Презвитер

Презвитер^[1] или свештеник^[2] (грчки: πρεσβιτερος — старец, старешина) — свештенослужителски чин, втор по ред во црковната ерархија, повисок од ѓакон, понизок од епископ, посветен со хиротонија. Презвитерот е наследник на Седумдесетте апостоли кои Господ Исус Христос лично ги избрал (Лука 10,1), наречени „помали апостоли“. Во Светото писмо терминот презвитер се користи како синоним за епископ и се однесува на водачот на една локална Црква. Во својата современа употреба, овој термин е различен од терминот епископ и е синоним на свештеник. Презвитерот ги врши сите богослужби, освен хиротонија и осветување на миро, и е ракоположен од епископот и (симболички) од народот, кој својата согласност и одобрување ги дава извикувајќи „Достоен!“ (грчки: Άξιος, Аксиос!)

Новозаветното свештенство е продолжеток на старозаветното и како такво постоело во првобитните христијански заедници, формирани од нововерните Јудејци од Палестина. Свештениците имале улога да ги водат заедниците кои биле основани од апостолите. Презвитерството е потчинето на епископатот, по служба и по власт, но е и по потекло. И двата чина го вршат апостолскиот повик и се неодвоиви од Црквата, но сепак не го вршат во исто својство и на ист начин - тие се дополнуваат . Во олтарот, епископскиот престол е окружен со престолите на презвитерите, кои се негови сослужители и соработници, како литургиски, така и пастирски гледани. На помесните собори учествуваат и свештеници, но без право на глас.

Презвитерството во Новиот завет

Во Делата апостолски (Дап 11,30) јасно се кажува дека апостолите Павле и Варнава донеле помош за презвитерите во Ерусалим од Антиохија. Свети Јаков Праведен, за кој се знае дека бил епископ во Ерусалим (Дап 21,5) се среќава со светиот апостол Павле, повикувајќи ги сите презвитери од градот. Исто така, Свети Јаков се советува со христијаните да ги повикаат презвитерите на Црквата, за да се молат за болните (Јак 4,14). На своите патувања по Мала Азија, Павле и Варнава хиротонисале презвитери за сите локални христијански заедници (Дап 14,23), со повеќесложни задачи: пастирски, да се молат и помазуваат болни, да проповедаат и поучуваат, да се грижат и да раководат со заедницата, да ги упатуваат верните во духовниот живот итн. Нивното основно служење се состои во принесување на пофалби, богопочитување и молитви на верните.

Во Дидахите (15,2) јасно се потврдува дека посебна должност на свештеникот е учителската служба. После упокојувањето (најчесто пострадувањето) на светите апостоли, направена е јасна дистинкција помеѓу катедрата на епископот и презвитерот (и на ѓаконот, и меѓу првите кој јасно ја прави оваа поделба е Св. Игнатиј Антиохиски).

Видови на титули и одежди

Презвитерите од монашки ред (јеромонаси) служат во манастирите, а од мирски ред во парохии. Почесна титула на световниот презвитер е протопрезвитер, протојереј и протојереј-ставрофор, а монашки: сингел, протосингел, игумен и архимандрит, при што последните два се и настојатели на манастирот.

Според степенот на презвитерство, карактеристични се богослужбените одежди - епитрафил, фелон и појас. Протопрезвитерот како чест се здобива со правото на носење и набедреник, додека протојереј-ставрофор се здобива со право да носи граден крст.

Поврзано

• Ерархија

Наводи

1. „презвитер“ — Дигитален речник на македонскиот јазик
2. „свештеник“ — Дигитален речник на македонскиот јазик