Голем Радобил

Голем Радобил или Големо Радобил^[2] — село во областа Раец, во Општина Прилеп, на патот помеѓу градовите Кавадарци и Прилеп.

Голем Радобил
Поглед на селото Голем Радобил
Голем Радобил Местоположба на Голем Радобил во Македонија Голем Радобил на карта
Координати 41°22′45″N 21°48′26″E
Регион	Пелагониски
Општина	Прилеп
Област	Раец
Население	96 жит. (поп. 2021)[1]
Пошт. бр.	7500
Повик. бр.	048
Шифра на КО	20023
Надм. вис.	620 м
Голем Радобил на општинската карта Атарот на Голем Радобил во рамките на општината
Голем Радобил на Ризницата

Географија и местоположба

Голем Радобил се наоѓа во североисточниот дел на Општина Прилеп, во горното сливно подрачје на реката Раец, од десната страна на патот Прилеп-Кавадарци. Селото е ридско и се простира на надморска височина од 620 м. Од градот Прилеп е оддалечено 28 км, а од градот Скопје околу 98 км. Неговиот атар зафаќа површина од 25,1 км².^[3]

Историја

Во XIX век, селото било дел од Тиквешката каза на Отоманското Царство.

Во 1908 година, селото било опишано како слободно христијанско село со 120 куќи, а било споменато и како едно од најбогатите села во Тиквеш.^[4]

Стопанство

Селото има полјоделско-сточарска функција. Во рамки на селскиот атар преовладуваат пасиштата на површина од 2.086,2 ха, обработливото земјиште зафаќа површина од 359,3 ха, а на шуми отпаѓаат 42,9 ха.^[3]

Население

Население во минатото

Година Нас. ±% 1948 467 —     1953 441 −5.6% 1961 429 −2.7% 1971 304 −29.1% 1981 196 −35.5%	Година Нас. ±% 1991 105 −46.4% 1994 108 +2.9% 2002 107 −0.9% 2021 96 −10.3%

Во делото „Етнографија на вилаетите Адријанопол, Монастир и Салоника“ се вели дека во 1873 г. Големо Радобил било село во Прилепската каза со 64 домаќинства и 279 жители.^[2]

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија, Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Голем Радобил имало 700 жители.^[5] По податоците на секретарот на Бугарската егзархија Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“), во 1905 година во селото имало 720 жители.^[6]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 450 Македонци.^[7]

Селото броело 429 жители во 1961 година, додека во 1994 година во селото живееле 108 жители.

Според пописот од 2002 година, во селото живееле 107 жители, сите Македонци.^[8] Од нив 64 биле жани, а 43 жени.

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 96 жители, од кои 85 Македонци и 11 лица без податоци.^[9]

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година	1900	1905	1948	1953	1961	1971	1981	1991	1994	2002	2021
Население	700	720	467	441	429	304	196	105	108	107	96

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[10]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[11]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[12]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[13]

Општествени установи

• Основно училиште

Самоуправа и политика

Селото влегува во рамките на Општина Прилеп од 1962 година. Претходно, во периодот од 1950 до 1952 година, тоа било дел од Прилепската околија; во периодот од 1952 до 1955 година било дел од Општина Тројаци; а во периодот од 1955 до 1962 година, селото влегувало во склоп на Општина Плетвар.

Избирачко место

Во селото се наоѓа избирачкото место бр. 1427 кое е сместено во соновното училиште.^[14]

Во вториот круг на претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 93 гласачи.^[15]

Културни и природни знаменитости

Црквата „Св. Никола“

Археолошки наоѓалишта^[16]

• Селска Црква — осамен наод од доцноантичко време; и
• Гробишта — осамени наоди од римско време.

Цркви

• Црква „Св. Никола“ — главна селска црква изградена во 1870 година.^[17]

Реки

• Раец.^[18]

Личности

Родени во Голем Радобил

• Трајко Бошкоски - Тарцан (1918–1943) — македонски партизан и борец на НОБ.

Галерија

• 
  Поглед на селото
• 
  Реката Раец во близина на селото

Наводи

1. „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.
2. „Македония и Одринско. Статистика на населението от 1873 г.“ Македонски научен институт, София, 1995, стр. 80-81.
3. Панов, Митко (1998). Енциклопедија на селата во Република Македонија: географски, демографски, и аграрни обележја (PDF). Скопје: Патрија. стр. 71.
4. Материали за военно-географическия обзор на Македония, II Тиквешки район, Печатница „Военен журнал“, София, 1908, стр. 19.
5. Кънчов, Васил. „Македония. Етнография и статистика“. София, 1900, стр. 154.
6. Brancoff, D.M. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, рр. 104-105.
7. „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.
8. „Попис на Македонија“ (PDF). Завод за статистика на Македонија. 2002. Посетено на 7 јуни 2019.
9. „Оваа категорија опфаќа лица коишто учествуваат во вкупното резидентно население, но поради нивно одбивање да бидат попишани, неможност да бидат најдени на својата адреса на живеење и непотполност во работата на попишувачите не биле официјално попишани, туку за нив податоците биле преземени од административни извори и затоа не учествуваат во изјаснувањето за етничка припадност, вероисповед и мајчин јазик (Прочитајте повеќе...).“
10. К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
11. Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
12. „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.
13. „Вкупно резидентно население на Република Северна Македонија според етничката припадност, по населени места, Попис, 2021“. Државен завод за статистика.
14. „Изборна единица 4: Општина Прилеп“ (PDF). Посетено на 7 јуни 2019.
15. „Претседателски избори 2019 (Втор круг)“. Архивирано од изворникот на 2020-06-13. Посетено на 7 јуни 2019.
16. Коцо, Димче (1996). Археолошка карта на Република Македонија. Скопје: МАНУ. ISBN 9789989101069.
17. Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски (2011). Валентина Божиновска (уред.). Карта на верски објекти во Македонија. Менора - Скопје: Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи. стр. 20. ISBN 978-608-65143-2-7.
18. Петрушевски, Илија; Маркоски, Благоја (2014). Реките во Република Македонија (PDF). Скопје: Геомап. стр. 59. ISBN 978-9989-2117-6-8.

Надворешни врски

• Голем Радобил на Ризницата ^?