Немањици
село во Општина Свети Николе From Wikipedia, the free encyclopedia
Немањици (порано: Немањица) — село во областа Овче Поле, во Општина Свети Николе, во близина на градот Свети Николе.
| Немањици Немањица | |
Поглед кон селото | |
  Немањици Местоположба на Немањици во Македонија
Немањици на карта
| |
| Координати 41°54′52″N 22°00′52″E | |
| Регион |  Вардарски |
| Општина |  Свети Николе |
| Област | Овче Поле |
| Население | 75 жит. (поп. 2021)[1] |
| Пошт. бр. | 2220 |
| Повик. бр. | 032 |
| Шифра на КО | 24025 |
| Надм. вис. | 440 м |
| Слава | Света Троица |
|
Немањици на општинската карта  Атарот на Немањици во рамките на општината | |
 Немањици на Ризницата | |
Потекло на името
Името на селото се поврзува со личното име Неман, што може да означува чудовиште или ѓавол или пак некој што нема ништо. Името на селото се поврзува и со Стефан Немања, основач на династијата Немањиќи.[2]
Постарите мештани пренесуваат дека селото во минатото се нарекувало Имањинци, но дека за време на Турците преминало во Немањинци.[3]
Географија и местоположба
Селото се наоѓа во областа Овче Поле, во источниот дел на територијата на Општина Свети Николе.[4] Селото е рамничарско, на надморска височина од 440 метри. Од градот Свети Николе е оддалечено околу 9 километри во североисточна насока.[4]
Во минатото селото претставувало најголемо во целото Овче Поле. Се наоѓа на јужната падина на ридот Витлан, чија височина е околу 600 метри. Тоа е издолжено во насока исток-запад. Во Немањици постојат три чешми и има поголем број на бунари, која сепак не е добра за пиење. Над селото се наоѓаат неколку кладенци и чешми.[3]
Месностите во атарот на селото ги носат следниве имиња: Витлан, Старо Сели или Селиште, Св. Спас, Св. Троица, Линди-Камен, Бела Шпила, Длаги Рид, Крај Брдо, Солена Чука, Било, Вучки Преслоп, Милов Дрен, Сковран, Беово, Врло Страна, Чуки, Камена Струга, Средни Рид, Сурин, Манастириште, Градиште, Рамниште, Барово, Црквиште, Муслијева Страна, Снос, Црвени Брег, Мавровица, Дамева Чука, Бел Брег и Немашница.[3]
Селото има збиен тип. Одредени делови на селото се нарекуваат по поголемите родови, како што се Тасевци, Шијаковци, Поп-Крстеви, Шалевци, Миладиновци, Ниќевци и други.[3]
Низ селото поминува регионалниот пат Свети Николе-Пробиштип.
Историја
Во селото и околу него се наоѓаат различни старини и карактеристични топоними, кои укажуваат дека тука имало населби во минатото. Местото Градиште се наоѓа над селото, на падините на ридот Витлан. Таму има слаби остатоци на кружен ѕид. Мештаните немаат баш легенди што имало таму.[3]
На месноста Манастириште, северно од селото, има слаби рушевини од ѕидови, но селаните на знаат што било таму. Црквиште, пак, се наоѓа под селото, околу 1 километар. Денес, таму има ниви, а во минатото имало некои ѕидини. При орањето се наоѓале и одредени ќупови, стари пари и корита за свињи.[3]
Во народната традиција се пренесува дека Немањици е доста старо село. Порано се наоѓало во една долина, која се наоѓа северно од ридот Витлан, во месностите Старо Село или Селиште. Таму сега се останати само остатоци од некогашната црква „Св. Илија“, која била обновена неодамна. Исто така, зачувана е и селската чешма.[3] Тука се верува дека се наоѓала населба уште од римско време, како населба на кракот од Виа Вардарис, кој водел од Ниш до Стоби и Солун на југ. Со тек на време, старото село Немањици станало еден вид на регионален центар.
Денешното село било основано од староседелците од старото село. Преселувањето се извршило поради зулум од страна на Турците. Бидејќи селото не било чифличко, добрата местоположба, поседувањето црква и училиште, многумина македонски семејства се доселувале во селото, поради што во 1912 година селото имало 130 македонски домаќинства.[3] Ова преселување се случило кон крајот на XVIII и почетокот на XIX век, кога покрај староседелците од старото село дошле и многумина жители од соседните села, но и подалеку.
Подолго време постоеле и двете села, старото и новосоздаденото. Последното семејство од Старо Село се преселиле во средината на XX век во денешното село.
Мештаните за време на српската власт за време на и после Балканските војни одбивале да бидат регрутирани во српската војска. Меѓу двете светски војни, српската жандермерија и просрпските чети извршиле повеќе ѕверства над месното население.
По Втората светска војна, селаните се побуниле поради колективизацијата, што довело до масовни репресии и затворски казни за повеќе жители од селото.
Во 2014 година на селото официјално му е вратено традиционалното име Немањици.[5]
Стопанство
Атарот е мошне голем и зафаќа простор од 41,3 км2. На него преовладува обработливото земјиште на површина од 1.938 хектари, на пасиштата отпаѓаат 1.731 хектар, а на шумите 283 хектари.[4]
Атарот на селото станал толку голем со купување на земја од страна на селаните на север кон Макреш и на југ кон Ерџелија.[3]
Селото, во основа, има полјоделско-сточарска функција. Во минатото во селото работела земјоделска задруга и имало услужни објекти.[4]
За време на отоманскиот период, сите селани поседувале своја земја, додека чифлици имало во околните села. Во селото постоел само еден чифлиг поседуван од некој Ибраим-бег, на кој работеле 10 македонски семејства. На имотот заграден со ѕидови постоела кула. Имотот бил запален околу 1890 година, за подоцна истиот да биде купен од тројца Македонци од Штип, кои по војните ја продале на селаните.[3]
Во 1954 година во селото било создадено државното претпријатие „Прогрес“, кое раководело со земја на атарите на селата Немањици, Ранченци, Мечкуевци и Орел. Главно претпријатието се занимавало со одгледување жито и овчарство. Во 1957 година имале околу 6.000 овци.[3]
Население
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија, Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Немањици живееле 1.240 жители, сите Македонци.[6] Според егзархискиот секретар Димитар Мишев, („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Немањици имало 1.260 Македонци, под врховенството на Бугарската егзархија.[7]
Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 1.200 Македонци.[8]
Од Немањици се иселил значителен дел од населението, така што селото преминало од големо во мало село. Така, во 1961 година селото броело 1.476 жители, од кои 1.456 биле Македонци, 12 Албанци и 6 жители Срби. Во 1994 година бројот се намалил дури на 282 жители, од кои 278 Македонци и 4 Срби.[4]
Според пописот од 2002 година, во селото Немањици живееле 201 жител, од кои 199 Македонци и 2 Срби.[9]
Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 75 жители, од кои 65 Македонци и 10 лица без податоци.[10]
Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:
| Година | 1900 | 1905 | 1948 | 1953 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 1994 | 2002 | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Население | 1.240 | 1.260 | 1.566 | 1.616 | 1.476 | 976 | 545 | 338 | 282 | 201 | 75 |
- Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.[11]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.[12]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.[13]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.[14]
Родови
Немањици е македонско православно село, чии родови се староседелски и доселенички.[3]
Според истражувањата на Јован Трифуноски во 1957/58 година родови во селото се: Поп-Крстевци (15 к.), Шалевци (8 к.), Миладиновци (14 к.), Ничевци (7 к.), Догаџинци (19 к.), Тролевци (7 к.), Матевци (16 к.), Поп-Јаневци или Сарамандевци (6 к.), Поп-Митрушевци (3 к.), Марчевци (15 к.), Поповци (7 к.), Ѓелевци (4 к.), Ѓишевци или Парлапанци (3 к.), Косиљаковци (7 к.), Пиперковци (2 к.), Мркулевци (7 к.), Ташевци (12 к.), Шијаковци (14 к.), Џандревци (4 к.), Ѓорчевци (1 к.), Прдлевци (8 к.), Шурковци (1 к.), Чичевци или Кордуновци (5 к.), Катранци (8 к.), Ризевци (1 к.), Камиларовци (6 к.), Ристевци (2 к.), Бурзевци (2 к.) и Србеви (3 к.).
Некои од овие родови се староседелски, а други доселенички. Родот Тролевци порано имал 15 куќи, но се смалил поради иселување, основачот на родот се доселил од селото Трооло, и затоа го добиле името Тролевци. Родот Ристевци порано имал 10 куќи, но се смалил поради иселување, од родот Бурзевци потекнува Ванчо Бурзевски. Родот Србеви го добиле името поради тоа што нивниот предок бил заробен во Србија. Доселени се од селото Судик.
Иселеништво
Со текот на времето голем број на Македонци се иселиле од селото. Се знае за следните иселеници во одредени овчеполски села. Родот Дедо-Трајчини (5 к.) се иселиле во селото Врсаково. Во Горно Ѓуѓанци се иселиле Васевци или Албанци (2 к.). Во Ранченци се иселиле Коневи (1 к.). Во селото Орел се иселиле Кордуноски (2 к.), Катранци (11 к.) и Пецеви (2 к.). Во Кадрифаково се иселиле Масеви (3 к.). Во Ерџелија се иселиле Маневи (1 к.) и Иванови (1 к.). Во Ѓуземелци се иселиле Ничеви (3 к.) и Доневи (2 к.).[3]
После 1912 година доста семејства од Немањици се иселиле во Штип и во Скопје. Од Ташеви едно семејство се иселило во Скопје. Од Тролевци неколку семејства се иселиле во Свети Николе. Од Ристевци исто така неколку семејства се иселиле во Свети Николе. Во турско време во градот Гнилане во Косово се иселил родот Гиниќи или Чокчиќи.[3]
Општествени установи
- Поранешно основно училиште
- Дом на културата
Поранешното основно училиште
Поранешниот задружен дом
Административен објект
Самоуправа и политика
Во XIX век, Немањици било село во Штипската каза на Отоманското Царство.
Селото влегува во рамките на Општина Свети Николе, која била една од ретките општини кои не биле променети по новата територијална поделба на Македонија во 2004 година. Во периодот од 1996-2004 година, селото исто така се наоѓало во Општина Свети Николе.
Во периодот од 1965 до 1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата општина Свети Николе. Селото припаѓало на некогашната општина Свети Николе во периодот од 1955 до 1965 година.
Во периодот 1952-1955, селото било седиште на тогашната Општина Немањици, во која покрај селото Немањици, се наоѓале и селата Арбасанци, Горно Барбарево, Долно Барбарево, Макреш, Мечкуевци, Орел, Патетино, Равници и Стануловци. Некогашната општина Немањици постоела и во периодот 1950-1952, во која влегувале селата Горна Барбарево, Долно Барбарево, Макреш, Немањици и Орел.
Избирачко место
Во селото постои избирачкото место бр. 1696 според Државната изборна комисија, сместено во просториите на основното училиште. Во ова избирачко место е опфатено и селото Макреш.[15]
На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 80 гласачи.[16]
На парламентарните избори во 2020 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 82 гласачи.[17]
Културни и природни знаменитости
- Археолошки наоѓалишта[18]
- Алин Дол — населба од неолитското и римското време;
- Ветрен — некропола од железното време;
- Вреж — населба од неолитското време;
- Градиште — утврдена населба од железното време;
- Давица — населба и некропола од римското време;
- Зелена Чукарка - Јокуш — населба и некропола од римското време;
- Јокуш — некропола од римското време;
- Мишевска Воденица — вила рустика од римското време;
- Старо Село — средновековна населба и некропола; и
- Црквиште — населба и некропола од римското време.
- Цркви[19]
- Црква „Успение на Пресвета Богородица“ — главна селска црква; и
- Црква „Св. Илија“ — манастирска црква во изградба. Камен темелник удрен на 3 ноември 2014 година врз некогашни темели на стара црква посветена на истиот светец.[20]
- Манастири
- Немањички манастир — манастир во месноста Старо Село или Селиште
- Свети крстови
- Свети Спас, сместен над селото
- Света Троица, сместен над селото
- Свети Илија, сместен на патот за селото Орел
- Споменици
- Споменик во чест на комитите
- Езера
- Мавровица — вештачко езеро
Редовни настани
- Слави[3]
- Света Троица — главна селска слава
Личности
- Родени во или по потекло од Немањици
- Ванчо Бурзевски (1916-2007) — економист, универзитетски професор и амбасадор
Галерија
Селска чешма во денешното село
Селска чешма на сретсело
Некогашната чешма во Старо Село
Наводи
Поврзано
Надворешни врски
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
