Германскиот национализам (германски: Deutschnationalismus) — политичка идеологија и историска струја во австриската политика. Се појавил во 19 век како националистичко движење меѓу германското население во Австроунгарија. Идеологијата се залага за блиски врски со Германија, која ја смета за национална држава на сите етнички Германци, како и за можноста за вклучување на Австрија во Голема Германија.
Во текот на австриската историја, од Австриското Царство до Австроунгарија, Првата и Втората Австриска Република, неколку политички партии и групи изразиле пангерманско националистичко чувство. Националните либерални и пангерманистички партии се наречени „Трет логор“ (германски: Drittes Lager) од австриската политика, бидејќи тие традиционално се рангираат зад главните католички конзервативци и социјалисти[1][2]. Партијата на слобода на Австрија, екстремно десничарска политичка партија со застапеност во австрискиот парламент, има пангермански корени.[3]. По Втората светска војна, пангерманизмот и идејата за политичка унија со Германија биле дискредитирани поради нивната поврзаност со нацизмот и со растечката плима на граѓанскиот австриски национален идентитет.
Во контекст на растечкиот етнички национализам во текот на 19 век на териториите на мултиетничкото Австриско Царство, „Германското национално движење„ (германски: Deutschnationale Bewegung) барало создавање на Голема Германија, заедно со спроведувањето на антисемитските политики, во обид да го зацврсти германскиот етнички идентитет[4]. Почнувајќи од револуциите од 1848 година, многу етнички групи под царската власт, вклучувајќи ги и Србите, Чесите, Италијанците, Хрватите, Словенците и Полјаците, меѓу другото, побарале политичка, економска и културна еднаквост. Традиционално, германското население на царството уживало општествени привилегии кои датирале уште од владеењето на царицата Марија Терезија и нејзиниот син Јосиф II. Германецот се сметал за лингва франка на царството, а елитата на царството се состоела главно од Германци[5][6]. Борбата меѓу многуте етнички групи на царството и германските говорници го дефинирала општествениот и политичкиот пејзаж на царството од 1870-тите години, по Австроунгарската спогодба од 1867 година, со што му се дал обновен суверенитет на Кралство Унгарија, сè до распаѓањето на Царството по Првата светска војна.
По поразот на Австрија во Битката кај Кенигрец од 1866 година и обединувањето на она што тогаш било познато како Мала Германија под пруска контрола во 1871 година, германските Австријци во Австроунгарија чувствувале дека биле погрешно исклучени од германската национална држава[7]. Конфликтот меѓу Германците и Чесите пораснал особено во 1879 година, кога министерот Висконт Тафе не ја вклучил Германско-либералната партија (германски: Deutschliberale Partei) во владата на Цислајтанија. Оваа партија се сметала за главен претставник на средната класа на германското говорно подрачје, и како такво, Германското национално движење ја обвинило Партијата дека не се бори за правата на германските говорници во рамките на царството. „Германската училишна лига“ (германски: Deutscher Schulverein) била формирана во 1880 година за заштита на училиштата на германски јазик во делови од Царството каде што германските говорници биле малцинство[8]. Тоа го промовираше основањето на училиштата на германски јазик во заедниците каде што се користело јавното финансирање за негерманските училишта.
Конзорциумот на германските националистички групи и интелектуалци ја објавиле програмата Линц во 1882 година, која барала признавање на германската доминација во царството, заедно со комплетното Германско Царство. Овој манифест бил потпишан од радикалниот германски националист Георг фон Шенерер, популистичкиот, прокатолички и ројалистички градоначалник на Виена, Карл Лугер, и еврејскиот социјален демократ Виктор Адлер[9]. Различните потписници на манифестот на Линц се поделиле идеолошки откако Шенер го ревидирал за да додаде ариевски став во 1885 година[10].
Шенеер основал „Германско национално здружение“ (Deutschnationaler Verein), а подоцна и во 1891 година, „Пангерманското општество“. Тој побарал анексирање на сите германски територии на Австроунгарија до Германското Царство предводено од Прусија и отфрлил каква било форма на австриски панетнички идентитет. Неговиот радикален расистички германски национализам бил особено популарен меѓу добро образованата интелегенција: професори, наставници по граматика и студенти. Училишните администрации се обиделе да ги спречат овие чувства, поттикнувајќи ја граѓанската гордост, заедно со култот на личноста околу царот, но овие напори во голема мера биле неуспешни. Градоначалникот на Виена, Карл Лугер, дури и се обидел да ги отпушти сите „Schönerians“ од градските администрации, но и тоа не успеало[11]. Студентите со национална ориентација се идентификувале со Германското Царство предводено од Прусија, отколку со мултиетничката Двојна монархија. Многу го обожавале германскиот канцелар Ото фон Бизмарк.[12].
Германските националисти протестирале жестоко против јазичниот декрет на министерот-претседател Казимир Граф Бадени од 1897 година, кој ги направил службените јазици на Германија и Чешка во Бохемија и побарал новите владини функционери да зборуваат на двата јазика. Ова во пракса значело дека државната служба речиси исклучиво би вработила Чеси, бидејќи повеќето образовани Чеси знаеле германски, но не и обратно. Поддршката на ултрамонтанските католички политичари и свештенство за оваа реформа предизвикало основање на движење „Далеку од Рим“ кое повикало германските христијани да ја напуштат Римокатоличката црква[13].
Од 1880-тите години, пангерманското движење било фрагментирано во неколку раскошни партии и фракции. Најрадикална била Германската работничка партија, формирана во 1903 година, која подоцна се трансформирала во австриското крило на Нацистичката партија[14]. Други пангерманистички партии кои ги оспориле изборите во текот на првата деценија на XX век биле Германската народна партија и Германската радикална партија. Широка коалиција на сите етнички германски национални и либерални политички партии, познати како Deutscher Nationalverband, била формирана со цел да ги оспори изборите во 1911 година до Царскиот Совет[15][16]. Додека се стекнале со најмногу места во Долниот дом на Советот, Домот на делегатите, заменувајќи ја претходно доминантната Христијанска социјална партија[17]. И покрај оваа победа, Германската национална асоцијација секогаш била многу лабава коалиција со мало единство во нејзините редови и се распаднала во 1917 година на врвот од Првата светска војна[18]. Оваа дезинтеграција, во комбинација со распуштањето на Австроунгарија на крајот од Првата светска војна, довело до целосна фрагментација на пангерманското движење.
По завршувањето на Првата светска војна, во која се случило пропаѓање на Австроунгарија, на делови од поранешното царство каде населението зборувало германски јазик била основана нова република под името Германска Австрија (германски: Deutsch-Österreich). Републиката била прогласена по принципот на самоопределување, кој бил зацртан во четиринаесете точки на американскиот претседател Вудро Вилсон[19]. На 11 ноември било свикано привремено национално собрание, на кое била прогласена републиката. Собранието го подготвил уставот во кој се вели дека „Германска Австрија е демократска република“ (член 1) и „Германска Австрија е составен дел на Германската република" (член 2). Оваа фраза упатило на основањето на Вајмарската Република во поранешните земји на Германското Царство и имала намера да го обедини германското говорно подрачје со германската национална држава, завршувајќи го планот за Голема Германија. Референдумот одржан во Тирол и Салцбург дале мнозинство од 98% и 99%, соодветно, во корист на обединувањето со Германија.
И покрај тоа, победниците од Првата светска војна, кои го изготвиле договорот од Версај и Сен Жермен, строго забраниле каков било обид на Германска Австрија да се обедини со Германија[20]. Тие, исто така, дале некои територии на новоформираните држави. Пример за ова било давањето на провинциите на Германска Бохемија и Судетенланд на Чехословачка. Овие земји, со мнозинство во германското говорно подрачје, биле спречени да бидат во сопствената национална држава. Наместо тоа, тие биле заробени во националните држави на други етнички заедници[19]. Овие настани подоцна одиграле фундаментална улога во подемот на пангерманизмот за време на меѓувоениот период. Карл Ренер, член на Социјалдемократската работничка партија, работел како канцелар на Германска Австрија. Самиот Реннер бил поборник на идејата за Голема Германија и ја напишал неофицијалната химна Deutschösterreich, du herrliches Land (Германска Австрија, прекрасна земја)[21][22]. Ренер е роден во Јужна Моравија, која била една од териториите што ги барала Германска Австрија, но наместо тоа им била дадена на Чехословачка. Меѓутоа, и покрај неговата позадина, тој го потпишал договорот од Сен Жермен на 10 септември 1919 година, со кој биле утврдени границите на новата австриска република и формално се забранувало каков било обид за обединување на германското јазично подрачје на поранешната Австроунгарија со Германија[21]. Името Германска Австрија било сменето во Австрија, отстранувајќи го навестувањето на пангерманистичкото чувство од името на државата. Сепак, социјалдемократите не ги заборавиле своите пангермански корени. За нив, Вајмарската Република се сметала како „претерана симпатија“, додека Чешка се сметала како „претеран сомнеж“.
За време на Првата Австриска Република, пангерманистите биле претставници на Големата германска народна партија и аграрната Ландбунд[23][24]. Иако првично влијателни, овие две групи наскоро ги изгубиле повеќето гласачи претопувајќи се во Христијанската социјална партија и Социјалдемократската партија. И христијанските социјали и социјалдемократите прифатил дека обединувањето помеѓу Австрија и Германија било забрането со Договорот од Сен Жермен. Меѓутоа, конфликт би се развил меѓу оние кои го поддржувале австрискиот национален идентитет, како што се христијанските социјали, и оние кои биле вкоренети во германскиот национализам, како што се социјалдемократите.
Еден од основните проблеми на Првата република бил тоа што оние кои го поддржале концептот за демократска република, не се сметале себеси за австриски, туку за германски националисти[25]. Оние кои го поддржувале австрискиот национален идентитет, биле конзервативни и главно недемократски во убедување и во нив главно спаѓале поранешни царски бирократи, офицери на армијата, свештеници, аристократи и здружени со Христијанската социјална партија. Според зборовите на историчарот Тејлор, „Демократите не беа Австријци“, а „Австријците не беа демократи“[25]. Овие две групи, Германските националистички демократи и Австриските националистички конзервативци, се расправале во текот на првата деценија на Првата република. На крајот, Австриската националистичка фракција ја соборила демократската република во 1934 година и воспоставила режим вкоренет во „Австрофашизмот“ под заштита на Фашистичка Италија[25][26].
Додека поголемиот дел од десничарските паравоени групи активни за време на Првата република биле вкоренети во австрискиот национализам, и биле поврзани со конзервативните христијански општества, или инспирирани од [[Италијански фашизам}|италијанскиот фашизам]], имало и германска националистичка фракција[27]. Оваа фракција била најзначајна во рамките на Штаерска. Нејзиниот водач, Волтер Пфример, се обидел да ја распушти Христијанската социјална влада во септември 1931 година. Пучот бил директно моделиран како т.н. Марш кон Рим на Бенито Мусолини, но не успеал речиси веднаш поради недостаток на поддршка. Тој потоа го основал „германскиот Heimatschutz“, кој подоцна се обединил во Нацистичката партија[28].
Идејата за Аншлус (сојуз помеѓу Австрија и Германија за да се формира Голема Германија) била една од принципите на австрискиот огранок на Национал-социјалистичката (нацистичка) партија. Нацизмот своите корени ги има токму од радикалните гранки на пангерманистичкото движење[29]. Во 1933 година, Нацистите и Големата германска народна партија формирале заедничка работна група и на крајот се споиле[30]. За време на периодот додека Нацистичката партија и нејзините симболи биле забранети во Австрија, од 1933 до 1938 година, австриските нацисти ја продолжиле претходната пангерманистичка традиција за носење бледосина боја на нивните копчиња[31].
Нацистите цврсто се бореле со австрофашистичкиот режим на Енгелберт Долфус и го организирале неговиот атентат. Тие ја продолжиле оваа битка против неговиот наследник, Курт фон Шушниг. Австрофашизмот бил силно поддржан од Бенито Мусолини, водач на Фашистичка Италија. Поддршката на Мусолини за независна Австрија можело да се види во дискусијата што тој ја имал со принцот Ернст Рудигер Стархемберг, важен австриски националист. Тој кажал дека „аншлусот со Германија никогаш не смее да биде дозволен ... Австрија е неопходна за одржување на Европа ... денот кога Австрија ќе падне и че ја проголта Германија, ќе го означи почетокот на европскиот хаос“[32]. Австрофашистичката партија, Татковински фронт, имала исти ставови со Мусолини и продолжила да се бори за независна Австрија. Нацистите во Германија и Австрија имале намера Германскиот Рајх брзо да ја анектира Австрија, татковината на нејзиниот водач, Адолф Хитлер. Тие се обиделе да поткупат многу водачи на ниско рангираните Хајмвери, а исто така се обиделе да го доведат Стархемберг во нивното место, со што го спојувале Хајмверот со нацистичките Фрајкори[33]. Грегор Штрасер, истакната нацистичка фигура, бил обвинет за овој напор. Кога Стархемберг, страстен верник во независна Австрија, го отфрлил предлогот за спојување, рекол: „Не зборувај со мене за Австрија. Нема Австрија ... некогаш постоеше жив труп кој се нарекуваше Австрија ... дека ова Австрија пропадна во 1918 година беше благослов ... особено за германскиот народ, кој на тој начин доби шанса да создаде Голема Германија“[33].
По ова, тензиите меѓу нацистите и австрофашистите се влошиле, кулминирајќи во Јулскиот Пуч од 1934 година, кога нацистите се обиделе да ја соборат владата. Додека тие успеале да го убијат канцеларот Енгелберт Долфус, пучот бил брзо задушен од страна на полицијата, војската и Хајмверот. Потоа, конфликтот меѓу социјалдемократите и владејачките австрофашисти довел до Австриска граѓанска војна подоцна во текот на годината. По нивниот пораз, Социјалдемократската партија била целосно забранета. Ова, заедно со континуираната кампања на насилство и пропаганда од страна на нацистите, го дестабилизирал австрофашистичкиот режим и мнозина ги поддржале идеите за Аншлус[34].
Нацистичката кампања на крајот станала успешна, а Хитлер продолжил со анектирањето на Австрија кое се случило во 1938 година. Патувањето на Хитлер низ неговата матична земја Австрија станала триумфална турнеја која стигнала до својата кулминација во Виена на 15 март 1938 година, кога околу 200.000 германски Австријци се собрале околу Хелденплац за да го слушнат Хитлер кој кажал: „Австрија е најстарата источна провинција на Германија, луѓето ќе бидат најновиот бастион на Германскиот Рајх“[35], проследено со неговото најголемо достигнување (завршувајќи го анексирањето на Австрија за да формира Голем Германски Рајх), велејќи: „Како водач и канцелар на германскиот народ и Рајх го објавувам во германската историја влезот на мојата татковина во Германскиот Рајх“</ref>[36]. По Аншлус, Хитлер забележал „Јас, јас, како Фирер и Канцелар, ќе бидам среќен да одам од земја во земја која е мој дом, како слободен германски државјанин“[37][38].
Хитлер одговорил на странскиот печат во врска со „Аншлус“, велејќи: „Одредени странски весници рекоа дека ја анкетиравме на Австрија со брутални методи, можам само да речам: дури и во смртта не можат да престанат да лажат, во текот на мојата политичка борба победив, многу ми се допадна мојот народ, но кога ја преминав поранешната граница (во Австрија) ме сретнаа со толку љубов што никогаш не сум го доживеал. Не како тиранин, туку како ослободител“[39].
По Аншлусот, историската цел на германските националисти кои го поддржувале сојузот меѓу Австрија и Германија бил завршен. Пангерманистите биле целосно апсорбирани во Нацистичката партија[40].
По завршувањето на Втората светска војна, кога Австрија била повторно воспоставена како независна држава, германското националистичко движење било дискредитирано поради неговите врски со поранешниот нацистички режим[40]. Доминантни партии на новата република биле конзервативната Австриска народна партија и Социјалистичката партија. Двете ја промовирале австриската независност и ја сметале идејата за „Голема Германија“ како анахронизам. Сите поранешни припадници на Нацистичката партија биле забранети од каква било политичка активност и биле обесправени[41]. Пангерманистичкиот и либералниот „Трет логор“ подоцна бил оживеан преку Сојузот на Независните (германски: Verband der Unabhängigen), кој се борел со законите за денацификација наметнати од сојузниците и ги претставувал интересите на поранешните нацисти, Вермахт, и војниците од Шуцштафел. Во 1956 година, Федерацијата била трансформирана во Партијата на слободата на Австрија. Во 1950-тите и 1960-тите години, германското националистичко движење, претставено од Партијата на слободата и нејзините здружени организации, било многу активно на универзитетите, каде Бурсеншафт, вид на студентско братство, помогнало да се шират германските националистички и либерални погледи. Во рамките на Партијата на слободата, либералното крило прераснало во пангерманско крило, а австрискиот патриотизам постепено бил инкорпориран во идеологијата на партијата[40][42]. За време на партиското раководство на Норберт Штегер во периодот 1980-1986 и учеството на Партијата на слободата во коалиционата влада со социјалдемократите, пангерманската фракција започнала да слабее[43].
Спротивно на тоа, претпоставката за партиско водство на Јерг Хајдер во 1986 година се смета за триумф на германската националистичка фракција[42][43]. Меѓутоа, десничарскиот популизам на Хајдер не ги нагласува пангерманските традиции, бидејќи тоа би го чинело гласови. Во 1987 година, само 6% од австриските граѓани се идентификувале како Германци[44]. Додека Хајдер го означил австрискиот национален идентитет како идеолошки конструктивен, тој ја промовирал петицијата „Прво Австрија“ во 1993 година и тврдел дека две години подоцна Партијата за слобода била класична австриска патриотска партија[45]. Меѓутоа, влијанието на германскиот национализам било сè уште присутно и можело да се види во непријателски дејства против словенските малцинства во Австрија, како што биле конфликтите во врска со двојазичното знаме за сообраќајот со Словенците, заедно со непријателството кон имиграцијата и европската интеграција[40]. Затоа, традиционалните германски идеи биле заменети со германско-австриски концепт[45], однонсо спојување на традиционалниот германски национализам со австрискиот патриотизам[46].
Во моментов, пангерманското крило е само мала фракција во рамките на Партијата на слободата. Во 2008 година, помалку од 17% од гласачите на Партијата на слободата го довеле во прашање постоењето на единствен австриски национален идентитет[47]. Германските националисти, меѓу кои Андреас Молцер[48] и Мартин Граф[49][50], сега се нарекуваат себеси „културни Германци“ (Kulturdeutsche) и ја нагласуваат важноста на нивниот идентитет како етнички Германци, за разлика од различниот австриски национален идентитет. Во 2006 година, членовите на парламентот на ФПО повторно го потврдиле коренот на партијата во пангерманската традиција, барем симболично, со носење бледо сини копчиња, заедно со ленти во австриските национални бои (црвено-бело), за време на првичниот состанок на Националниот Совет. Ова предизвикало контроверзии, бидејќи медиумите го толкувале цвеќето како поранешен нацистички симбол[51].
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
