Антипапа

Антипапа (латински: antipapa) или противпапа — лице кое полага право на титулата Римски епископ и водач на Католичката црква, оспорувајќи го правото на некој легитимно избран папа.^[1] Антипапите постоеле од III до средината на XV век и биле поддржувани од табори во самата црква и од световни владетели.

Антипапата Климент VII, првиот авињонски папа.

Понекогаш е тешко да се разликува кој од двајца правополагачи да се смета за папа, а кој за антипапа, како што е случај со Лав VIII и Бенедикт V.

Историја

Иполит Римски (†235) се смета за првиот антипапа, предводејќи своја група во рамките на Црквата во Рим против папата Каликст I.^[2] Иполит се помирил со папата Понтијан, и обајцата се чествуваат како светци од Римокатоличката црква со заедничка слава на 13 август. Останува нејасно дали станува збор за помешување на повеќе личности со Иполит^[3] и дали самиот Иполит навистина се прогласил за Епископ Римски, со оглед на тоа што тоа не се спомнува во списите припишани нему.

Евсевиј Кесариски ја прераскажува приказната Наталиј од некој претходен автор^[4], каде се вели дека Наталиј бил свештеник од III век кој прифатил епископство од адопционистите,^[5] еретичка група во Рим. Наталиј набргу се покајал и со солзи го молел папата Зефирин да го прими во верската заедница.^[6][7]

Новатијан (†258), уште една личност од III век, со сигурност полагал право на Римската Столица како противник на папата Корнелиј, и доколку ги изземеме Наталиј и Иполит поради несигурните податоци, Новатијан би бил првиот антипапа.

Антипапите биле најбројни во периодот на борба помеѓу папите и светите римски цареви во XI и XII век. Царевите честопати наметнувале свои лица кои им оделе во прилог. Папите пак, од своја страна, биле покровители на соперници за престолот (противкралеви) во Германија за да надвладеат над даден цар.

Западниот раскол започнал во 1378 г. кога француските кардинали изразиле незадоволство дека изборот на папата Урбан VI бил неважечки, па го избрале антипапата Климент VII како негов противник. Со време се создале две сопернички линии на антипапи: Авињонската кога Климент VII се вратил во Авињон, и Пизанската. Пизанската, која започнала во 1409 г. е наречена по соборот во Пиза на кој е избран антипапата Александар V како трет правополагач. За да му се стави крај на расколот, во мај 1415 г. е свикан Констанскиот собор каде е соборен антипапата Јован XXIII од Пизанската линија. Папата Григориј XII од Римската линија дал оставка во јули 1415 г. Во 1417 г. соборот формално го разрешил и антипапата Бенедикт XIII од Авињон, но тој решително одбил да отстапи. Потоа е избран папата Мартин V и прифатен насекаде освен во малото подрачје под влијание на Бенедикт XIII кое бргу гаснело.

Список на антипапи

На следнава табела се дадени имињата на антипапите кои се водат на списокот на папи и антипапи во Папскиот годишник (Annuario Pontificio), додавајќи ги Наталиј (и покрај сомнежот за неговата историчност) и Климент VIII (кој имал незначително малку следбеници).^[8]

Со ѕвездичка се означени оние кои се вклучени во вообичаените редни броеви на подоцнежните папи со исто име. Почесто антипапата се занемарувал во бројниот редослед; на пример, постоел антипапа Јован XXIII, но новиот папа Јован избран во 1958 г. исто така се нарекувал Јован XXIII.

Така, поради нејасноста на канонското право во средината на XI век и историските факти, Папскиот годишник го наведува Силвестер III како папа, без притоа да даде мислење за неговата легитимност. Католичката енциклопедија го става во Списокот на папи,^[9] но со прибелешката: „Некои го сметаат за антипапа“. Други извори го заведуваат како антипапа.^[10]

Бидејќи Целестин II дал оставка пред да биде осветен и устоличен за да се избегне раскол, Речникот на папи (2010) од Оксфорд смета дека тој неправедно се смета за антипапа;^[11] тоа мислење го дели и историчарот Салвадор Миранда.^[12]

Оние со ѕвездичка (*) се пресметани во бројниот ред на подоцнежни папи.

На престолот	Име	Латински	Родено име	Место на раѓање	Траење на антипството	Белешки	Противник на
~ 199 – ~ 200	Наталиј	Natalius	Наталиј	~ 159 Рим, Римско Царство	&100000000000000010000001 година и &100000000000000000000000 дена (365)	Подоцна помирен (погл. погоре)	Зефирин
20 дек. 217 – 28 сеп. 235	Иполит Римски	Hippolytus	Иполит	170 Рим, Римско Царство	&1000000000000001700000017 години и &10000000000000282000000282 дена (6491)	Подоцна се помирил со папата Понтијан (погл. погоре)	Каликст I
							Урбан I
							Понтијан
мар. 251 – авг. 258	Новатијан	Novatianus	Новатијан	~ 200 Рим, Римско Царство	&100000000000000070000007 години и &10000000000000153000000153 дена (2710)	Основоположник на новатијанството	Корнелиј
							Луциј I
							Стефан I
							Сикст II
20 апр. 309 – 16 авг. 310	Ираклиј	Heraclius	Ираклиј	~ 265 Рим, Римско Царство	&100000000000000010000001 година и &10000000000000118000000118 дена (483)		Евсевиј
355 – 26 ное. 365	Феликс II*	Felix secundus	Феликс	~ 270 Рим, Римско Царство	&1000000000000001000000010 години и &10000000000000329000000329 дена (3982)	Поставен од римскиот цар Констанциј II	Либериј
1 окт. 366 – 16 нов. 367	Урсин	Ursicinus	Урсин	~ 300 Рим, Римско Царство	&100000000000000010000001 година и &1000000000000004600000046 дена (411)		Дамас I
27 дек. 418 – 3 апр. 419	Евлалиј	Eulalius	Евлалиј	~ 370 Рим, Римско Царство	&100000000000000010000001 година и &1000000000000004600000046 дена (411)		Бонифациј I
22 ное. 498 – авг. 506/08	Лаврентиј	Laurentius	Лоренцо Челио	~ 460 Рим, Римско Царство	&100000000000000090000009 години и &10000000000000283000000283 дена (3569)	Поддржан од византискиот цар Анастасиј I	Симах
22 сеп. 530 – 14 окт. 530	Диоскор	Dioscurus	Диоскор	~ 450 Александрија	&100000000000000000000000 години и &1000000000000002200000022 дена (22)		Бонифациј II
21 сеп. 687	Теодор	Theodorus	Теодор	~ 599 Рим, Римско Војводство	&100000000000000000000000 години и &1000000000000009700000097 дена (97)		Сергиј I
21 сеп. 687	Паскал (I)	Paschalis	Паскале	~ 598 Рим, Римско Војводство	&100000000000000000000000 години и &1000000000000009700000097 дена (97)
28 јун. 767 – 6 авг. 768	Константин II	Constantinus secundus	Константин	~ 700 Рим, Римско Војводство	&100000000000000010000001 година и &1000000000000003900000039 дена (405)		Помеѓу Павле I и Стефан III
31 јул. 768	Филип	Philippus	Филип	~ 701 Рим, Римско Војводство	&100000000000000000000000 години и &100000000000000000000000 дена (0)	Поставен пд пратеник на лангобардскиот крал Дезидериј	Стефан III
25 јан. – 31 мај 844	Јован VIII	Joannes octavus	Џовани	~ 800 Рим, Папска Држава	&100000000000000000000000 години и &10000000000000151000000151 дена (151)	Избран со акламација	Сергиј II
јан. 855 – 31 мар. 855	Анастасиј III	Anastasius tertius	Анастасиј	~ 810 Рим, Папска Држава	&100000000000000000000000 години и &1000000000000008900000089 дена (89)		Бенедикт III
3 окт. 903 – 27 јан. 904	Христофор	Christophorus	Кристофоро	~ 850 Рим, Папска Држава	&100000000000000000000000 години и &10000000000000116000000116 дена (116)		Помеѓу Лав V и Сергиј III
јул. 974	Бонифациј VII*	Bonifacius	Франко Феручи	~ 900 Рим, Папска Држава	&100000000000000000000000 години и &1000000000000003000000030 дена (30) &100000000000000000000000 години и &10000000000000334000000334 дена (334) вкупно 364 дена (364 дена)		Помеѓу Бенедикт VI и Бенедикт VII
20 авг. 984 – 20 јул. 985							Помеѓу Јован XIV и Јован XV
апр. 997 – фев. 998	Јован XVI*	Joannes	Јован Филагато	~ 941 Росано, Калабрија, Папска Држава	&100000000000000010000001 година и &100000000000000000000000 дена (365)	Поддржан од византискиот цар Василиј II	Григориј V
јун. 1012	Григориј VI	Gregorius Sextus	Грегорио	~ 960 Рим, Папска Држава	&100000000000000000000000 години и &1000000000000002900000029 дена (29)		Бенедикт VIII
4 апр. 1058 – 24 јан. 1059	Бенедикт X*	Benedictus Decimus	Џовани Минчо деи Конти ди Тускуло	~ 1000 Рим, Папска Држава,	&100000000000000000000000 години и &10000000000000295000000295 дена (295 )	Поддржан од тускулумските грофови	Никола II
јул. 1061 – 31 мај 1064	Хонориј II	Honorius Secundus	Пјетро Кадалус	1010 Верона, Папска Држава	&100000000000000020000002 години и &10000000000000335000000335 дена (1065)	Поддржан од Агнеса, намесничка на Светото Римско царство	Александар II
25 јун. 1080, 21 мар. 1084 – 8 сеп. 1100	Климент III	Clemens Tertius	Гвиберт Равенски	~ 1029 Парма, Папска Држава	&1000000000000002000000020 години и &1000000000000004400000044 дена (7348)	Поддржан од светиот римски цар Хајнрих IV	Григориј VII
							Виктор III
							Урбан II
							Паскал II
8 сеп. 1100 – јан. 1101	Теодорик	Theodoricus	Теодоро	~ 1030 Рим, Папска Држава,	&100000000000000000000000 години и &10000000000000121000000121 дена (-244)	Наследник на Климент III	Паскал II
јан. 1101 – фев. 1102	Адалберт	Adalbertus	Алберт	~ 1046 Атела, Кампанија, Папска Држава,	&100000000000000000000000 години и &1000000000000003100000031 дена (31)	Наследник на Теодорик
8 ное. 1105 – 11 апр. 1111	Силвестер IV	Sylvester Quartus	Магинулф	~ 1050 Рим, Папска Држава	&100000000000000050000005 години и &10000000000000324000000324 дена (31)	Поддржан од светиот римски цар Хајнрих V
10 мар. 1118 – 22 апр. 1121	Григориј VIII	Gregorius Octavus	Морис Бирден	~ 1057 Лимузен, Окситанија, Франција	&100000000000000030000003 години и &1000000000000004300000043 дена (1139)		Геласиј II
							Каликст II
16 дек. 1124	Целестин II	Cœlestinus Secundus	Теобалдо Бокапечи	~ 1050 Рим, Папска Држава	&100000000000000000000000 години и &100000000000000000000000 дена (0)		Хонориј II
14 фев. 1130 – 25 јан. 1138	Анаклет II	Anacletus Secundus	Пјетро Пјерлеони	~ 1090 Рим, Папска Држава	&100000000000000070000007 години и &10000000000000345000000345 дена (2902)		Инокентиј II
23 мар. 1138	Виктор IV	Victor Quartus	Грегорио Конти	~ 1057 Чекано, Папска Држава	&100000000000000000000000 години и &100000000000000020000002 дена (2)	Наследник на Анаклет II
7 сеп. 1159 – 20 апр. 1164	Виктор IV	Victor Quartus	Отавио ди Монтечело	~ 1095 Тиволи, Папска Држава	&100000000000000040000004 години и &10000000000000226000000226 дена (1687)	Поддржан од светиот римски цар Фридрих I	Александар III
22 апр. 1164 – 28 сеп. 1168	Паскал III	Paschalis Tertius	Гвидо ди Крема	~ 1110 Крема, Папска Држава	&100000000000000040000004 години и &10000000000000159000000159 дена (1620 дена)
сеп. 1168 – 29 авг. 1178	Каликст III	Callixtus Tertius	Џовани Струмски	~ 1090 Арецо, Папска Држава	&100000000000000090000009 години и &10000000000000362000000362 дена (3649 дена)
29 сеп. 1179 – јан. 1180	Инокентиј III	Innocentius Tertius	Ланцо Сечки	~ 1120 Сеце, Папска Држава	&100000000000000000000000 години и &1000000000000009500000095 дена (95 дена)
12 мај 1328 – 12 авг. 1330	Никола V	Nicolaus Quintus	Пјетро Рајналдучи	~ 1258 Корваро, Папска Држава	&100000000000000020000002 години и &1000000000000009200000092 дена (822 дена)	Поддржан од светиот римски цар Лудвиг IV	Јован XXII
20 сеп. 1378 – 16 сеп. 1394	Климент VII	Clemens	Роберт Женевски	1342 Анеси, Франкија	&1000000000000001500000015 години и &10000000000000361000000361 дена (5840 дена)	Авињон	Урбан VI
							Бонифациј IX
28 сеп. 1394 – 23 мај 1423	Бенедикт XIII	Benedictus	Педро де Луна	25 ноември 1328 Иљуека, Арагон	&1000000000000002800000028 години и &10000000000000237000000237 дена (10463 дена)	Авињон
							Инокентиј VII
							Григориј XII
							Мартин V
25 јун. 1409 – 3 мај 1410	Александар V*	Alexander	Пјетро Филарги	~ 1339 Крит, Венецијанска Република	&100000000000000000000000 години и &10000000000000312000000312 дена (312 дена)	Пиза	Григориј XII
25 мај 1410 – 29 мај 1415	Јован XXIII	Ioannes Vicecimus Tertius	Балдасаре Коса	~ 1365	&100000000000000050000005 години и &100000000000000060000006 дена (1832 дена)	Пиза
10 јун. 1423 – 26 јул. 1429	Климент VIII	Clemens Octavus	Хил Санчес Муњос и Карбон	1370 Теруел, Арагон	&100000000000000060000006 години и &1000000000000004900000049 дена (2241 дена)	Авињон	Мартин V
1424 – 1430	Бенедикт XIV	Benedictus Quartus Decimus	Бернар Гарние	1370 Франција	&100000000000000060000006 години и &10000000000000211000000211 дена (2403 дена)	Наследник на Бенедикт XIII, наречен „Скриениот папа“
1430 – 1437	Бенедикт XIV	Benedictus Quartus Decimus	Жан Карие	~ 1370 Франција	&100000000000000070000007 години и &10000000000000242000000242 дена (2799 дена)
5 ное. 1439 – 7 апр. 1449	Феликс V	Fœlix	Војвода Амадеј VIII Савојски	4 септември 1383 Шамбери, Савоја	&100000000000000090000009 години и &10000000000000153000000153 дена (3441)	Избран на Базелскиот собор	Евгениј IV
							Никола V

Современи правополагачи

Антипапи постојат и денес, но сите тие се незначајни, без поддршка од ниеден кардинал. Такви примери се Палмаријанците, Апостолите на бескрајната љубов и непознат број на разни седевакантистички правополагачи.

Поврзано

• Западен раскол
• Седевакантизам
• Папска конклава
• Список на папи

Наводи

1. „Antipope“. Encyclopædia Britannica. 30 мај 2023. Посетено на 26 јуни 2023.
2. „Saint Hippolytus of Rome“. Encyclopædia Britannica (англиски). 3 јануари 2020. Архивирано од изворникот на 21 октомври 2023. Посетено на 6 декември 2021.
3. Dal Covolo, Enrico (сепември 1997). „The catacombs the destination of the great jubilee“. Tertium Millennium. Архивирано од изворникот 10 септември 2007. Посетено на 26 јуни 2023. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
4. Црковна историја, V, 28
5. Dix, Gregory; Chadwick, Henry (2013). The Treatise on the Apostolic Tradition of St Hippolytus of Rome, Bishop and Martyr. Routledge. стр. xvii. ISBN 978-1-1361-0146-5. Посетено на 7 јуни 2017.
6. Dictionary of Christian Biography and Literature: Zephyrinus
7. Chapman, John (1911). „Monarchians“. Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton. Архивирано од изворникот 30 септември 2007. Посетено на 3 септември 2007 – преку New Advent.
8. „Pope Martin V“. Catholic Encyclopedia – преку New Advent.
9. „List of Popes“. Catholic Encyclopedia. Посетено на 20 август 2015 – преку New Advent.
10. Previté-Orton, Charles William (1952). The Shorter Cambridge Medieval History. 1 (1975. изд.). Cambridge University Press. стр. 477. ISBN 978-0-5212-0962-5.
11. Kelly, J. N. D.; Walsh, Michael J., уред. (2010). „Celestine (d. 1124)“. A Dictionary of Popes (2. изд.). Oxford University Press. ISBN 978-0-1992-9581-4.
12. Boccapecora Miranda, Salvatore (2018). „Boccapecora, Teobaldo“. The Cardinals of the Holy Roman Church. Florida International University. Посетено на 26 јуни 2023.

Надворешни врски

• Антипапа, Католичка енциклопедија (англиски)
• Антипапа, Енциклопедија Британика (англиски)
• Антипапа, Енциклопедија на папите (англиски)