[12] Во 2001 година, бил интервјуиран со неговите родители за документарниот филм на БиБиСи The Middle Classes: Their Rise and Spread,[16] за време на кој тој забележал: „Имам пријатели кои се аристократи, имам пријатели кои се од повисока класа, имам пријатели кои се од работничката класа... добро, не од работничката класа“.[17] Во 2006 година се стекнал со МБА на Универзитетот Стенфорд, каде што беше Фулбрајтов стипендист.[18][19][20]
Во неделите пред назначувањето на Сунак за канцелар на благајната, голем број брифинзи за печатот сугерирале дека може да се воспостави ново економско министерство на чело со Сунак за да се намали моќта и политичкото влијание на канцеларот Саџид Џавид во Министерството за финансии. Сунак се сметал за лојален на Џонсон, фаворизиран од Доминик Камингс, и се сметал за министер „ѕвезда во подем“ кој умешно го претставувал премиерот за време на изборните дебати во 2019 година.[21] До февруари 2020 година, Гардијан објавил дека Џавид ќе остане во улогата на канцелар и дека Сунак ќе остане како главен секретар на трезорот, така што главниот советник на премиерот Камингс ќе „држи на око“ Џавид.[22]
Сунак бил унапреден во канцелар на 13 февруари 2020 година како дел од реконструкцијата на кабинетот, откако неговиот претходник Џавид поднел оставка истиот ден.[23][24] Џавид поднел оставка на функцијата канцелар на благајната по состанокот со премиерот Џонсон. За време на состанокот, Џонсон му понудил да ја задржи својата позиција под услов да ги отпушти сите свои советници во Трезорот, за да биде заменети со персонал избран од Камингс. Откако поднел оставка, Џавид за Асоцијацијата за печат изјавил дека „ниту еден министер што се почитува себеси нема да ги прифати тие услови“.[24][25] Некои политички коментатори сметаат дека назначувањето на Сунак го сигнализира крајот на независноста на Трезорот од Даунинг стрит, при што Роберт Шримсли, главен политички коментатор на Фајненшл тајмс, тврди дека „добрата влада често зависи од вишите министри - а особено од канцеларот - да се бори против лошите идеи“..[26]
Првиот буџет на Сунак бил направен на 11 март 2020 година [27] Истиот вклучувал најава за дополнителни трошења од 30 милијарди фунти, од кои 12 милијарди фунти биле доделени за ублажување на економските ефекти од пандемијата на Ковид 19.[28]
Бидејќи пандемијата предизвикала финансиски последици, мерките на канцеларот Сунак биле критикувани затоа што некои работници не можеле да се квалификуваат за мерките за поддршка на приходи на Министерството за финансии. Вршителот на должноста водач на либералдемократите, Ед Дејви, рекол дека луѓето биле неправедно „обесени на сушење“ и дека нивните „работни места од соништата се претвориле во кошмари“ откако стотици пратеници контактирале со канцеларката.[29] Институтот за студии за вработување проценил дека 100.000 луѓе можеби нема да ги исполнуваат условите за каков било облик на владина помош затоа што започнале нова работа премногу доцна за да бидат вклучени во шемата за задржување на работните места, додека Британската асоцијација за угостителство го известила Одборот за трезорот дека меѓу 350.000 и 500.000 работници во нејзиниот сектор немале право.[30][31]
Сунак бил дел од комитетот на министри во кабинетот (во кој биле вклучени и Џонсон, Мет Хенкок и Мајкл Гоув) кои носеле одлуки за пандемијата.[32]
Сунак добил фиксна казна заедно со Џонсон за присуство на забава, но не дал изјава и не поднел оставка.[33]
.jpg/220px-Rishi_Sunak,_Sajid_Javid_and_Boris_Johnson_(cropped).jpg)
На 12 април 2022 година, Сунак добил фиксна казна откако полицијата верувала дека тој ги прекршил ограничувањата на Ковид-19 со тоа што присуствувал на роденденска забава.[34] Извесен број други, исто така, добиле известувања за фиксни казни, вклучувајќи го и Џонсон. Сунак станал првиот канцелар во британската историја за кој се верува дека го прекршил законот додека бил на функција.[35][36]
На 5 јули 2022 година, Сунак поднел оставка како канцелар неколку моменти откако Саџид Џавид поднел оставка од функцијата министер за здравство, среде контроверзиите околу наводите за сексуално вознемирување против пратеникот Крис Пинчер.[37] Во писмото за оставка, Сунак напишал: „Јавноста со право очекува владата да се води правилно, компетентно и сериозно“. Признавам дека можеби ова ми е последно министерско работно место, но верувам дека вреди да се борам за овие стандарди и затоа поднесувам оставка. Во подготовките за нашиот предложен заеднички говор за економијата следната недела, ми стана јасно дека нашите пристапи се премногу различни.“ [38] По дополнителните оставки, Џонсон на 7 јули поднел оставка како лидер на Конзервативната партија.[39]
На 8 јули 2022 година, Сунак објавил дека ќе се кандидира на изборите за раководство на Конзервативната партија за да го замени Џонсон.[40] Сунак ја започнал својата кампања преку видео објавено на друштвените мрежи, велејќи дека „ќе ја врати довербата, ќе ја врати економијата и ќе ја обедини земјата“.[41] Рекол дека неговите вредности се „патриотизам, правичност, напорна работа“.[42] Сунак ветил дека „ќе се бори на родово неутрален јазик“.[43]
Конзервативните политичари кои го поддржале Џонсон го критикувале Сунак дека „ги предводел обвиненијата за соборување на премиерот“, а Џејкоб Рис-Мог го нарекол „канцелар на високи даноци“.[44]
Доменот „readyforrishi.com “ првпат бил регистриран кај GoDedi на 23 декември 2021 година, додека „ready4.rishi.com “ бил регистриран на 6 јули 2022 година, два дена откако Сунак поднел оставка како канцелар. Првиот домен врши пренасочување кон вториот.[45][46]
Сунак беше назначен за премиер на Обединетото Кралство од страна на кралот Чарлс III на 25 октомври 2022 година,[47] што го прави првиот британски азиски премиер, како и првиот премиер од нехристијанска вера. Тој е и првиот премиер назначен од машки монарх во 71 година, по Винстон Черчил. Тој е најмладиот премиер по Роберт Џенкинсон 2. гроф од Ливерпул.[48]
Попладнето на 22 мај 2024 година, Сунак објави дека побарал од кралот да свика општи избори на 4 јули 2024 година, изненадувајќи ги своите пратеници. Иако Сунак имаше опција да чека до декември 2024 година за да ги распише изборите, тој рече дека одлучил за датумот затоа што верувал дека економијата се подобрува и дека „падот на инфлацијата и нето миграциските бројки ќе ја засилат изборната порака на конзервативците за „ држејќи се до планот“. Објавата на Сунак се случи за време на силен дожд на говорницата пред Даунинг стрит 10, без да се користи никакво засолниште од дождот.[49]
Откако Стармер го наследи Сунак како премиер, Сунак стана лидер на опозицијата и формираше кабинет во сенка. Тој најави оставка како лидер на партијата, велејќи дека ќе остане на лидерската позиција додека не се избере нов лидер. Сунак за време на изборната кампања изјави дека има намера да остане како резервен пратеник во следните 5 години.[50]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
