From Wikipedia, the free encyclopedia
Белоруската азбука (белоруски: Беларускі алфавіт) е кирилична азбука која води потекло од старословенската азбука. Во денешниот современ облик постои од 1918 година и се состои од 33 букви. Се користи за пишување на белорускиот јазик, јазик од групата на источнословенски јазици.
| Белоруска азбука | |
|---|---|
| Тип | |
Период | 1918 до денес |
| Јазици | Белоруски |
| Сродни писма | |
Матични системи | Кирилица
|
Сродни системи | Белоруска латиница Белоруска арабица Руска Украинска |
| ISO 15924 | |
| Уникод | |
Уникоден опсег | подмножество на Кирилица (U+0400...U+04F0) |
| Буква | Назив со мак. изгов. | Макед. транскр. | МФА | мак. еквив. |
|---|---|---|---|---|
| А а | а (а) | а | /a/ | авион |
| Б б | бэ (бе) | б | /b/ | бура |
| В в | вэ (ве) | в | /v/ | воз |
| Г г | гэ (ге) | г | /ɣ/ | нема, грлен глас |
| Д д | дэ (де) | д | /d/ | два |
| Е е | е (је) | је | /je, /ʲe/ | Јемен |
| Ё ё | ё (јо) | јо | /jo/, /ʲo/ | јорган |
| Ж ж | жэ (же) | ж | /ʒ/ | жаба |
| З з | зэ (зе) | з | /z/ | зима |
| І і | і (и) | и | /i/, /ʲi/, /ji/ | игла, земји |
| Й й | і нескладовае (и кратко) | ј | /j/ | јама |
| К к | ка (ка) | к | /k/ | кула |
| Л л | эл (ел) | л | /l/ | лесно |
| М м | эм (ем) | м | /m/ | мајка |
| Н н | эн (ен) | н | /n/ | нос |
| О о | о (о) | о | /o/ | овес |
| П п | пэ (пе) | п | /p/ | пес |
| Р р | эр (ер) | р | /r/ | рис |
| С с | эс (ес) | с | /s/ | сила |
| Т т | тэ (те) | т | /t/ | тиква |
| У у | у (у) | у | /u/ | убав |
| Ў ў | у нескладовае / у кароткае (у неслогово) / (у кратко) | в | /w/ | нема, англиско w |
| Ф ф | эф (еф) | ф | /f/ | фино |
| Х х | ха (ха) | х | /x/ | храна |
| Ц ц | цэ (це) | ц | /ts/ | црква |
| Ч ч | чэ (че) | ч | /tʃ/ | череп |
| Ш ш | ша (ша) | ш | /ʃ/ | шина |
| Ы ы | ы (’и) | и | /ɪ/ | нема |
| Ь ь | мяккі знак (мек знак) | ј | /ʲ/ | |
| Э э | э (е) | е | /e/ | елен |
| Ю ю | ю (ју) | ју | /ju/, /ʲu/ | јунак |
| Я я | я (ја) | ја | /ja/, /ʲa/ | јазик |
| ’ | апостраф (апостроф) | ’ |
Официјално, буквата <г> се чита и како /ɣ/ и како /ɡ/, иако втората варијанта се среќава само во заемки и мимеза. Буквата „ґ“ некои ја користат за вториот глас, но таа никогаш немала место во стандардната кодификација на велоруската азбука.
Комбинациите „дж“ и „дз“ се совпаѓаат со гласовите на македонските букви „џ“ и „ѕ“.
„Ў“ не е засебна фонема, туку неутрализација на „в“ и „л“ кога не се проследени од самогласка, како да речеме пред согласка или на крајот на зборот.
Палатализацијата на согласките главно се означува со избор на самогласна буква, како што може да се види подолу во примерот за /p/ и /pʲ/, кои обете се пишуваат со буквата „п“:
| Палатализација | /p/ | /pʲ/ |
| крајна | п | пь |
| пред а | па | пя |
| пред е | пэ | пе |
| пред и | пы | пі |
| пред о | по | пё |
| пред у | пу | пю |
Кога согласката не е палатализирана и му претходи на гласот „ј“, тогаш се користи апостроф (’) за одвојување на јотираната самогласка: „п’я“, „п’е“, „п’і“, „п’ё“, „п’ю“ (пја, пје, пи, пјо, пју) („І“ е палатизирана верзија на „ы“ и претставува една едиствена фонема). Апострофот не се смета за буква, па така не се користи при азбучни редења.
Средновековната кирилица (XI век) имала 43 букви. За време на еволуирањето на белоруската азбука биле исфрлени 15 букви, од кои последните четири биле исфрлени со воведувањето на официјалната белоруска граматика во 1918. Биле додадени 4 букви, и така била создадена денешната белоруска азбука.
Додадените букви биле:
 | Оваа статија за писмо е никулец. Можете да помогнете со тоа што ќе ја проширите. |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
