Андромеда (галаксија)

Андромеда (макед. народно име: Гумно^[11], Месје 31, M31, или NGC 224; во постари текстови „маглина Андромеда“) — џиновска спирална галаксија оддалечена приближно 2,5 милиони светлосни години во соѕвездието Андромеда, што лежи во северната полутопка на небото. Таа е доста слична на нашата галаксија.

Андромеда
Галаксијата Андромеда
Податоци од набљудување (епоха J2000)
Соѕвездие	Андромеда
Ректасцензија	00ч 42м &1000000000000044300000044,3с[1]
Деклинација	+41° 16′ &100000000000000090000009″[1]
Црв. помест.	z = -0,001001 (знакот минус означува сино поместување)[1]
Радиј. брзина на ореолот	−301 ± 1 км/с[2]
Оддалеченост	2,54 ± 0,11 мсг (778 ± 33 кпс)[2][3][4][5][6][б 1]
Вид	SA(s)b[1]
Маса	~1×1012[2][7] M☉
големина (сг)	~100 исг
Бр. на ѕвезди	1 билион (1012)[8]
Прив. димензии (V)	190′ × 60′[1]
Прив. величина (V)	3,44[9][10]
Апс. величина (V)	−21,5[б 2][4]
Други ознаки
M31, NGC 224, UGC 454, PGC 2557, 2C 56 (јадро),[1] LEDA 2557
Поврзано: Галаксија, Список на галаксии

Првпат е забележана во 905 од арапскиот астроном Абдурахман ел-Суфи, кој ја опишал како „мал облак“. Првиот опис на галаксијата со помош на телескоп е направен од Симон Мариус во 1612 (на него често му се припишува дека ја открил галаксијата).

За Андромеда се сметало дека е најголемата галаксија од Месната Група на галаксии што се состои од Андромеда, Млечниот Пат и галаксијата Триаголник, како и 30 други помали галаксии. Според најновите истражувања засновани на подобрени мерења и податоци, научниците сметаат дека Млечниот Пат содржи повеќе темна материја, и дека можеби е помасивна во групата. Сепак, скорешните опсервации од вселенскиот телескоп Спицер открија дека Андромеда содржи еден билион (10¹²), многу поголем од бројот на ѕвезди во нашата галаксија.

Андромеда се состои од:

• спирални краци - млади ѕвезди кои се наоѓаат на средината на својот еволуционен пат
• јадро - кое се состои од суперџинови и џиновски ѕвезди, т.е. ѕвезди на крајот од својот еволуционен пат.

Галаксијата Андромеда е лесно видлива со голо око во умерено темно небо, иако такво небо постои само во помалите градови и изолираните области што се наоѓаат доволно далеку од големите градови и изворите на светлосно загадување. Всушност Андромеда е единствената галаксија во северната полутопка која е видлива со голо око без некои посебни атмосферски погодности (на јужната полутопка тоа се Малиот Магеланов Облак и Големиот Магеланов Облак). Изгледа доста мала без телескоп бидејќи само средишниот дел е доволно светол да биде видлив.

Народни верувања во Македонија

Во астрономијата е познато дека оваа галаксија е единствената друга галаксија која се гледа со голо око, а е надвор од нашата галаксија Млечен Пат. Галаксијата Андромеда се гледа како мала белузлава маглина со облик на диск, и кај нашиот народ е позната под името „Гумно“.

Поврзано

• Андромеда (митологија)
• Гумно
• Андромеда (соѕвездие)

Белешки

1. просечна (787 ± 18, 770 ± 40, 772 ± 44, 783 ± 25) = ((787 + 770 + 772 + 783) / 4) ± (18² + 40² + 44² + 25²)^0.5 / 2 = 778 ± 33.
2. сина апсолутна величина од -20,89 — боен показател за 0,63 = -21,52

Наводи

„Андромеда“ на Ризницата ?

1. „Results for Messier 31“. NASA/IPAC Extragalactic Database. NASA/IPAC. Посетено на 2006-11-01.
2. Karachentsev, I. D.; Kashibadze, O. G. (2006). „Masses of the local group and of the M81 group estimated from distortions in the local velocity field“. Astrophysics. 49 (1): 3–18. Bibcode:2006Ap.....49....3K. doi:10.1007/s10511-006-0002-6.
3. Karachentsev, I. D.; и др. (2004). „A Catalog of Neighboring Galaxies“. Astronomical Journal. 127 (4): 2031–2068. Bibcode:2004AJ....127.2031K. doi:10.1086/382905.
4. Ribas, I.; и др. (2005). „First Determination of the Distance and Fundamental Properties of an Eclipsing Binary in the Andromeda Galaxy“. Astrophysical Journal Letters. 635 (1): L37–L40. arXiv:astro-ph/0511045. Bibcode:2005ApJ...635L..37R. doi:10.1086/499161.
5. McConnachie, A. W.; и др. (2005). „Distances and metallicities for 17 Local Group galaxies“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 356 (4): 979–997. arXiv:astro-ph/0410489. Bibcode:2005MNRAS.356..979M. doi:10.1111/j.1365-2966.2004.08514.x.
6. Jensen, J. B.; и др. (2003). „Measuring Distances and Probing the Unresolved Stellar Populations of Galaxies Using Infrared Surface Brightness Fluctuations“. Astrophysical Journal. 583 (2): 712–726. arXiv:astro-ph/0210129. Bibcode:2003ApJ...583..712J. doi:10.1086/345430.
7. Evans, N. W.; Wilkinson, M. I. (2000). „The mass of the Andromeda Galaxy“. Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 316 (4): 929–942. arXiv:astro-ph/0004187. Bibcode:2000MNRAS.316..929E. doi:10.1046/j.1365-8711.2000.03645.x.
8. Young, K. (June 6, 2006). „The Andromeda galaxy hosts a trillion stars“. New Scientist. Посетено на 2006-06-08.
9. „SIMBAD-M31“. SIMBAD Astronomical Database. Посетено на 2009-11-29.
10. Armando, G. P.; и др. (2007). „The GALEX Ultraviolet Atlas of Nearby Galaxies“. Astrophysical Journal. 173 (2): 185–255. arXiv:astro-ph/0606440. Bibcode:2007ApJS..173..185G. doi:10.1086/516636.
11. Ѓоре Ценев, „Небото над Македонија“, МКЦ Скопје, 2004, стр. 73-74.