Бренстед-Лауриева теорија

Во хемијата, Бренстед-Лауриевата теорија^[1] е една од теориите кои определуваат што е киселина, а што база. Таа е дадена независно од страна на научниците Јоханес Николаус Бренстед и Мартин Лаури во 1923 година. Според оваа теорија, киселина претставува секоја хемиска единка (молекула или јон) која е способна да губи или дава (донира) протон (односно водороден јон), додека база е хемиска единка која може да собира или прифаќа протон. Според ова, следува дека за едно соединение кое се однесува како киселина, оддавајќи притоа протон, мора да постои база која ќе го прифати тој протон. Така, Бренстед-Лауриевиот концепт може да се претстави со равенката:

киселина + база конјугирана база + конјугирана киселина.

Конјугирана база е јонот или молекулата која останува откако киселината оддала протон, додека конјугирана киселина е хемиската единка создадена кога базата прифатила протон. Оваа реакција може да продолжи понатаму или да е повратна; во секој случај киселината оддава протон на базата.

Примери

Оцетната киселина, слаба киселина, донира протон на водата во рамнотежна реакција при што се добива ацетатен јон и хидрониум јон.

Водата е амфотерна и може да се однесува и како киселина, и како база. Во реакција меѓу оцетна киселина (CH₃CO₂H) и вода (H₂O), водата се однесува како база:

CH₃CO₂H + H₂O CH₃CO₂^- + H₃O⁺

Ацетатниот јон, CH₃CO₂^-, е конјугираната база на оцетната киселина, додека хидрониум јонот, H₃O⁺, е конјугираната киселина на базата - вода.

Водата се однесува како киселина и кога реагира со амонијак. Равенката за оваа реакција е:

H₂O + NH₃ OH^- + NH₄⁺

каде H₂O донира протон на NH₃. Хидроксидниот јон е конјугирана база на водата, која се однесува како киселина.

Наводи

1. „Brønsted–Lowry theory | chemistry“. Encyclopedia Britannica (англиски). Посетено на 2021-03-07.