Зглоб

Зглобот е место на сврзување меѓу две или повеќе коски.

Градба на зглоб

Видови зглобови

Поделба на зглобови

Зглобовите се поделени на три основни групи, врз основа на материјалот што се наоѓа меѓу клетките, па така постојат:

• Фиброзни зглобови, кај кои коските се држат заедно со фиброзно сврзливо ткиво. Пример е сутурата или шевот меѓу коските на черепот. Овој вид поврзување не овозможува движење и е наречен синартроза или неподвижен зглоб.
• ’Рскавични зглобови, кај кои коските во зглобовите меѓу себе се пворзуваат со ’рскавица. Hа пример, поврзувањата меѓу карличните коски и поврзувањата меѓу телата на пршлените. Овој вид зглобови овозможува мала подвижност и е наречен амфиартроза или полуподвижен зглоб.
• Синовијални зглобови, кај кои меѓу коските има празен простор, наречен зглобна празнина, во која има мало количество густа течност, наречена синовијална течност. Оваа течност се создава во обвивките што ја обложуваат зглобната парзнина. Овој вид поврзување овозможува слободно движење и е наречен диартроза или подвижен зглоб.

Градба на синовијални зглобови

Синовијални зглобови

Главна статија: Синовијални зглобови

Коските во подвижните зглобови се држат заедно со лигаменти. За подобра заштита и цврстина, зглобовите имаат и зглобна капсула од сврзливо ткиво што го затвора зглобот и е еден вид продолжение на периостеумот на коските. Површината на коските во подвижните зглобови е заштитена со мазна обвивка од ’рскавица наречена мазна ’рскавица.

Видови синовијални зглобови

Во зависност од движењето што го овозможуваат, синовијалните зглобови можат да бидат:

• Лизгачки зглобови, кај кои косените површѓини налегнуваат една врз друга. Примери се зглобовит ево дланката и стапалото.
• Висечки зглоб, кај кој е дозволено движење само во една насока, при што се менува аголот на коските во зглобот. пример е зглобот во лактот и поврзувањето на коските во прстите на рацете и нозете.
• Вртежен зглоб или пилот зглоб, кој овозможува кружно движење околу должината на коската. Pримери се зглобот меѓу првиот и вториот вратен пршлен и зглобот меѓу горниот крај на палечната и лакотната коска.
• Кондилоиден зглоб или зглоб на израсток, кој овозможува движење во две насоки. Примери се поврзувањата меѓу коските на дланката и коските на подлактцата и поврзувањето меѓу тилната коска на черепот и првиот вратен пршлен.
• Седлест зглоб е сличен на кондилоидниот зглоб, а има внатрешни спојни површини. Пример е спојувањето меѓу дланката и метакарпалната коска на палецот.
• Топчест зглоб, кој овозможува движење во многу насоки од една централна точка. овој вид спојување дава голема слобода во движењето. Примери се раменските и карличните спојувања.

Основна фунцкија на синовијалниот зглоб е слободно движење на поврзаните коски со што се овозможува менување на положбата и одењето. има четири видови движења со менвуање на аголот, или движења кога агоолот меѓу коските се менува. Тоа се: свиткување, испружување, одвојување и придвижување.

Болести на зглобови

Зглобовите може да се пворедат со механичко дејство, пример за тоа се изместувањата или шинувањата. Изместувањето е разместување на деловите на зглобот. Hајчесто изместен зглоб во организмот е раменскиот зглоб. Шинувањето претставува истегнување на зглобот со кинење или распукување на лигаментите.

Артритис

Артритис

Главна статија: Артритис

Најчестиот вид на оштетување на зглобовите е артритисот, односно таканаречено „воспаление на злобови“. Постојат различни видови на артритис:

• Остеоартритис, кој е дегетеративна болест на зглобот што најчесто се забележува кај постари луѓе. Најчесто ги напаѓа зглобовите што ја носат тежината при носење, како што се колковите, колената и ’рбетниот столб. Во дегенерација е вклучена зглобната ’рскавица, по што коските во зглобот меѓу себе се допираат.
• Ревматоиден артритис е состојба што се доликува со отекување на зглобовите на рацете, нозете и другите делови на телото, каоко резултат на воспаление и зголемување нас иновијалните мембрани и другите ткива во зглобот. Рамната ’рскавица се уништува и и зглобната празниан овозможува атхезија при која површините настојауваат да се приближат со што поврзувањето станува круто и таквите зглобови стануваат бесполезни.
• Инфективен артритис се јавува кога бактеријата што предизвикува некоја друга болест, преку циркулацијата ќе навлезе и во зглобовите. Како предизвикувачи најчесто се јавуваат Streptococcus, Staphylococcus и Neiseria.
• Гихтот е вид артритис што е предизвикан од промени во метаболизмот. Еден од производите на метаболизмот е и мочната киселина, која нормално се излачува со мочта. Ако се создава поголемо количесто мочна киселина, или ако поради некоја причина таа се излачува недозволено, таа се собира во вид на кристали, што се задржуваат околу зглобовите и други делови од телото. Последица на тоа е што зглобовите почнуваат да се воспалуваат и многу болат. Најчесто од гихт заболуваат средновечните мажи.

Зглобот како тема во уметноста

• „Нашиот Скочен Зглоб“ - расказ на македонската писателка Оливера Ќорвезироска од 2010 година.^[1]

Наводи

1. Оливера Ќорвезироска, Две перници. Скопје: Три, 2010, стр. 53-57.