Голема источна криза

Големата источна криза започнала на османлиските територии на Балканскиот Полуостров 1875, со избивање на бунтови и војни кои резултирале со мешање на меѓународните сили, и завршила со Берлинскиот конгрес во јули 1878 година.

Голема источна криза (1875–78) Српските војници ја напаѓаат Османлиската војска кај Мрамор, 1877. Датум 19 јуни 1875 – 13 јули 1878 (3 години, 3 недели и 3 денови) Место Балкан, Кавказ Исход Пораз на Османлиите Берлински конгрес Територијални промени * Создавање на Бугарската држава Де јуре независност на Романија, Србија and Црна Гора од Османлиската империја Карската и Батумската област станале дел од Руската империја Завојувани страни  Руско Царство Велико кнежевство Финска Романија Бугарија  Црна Гора Србија Поддржани од:  Австроунгарија  Германија  Франција  Османлиско Царство Поддржано од:  Обединето Кралство Команданти и водачи Александар II Никола Николаевич Михаел Николаевич Михаил Лорис-Меликов Михаил Скобелев Јосиф Гурко Иван Лазарев Карол I Александар Батенберг Кнез Никола Коста Протиќ Абдул Хамид II Ахмед-паша Осман-паша Сулејман-паша Мехмед-паша Абдулкерим Надир Паша Ахмед Ејуп-паша Мехмед Риза-паша Сила 185,000 во Армијата на Дунав, 75,000 во Армијата на Кавказот[1] 1,000 66,000 12,000, 190 топови 81,500 45,000 281,000[2] Жртви и загуби 15,567 убиени, 56,652 ранети, 6,824 починати од рани[3] 4,302 убиени и исчезнати, 3,316 ранети, 19,904 заболени [4] 2,456 мртви и ранети[5] 2,400 мртви и ранети[5] 30,000 убиени,[6] 90,000 починати од рани и болести[6]

Историја

Состојбата на османската администрација на Балканот се влошувала за време на XIX век кога централната власт постепено губела контрола во провинциите. Реформите кои ги наметнувале европските сили довеле до подобрување на условите за живот на христијанското население, што во исто време тоа довело до незадоволства на значаен дел од муслиманското население. Босна и Херцеговина претрпела најмалку две побуни од страна на месното муслиманско население. Австрија после превирањата во првата половина од векот барала да се рехабилитира нејзина долгогодишна политичка експанзије на сметка на Османлиското Царство. Во меѓувреме, де јуре автономните и de facto независните кнежевства Србија и Црна Гора, исто така настојуваат да ги прошири своите територии на сметка на регионот во деловите што се населени со нивните сонародници. Националистичките и иредентистичките чувста биле многу јаки и охрабрени од страна на Руската Империја.

На ден 24 август 1854,за време на Кримската војна, Османлиското Царство ги зело своите први странски заеми. Царството влегло во кредити, делумно за финансирање и градење на железниците и телеграфонските линии, а делот за финансирање на дефицитот помеѓу приходите и големите расходи во царскиот двор, како што е градење на нова палата на Босфор во Истанбул. Османска морнарица во 1875 година, имала 21 бојни бродови и 173 воени бродови и други видови, који ја формирале третата најголема поморска флота на светот, по флототе на британската и француската морнарица. Сите овие расходи создале голем притисок на османската благајна. Во меѓувреме, тешката суша во Анадолија 1873 и поплавата во 1874 предизвикале глад и предизвикале незадоволство во царството. Поради што дошло д недостаток на земјоделските производи, што је натерало владата под притисок да го отплати кредитот во октомври 1875, и предизвикало зголемување на даноците во сите нејзини покраини, вклучувајќи го и Балканот.

Хронологија

Војни и конфликти:

• Херцеговско востание (1875—77)
• Априлското востание (1876)
• Црногорско-турска војна (1876—1878)
• Српско-турска војна (1876—1878)
  • Прва српско-турска војна
  • Втора српско-турска војна
• Руско-турска војна (1877—1878)
• Романско-турска војна
• Кумановско востание (1878)
• Австроунгарска окупација на Босна и Херцеговина (1878)

Договори:

• Санстефански мировен договор (1878)
• Берлински конгрес (1878)

Последици

Востанијата и војните биле катастрофални за османската економија. Во време кога Третата Француска Република била окупирана од Тунис во 1881 година, со образложение дека туниските војници ја преминале границата во колонијата Алжир, која исто така припаѓала на Отоманското Царство сè до 1830 година. Година дена подоцна, 1882, Британска Империја го окупирала османскиот Египет, со изговор за раскинувањето на воената помош на Османлиите и за запирање на востанието на Ураби . Османската влада порано ги дала под закуп Кипар на Велика Британији во 1878, во замена за британската поддршка на Берлинскиот конгрес истата година. Со добивањето на Кипар и Египед, Британија добила важно упориште на исток на Медитеранот и контрола врз Суецкиот Канал; додека Франција ги зголемила своите поседи на западниот средоземен брег во Северна Африка со додавањето на Тунис во својата империја, како француска протектората.

Австроунгарските воени гарнизони во 1878 година биле стационари во Босанскиот вилает и Новопазарскиот санџак. Искористувајќи го хаотичното окружение кое настанало по младотурската револуција во 1908, Бугарија е прогласена за независна држава на 5 октомври 1908 година. Другиот ден, Австроунгарија еднострано ја анектирала Босна 6 октомври 1908, но ги повлекле своите војни сили од Нови Пазар во надеж дека ќе постигнат компромис со османската влада и дека ќе избегнат војна (Османлиското Царство го изгубило Новопазарскиот санџак во Балканските војни 1912-1913)

Поврзано

• Источно прашање
• Македонско прашање
• Брсјачки бунт

Наводи

1. Timothy C. Dowling. Russia at War: From the Mongol Conquest to Afghanistan, Chechnya, and Beyond. 2 Volumes. ABC-CLIO, 2014. P. 748
2. Мерников, АГ (2005. – c. 376), Спектор А. А. Всемирная история войн (руски), Минск Проверете ги датумските вредности во: |year= (help).
3. Урланис Б. Ц. (1960). „Войны в период домонополистического капитализма (Ч. 2)“. Войны и народонаселение Европы. Людские потери вооруженных сил европейских стран в войнах XVII—XX вв. (Историко-статистическое исследование). М.: Соцэкгиз. стр. 104–105, 129 § 4.
4. Scafes, Cornel, et al., Armata Romania in Razvoiul de Independenta 1877–1878 (The Romanian Army in the War of Independence 1877–1878). Bucuresti, Editura Sigma, 2002, p. 149 (Romence)
5. Борис Урланис, Войны и народонаселение Европы, Часть II, Глава II http://scepsis.net/library/id_2140.html
6. Мерников А. Г.; Спектор А. А. (2005). Всемирная история войн. Мн.: Харвест. ISBN 985-13-2607-0.