поим во астрономијата From Wikipedia, the free encyclopedia
Премин или транзит — појава во астрономијата каде едно небесно тело преминува преку друго и малку го прикрива од гледиштето на набљудувачот.
Поимот „премин“ се однесува на случаите каде поблиското тело делува значително помало од подалечното. Случаите каде поблиското тело изгледа поголемо и целосно го прикрива подалечното се нарекуваат прикривања (окултации).
Еден пример за премин е движењето на една планета помеѓу земскиот набљудувач и Сонцето. Ова се случува само кај повнатрешните планети, т.е. Меркур и Венера (поблиску до него). Гледајќи од подалечните планети како Марс може да се забележи истиот случај со самата Земја.
Поимот може да се однесува и на движењето на една месечина преку нејзината планета, како да речеме една од галилеевските месечини (Ија, Европа, Ганимед, Калиста) преку Јупитер, гледано од Земјата.
За да има премин, потребно е да се порамнат три тела во една права линија. Во поретки случаи се порамнуваат четири тела. Последниот таков случај бил во 27 јуни 1586 г.
Во поново време, преминот преку ѕвезди игра важна улога во откривањето на нови планети. Првата планета откриена со премин преку нејзината ѕвезда е HD 209458b.
Во ретки случаи, една планета преминува преку друга. Ако поблиската се јавува како помала од подалечната, појавата се нарекува заемен планетарен премин.
Во текот на преминот има четири „допири“, кога работ на малата кружница (дискот на малото тело) ќе се допре со работ на големата кружница (дискот на големото тело) во една точка. Историски, утврдувањето на точното време на допирните точки бил најточен начин да се утврдат положбите на небесните тела. Допирите се случуваат во следниов редослед:
Петта допирна точка е онаа на најголем премин, кога привидните средишта на двете тела се најблиску, во средината на преминот.[2]
На 21 декември 2012 г. леталото „Касини–Хајгенс“ кружејќи околу Сатурн го забележало преминувањето на Венера преку Сонцето.[3]
На 3 јуни 2014 г. марсоодот „Љубопитност“ го забележало преминот на Меркур преку Сонцето, што претставува прво набљудување на премин направено од вонземско небесно тело.[1]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.